Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 81: Văn bản "Bức tranh của em gái tôi" - Trường THCS Xuân Trúc

TUẦN 22	
Ngày soạn:16/ 01/ 2019 Ngày dạy: 23/ 01/ 2019
Tiết: 81_Văn bản
	BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI
	– Tạ Duy Anh – 
A. Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức
- Tình cảm của người em gái có tài năng đối với người anh.
- Những nét đặc sắc nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật và nghệ thuật kể chuyện.
- Cách thức thể hiện vấn đề giáo dục nhân cách của câu chuyện: không khô khan, giáo huấn mà tự nhiên, sâu sắc qua sự tự nhận thức của nhân vật chính
2. Kỹ năng
- Đọc diễn cảm, giọng phù hợp với tâm lý nhân vật.
- Đọc – hiểu nội dung của văn bản truyện hiện đại có yếu tố tự sự kết hợp với miêu tả tâm lý nhân vật.
- Kể tóm tắt câu chuyện trong một đoạn văn ngắn
3. Thái độ
- Có thái độ và cách ứng xử đúng đắn, biết thắng được sự ghen tỵ trước tài năng hay thành công của người khác.
- Bồi dưỡng cho bản thân lòng bao dung, nhân hậu, tình cảm mang tính nhân văn cao đẹp.
4. Định hướng năng lực, phẩm chất
- Năng lực giải quyết vấn đề, xử lí thông tin, cảm thụ thẩm mĩ tác phẩm VH, hợp tác, giao tiếp bằng ngôn ngữ
- Phẩm chất nhân ái, chăm chỉ
B. Chuẩn bị
1. Thầy
- Soạn giáo án, máy chiếu, bảng phụ, bút dạ và đọc tài liệu có liên quan đến nhà văn Tạ Duy Anh và văn bản “Bức tranh của em gái tôi”
- Giấy A0, giấy A4, bút dạ
2. Trò
- Đọc, tóm tắt văn bản, soạn bài phần đọc hiểu văn bản
- Tập diễn hoạt cảnh phần đầu của truyện (Khi tài năng của Kiều Phương được phát hiện)
C. Tổ chức các hoạt động dạy học
HĐ 1: Khởi động ( 5phút)
- Mục tiêu: Ổn định tổ chức, kiểm tra việc chuẩn bị bài của học sinh, tạo tâm thế học tập đầy hứng khởi cho các em trước khi bước vào tìm hiểu nội dung kiến thức mới.
- PP,KT: Nêu vấn đề, phát vấn ...
- HT: Cá nhân 
- NL: Tự học	
- PC: Chăm chỉ	
a. Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số lớp
b. Kiểm tra bài cũ: 
c. Khởi động vào bài mới:
- Trong học kì I vừa qua, lớp mình ai là người đạt điểm Trung bình các môn học cao nhất lớp? – HS trả lời
- Sau đó hỏi tiếp : Khi thấy bạn đạt điểm cao như vậy thì em có tâm trạng như thế nào?
- GV gọi một vài HS Bộc lộ: 
G.V : Trong cuộc sống không ít người vì thấy người khác tài giỏi hơn mà sinh lòng ghen ghét đố kị. Điều này còn có thể xảy ra trong một gia đình. Tuy nhiên, liệu tính cách ấy có phải đến một lúc nào đó họ chợt nhận ra? Hôm nay chúng ta cùng đi tìm hiểu văn bản “Bức tranh của em gái tôi” của nhà văn Tạ Duy Anh để phần nào hiểu vấn đề ấy à GV ghi bảng...
HĐ 2: Hình thành kiến thức mới (35 phút)
Hoạt động của Gv và Hs
Yêu cầu cần đạt.
- PP, KT: Nêu vấn đề, thuyết trình, phát vấn, kĩ thuật đặt câu hỏi
- HT: Cá nhân
- NL: Giải quyết vấn đề, xử lí thông tin, giao tiếp bằng ngôn ngữ...
- PC: Chăm chỉ
- TG: (7 phút)
(?) Hãy trình bày những hiểu biết của em về nhà văn Tạ Duy Anh?
- HS trả lời
G.V: nói thêm về nhà văn Tạ Duy Anh
- GV hướng dẫn cách đọc
- GV đọc mẫu 1 đoạn
 - Yêu cầu HS đọc tiếp (GV nhận xét)
G.V: hỏi từ, học sinh giải thích nghĩa...
(?) Em hãy nêu xuất xứ của văn bản?
 (?) Văn bản thuộc thể loại gì ?
 (?) Tác giả đã dùng phương thức biểu đạt chính nào trong văn bản?
 (?) Nhân vật chính trong truyện là ai? Theo em ai là nhân vật trung tâm? Vì sao?
