Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 93: Nhân hóa - Nguyễn Thành Lăng

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY, CÔ GIÁO 
TỚI THĂM VÀ DỰ GIỜ LỚP 6A4 
TRƯỜNG THCS MINH KHAI 
Em đã được học những câu chuyện nào nói về các con vật, đồ vật, cây cối có những hành động như con người ? 
Những truyện ấy đã để lại ấn tượng gì trong em về các nhân vật không phải là người nhưng lại có tính cách, tình cảm, hành động như con người ? 
Chương trình Ngữ văn, Lớp 6 
Giáo viên: NGUYỄN THÀNH LĂNG 
TIẾNG VIỆT - TIẾT 93 
UBND QUẬN HAI BÀ TRƯNG 
TRƯỜNG THCS MINH KHAI 
NHÂN HÓA 
NHÂN HÓA 
NHÂN HÓA 
LÀ GÌ ? 
CÁC KIỂU 
NHÂN HÓA 
LUYỆN TẬP 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
I - NHÂN HÓA LÀ GÌ ? 
 1. Ví dụ 
	 Ông trời 
	Mặc áo giáp đen 
	Ra trận 
	Muôn nghìn cây mía 
	Múa gươm 
	Kiến 
	Hành quân 
	Đầy đường. 
	( Mưa - Trần Đăng Khoa) 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
I - NHÂN HÓA LÀ GÌ ? 
 1. Ví dụ 
 2. Nhận xét 
	 Ông trời 
	Mặc áo giáp đen 
	Ra trận 
	Muôn nghìn cây mía 
	Múa gươm 
	Kiến 
	Hành quân 
	Đầy đường. 
	 ( Mưa - Trần Đăng Khoa) 
Trời 
Cây mía 
Kiến 
Hãy kể tên các sự vật được nói tới trong ví dụ. 
Các sự vật ấy được tác giả gán cho những hành động nào ? 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
I - NHÂN HÓA LÀ GÌ ? 
 1. Ví dụ 
 2. Nhận xét 
Các sự vật 
Hành động 
- T rời 
- C ây mía 
- K iến 
- Mặc áo giáp. Ra trận 
- Múa gươm 
- Hành quân 
 Hành động của con người đang chuẩn bị chiến đấu. 
 Gọi, tả con vật, đồ vật bằng từ vốn được dùng để gọi hoặc tả người. 
Những từ ngữ trên vốn được dùng để miêu tả hành động của ai ? 
Vậy, em có nhận xét gì về cách gọi và tả đồ vật, cây cối ở đây ? 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
I - NHÂN HÓA LÀ GÌ ? 
 1. Ví dụ 
 2. Nhận xét 
Ví dụ a 
Ví dụ b 
- Ông trời 
Mặc áo giáp đen. 
- Muôn nghìn cây mía 
Múa gươm 
- Kiến 
Hành quân 
Đầy đường 
- Bầu trời đầy mây đen. 
- Muôn nghìn cây mía ngả nghiêng, lá bay phấp phới. 
- Kiến bò đầy đường. 
Đối chiếu, so sánh các câu ở ví dụ a và b em thấy có gì khác nhau ? 
Cách viết ở ví dụ nào hay hơn ? Vì sao ? 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
I - NHÂN HÓA LÀ GÌ ? 
 1. Ví dụ 
 2. Nhận xét 
Ví dụ a 
Ví dụ b 
- Ông trời . Mặc áo giáp đen. 
- Muôn nghìn cây mía. Múa gươm 
- Kiến. Hành quân . Đầy đường 
 Nhân hóa 
 Loài vật, cây cối sinh động, gần gũi, biểu thị được suy nghĩ, tình cảm của con người. 
- Bầu trời đầy mây đen. 
- Muôn nghìn cây mía ngả nghiêng, lá bay phấp phới. 
- Kiến bò đầy đường. 
Không dùng nhân hóa 
 Miêu tả, tường thuật khách quan . Không có giá trị gợi hình, gợi cảm. 
Qua phân tích ví dụ, em hiểu phép nhân hóa là gì ? Tác dụng của nó ? 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
I - NHÂN HÓA LÀ GÌ ? 
 1. Ví dụ 
 2. Nhận xét 
 3. Ghi nhớ 
NHÂN HÓA 
KHÁI NIỆM 
TÁC DỤNG 
Là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật, bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người. 
Làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật trở nên sinh động, gần gũi với con