 (?) Truyện sử dụng ngôi kể thứ mấy? Ai là người kể chuyện?
Ngôi kể thứ nhất, lời kể của người anh
(?) Việc sử dụng ngôi kể đó có tác dụng gì? 
- Cho phép nhân vật bộc lộ những suy nghĩ, tâm trạng cảm xúc của mình một cách rõ nét nhất từ đó toát lên chủ đề tư tưởng của tác phẩm
(?) Truyện được chia làm mấy phần? Nêu nội dung chính của từng phần? 
- PP, KT: PP nêu vấn đề, đặt câu hỏi, PP hoạt động nhóm, kĩ thuật khăn trải bàn...
- HT: Cá nhân, nhóm
- NL: Cảm thụ thẩm mĩ tác phẩm VH, hợp tác, giao tiếp
- PC: Nhân ái
- TG: (28 phút)
(?) Tâm trạng và thái độ của người anh được thể hiện rõ nhất qua những thời điểm nào? 
- HS :
+ Khi tài năng của em gái chưa được phát hiện .
+ Khi tài năng của em gái được phát hiện. 
+ Khi đứng trước bức tranh được giải nhất của em.
(?) Trước khi tài năng của Kiều Phương được phát hiện, người anh thường gọi em là gì? 
(?) Khi thấy em hay lục lọi các đồ vật, người anh đã nói như thế nào?
(?) Khi bắt gặp em nhào thứ bột gì đó đen sì và bôi bẩn ra tay người anh đã quyết định hành động gì ?
 (?) Bí mật theo dõi em, người anh đã phát hiện ra việc gì?
- Phát hiện em chế màu vẽ
(?) Khi phát hiện ra em chế màu vẽ, người anh có suy nghĩ như thế nào?
(?) Em có nhận xét gì về giọng kể ở đoạn này ?
(?) Vậy bằng giọng kể ấy và qua những lời nói, suy nghĩ và hành động đó, cho thấy người anh có thái độ như thế nào đối với em gái?
GV: giảng và chuyển đoạn
? Nhờ đâu mà tài năng của Kiều Phương được phát hiện?
Nhờ chú Tiến Lê
 (?) Khi phát hiện ra tài năng hội họa của Kiều Phương, thái độ của mọi người như thế nào?
- Chú Tiến Lê: Mặt rạng rỡ, nói: “Anh chị có phúc lớn rồi. Anh có biết Con gái anh chị là một thiên tài hội họa không?”
- Bố: Ngây người ra như không tin vào mắt mình ôm thốc Mèo lên: “Ôi, con đã cho bố một bất ngờ quá lớn” 
- Mẹ: Không kìm được xúc động.
(?) Qua đó, em thấy tâm trạng của mọi người ra sao?
- Vui mừng, ngạc nhiên và hạnh phúc
* Dùng kĩ thuật khăn trải bàn :
- GV chia lớp làm 5 nhóm
- Thời gian : 7phút
+ 3 phút đầu các em làm việc cá nhân, viết câu trả lời ra phiếu học tập nhỏ của cá nhân sau đó đính vào phiếu HT chung của cả nhóm ở mỗi góc nhỏ.
+ 4 phút còn lại, dưới sự điều khiển của nhóm trưởng các em sẽ viết kết quả thảo luận của nhóm vào phần giữa phiếu học tập.
+ Hết thời giancác nhóm báo cáo kết quả.GV gọi đại diện một nhóm mang kết quả thảo luận lên bảng treo và trình bày. các nhóm khác theo dõi vào kết quả của nhóm mình nhận xét, bổ sung.
- Câu hỏi chung của các nhóm :
1. Tìm những chi tiết thể hiện suy nghĩ ,thái độ và hành động của người anh khi tài năng của Kiều Phương được phát hiện?
2. Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì khi nói đến thái độ của người anh ở ?
2. Qua những chi tiết đó, cho em thấy người anh có tâm trạng như thế nào?
G.V bình..................
(?) Việc ghen ghét, đố kị, tự ti trước thành công của người khác theo em là đức tính tốt hay xấu?
Tính xấu
 (?) Qua toàn bộ phần chúng ta vừa đi tìm hiểu, em hãy khái quát những biện pháp nghệ thuật mà tác giả đã sử dụng?
(?) Em hãy nêu cảm nhận của mình về nhân vật người anh qua phần chúng ta vừa tìm hiểu?
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả
- Sinh: 1959
- Quê: Chương Mĩ, Hà Tây (Hà Nội)
- Là nhà văn hiện đại, là cây bút trẻ của thời kì đổi mới. 
- Các tác phẩm của ông mang hơi thở của cuộc sống hiện đại. 
- Tác phẩm chính: “Lão Khổ” (1992); “Hiệp sĩ áo cỏ” (1993); “Con dế ma” (1999); 
“Trò đùa của số phận” (2008),
2. Tác phẩm
a) Đọc và tìm hiểu chú thích
b) Tìm hiểu chung về tác phẩm
- Xuất xứ: in trong tập truyện “Con dế ma”
- Thể loại: truyện ngắn
- Phương thức biểu đạt: tự sự 
- Nhân vật chính : Kiều Phương và người anh (Nhân vật trung tâm là người anh)
- Ngôi kể : ngôi thứ nhất
- Bố cục: 3 phần
+ P1: Từ đầu “vui lắm” 
à Trước khi tài năng của Kiều Phương được phát hiện.
+ P2 : Tiếp “nhận giải” 
à Khi tài năng của Kiều Phương được phát hiện.
+ P3: Còn lại 
àKhi người anh đứng trước bức tranh được giải của em.
II. PHÂN TÍCH
Nhân vật người anh
a) Trước khi tài năng của Kiều Phương được phát hiện
- Gọi em là “Mèo”
- Nói: “Này, em không để chúng nó yên được à?”
- Hành động: bí mật theo dõi em.
- Suy nghĩ: “Trời ạ, thì ra nó chế thuốc vẽ. Thảo nào các đít xoong chảo bị nó cạo trắng cả”.
à Giọng kể nhẹ nhàng, tự nhiên
à Quý mến, vui vẻ, thân thiết với em, kể cả bề trên, xem thường, coi việc em chế màu và vẽ là trò trẻ con.
b) Khi tài năng của Kiều Phương được phát hiện: 
- Trước thái độ và hành động của mọi người, người anh cảm thấy: 
+ Mình bất tài nên bị đẩy ra ngoài
+ Không tìm thấy ở mình một năng khiếu gì
- Thái độ:
+ Chỉ muốn khóc
+ Không thể thân với Mèo như trước kia được nữa
+ Chỉ cần một lỗi nhỏ ở em là gắt um lên
- Hành động:
+ Xem trộm tranh của em
+ Lén trút ra một tiếng thở dài
à Miêu tả tâm lí nhân vật
à Buồn, mặc cảm, tự ti, xa lánh, ghét bỏ và ghen tị với em.
Tiểu kết:
* Nghệ thuật: 
- Tạo dựng những tình huống để bộc lộ tâm lí nhân vật.
- Miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế.
* Nội dung: Người anh trong truyện ban đầu mặc dù có chút kẻ cả, ra vẻ đàn anh nhưng rất quý mến , thân thiết với em . Nhưng sau đó khi tài năng của em được phát hiện thì tâm trạng có sự thay đổi. Cậu trở nên ghen ghét đố kị, mặc cảm tự ti trước tài năng của cô em gái. Tò mò nhưng cũng thầm cảm phục tài năng của em.
- Mục tiêu: Vận dụng kiến thức lý thuyết vừa học vào việc làm một số bài tập cụ thể nhằm củng cố kiến thức tiết học.
- PP, KT: Phát vấn
- HT: cá nhân
- NL: giải quyết vấn đề 
- PC: chăm chỉ, tự học
Bài tập 1: Nhân vật chính trong truyện “Bức tranh của em gái tôi” là ai?
A. Kiều Phương
B. Người anh trai
C. Kiều Phương và người anh trai
D. Kiều Phương và chú Tiến Lê 
à Đáp án đúng: C. Kiều Phương và người anh trai
Bài tập 2: Truyện “Bức tranh của em gái tôi” được kể ở ngôi thứ mấy và lời của ai?
A. Ngôi thứ nhất, lời người anh
B. Ngôi thứ nhất, lời người em
C. Ngôi thứ ba, lời tác giả
D. Ngôi thứ ba, lời người anh
à Đáp án đúng: A. Ngôi thứ nhất, lời người anh 
HĐ 4: Vận dụng
- PP, KT: Giải quyết vấn đề
- HT: nhóm
- NL: Vận dụng
- PC: Trách nhiệm
- GV cho HS đóng hoạt cảnh dựng lại nội dung câu chuyện ở phần vừa được học. 
HĐ 5: Tìm tòi, mở rộng ( 1 phút)
- PP, KT: phát vấn
- HT: cá nhân
- NL: Tìm hiểu tự nhiên và xã hội, công nghệ thông tin, tự học
- PC: chăm chỉ, trách nhiệm
- Tìm đọc thêm về nhà văn Tạ Duy Anh
- Đọc và soạn bài “Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới”
- Viết một đoạn văn cảm nhận về nhân vật người anh.
 - Học thuộc và nắm chắc nội dung phân tích.
- Chuẩn bị: nội dung còn lại.
*********************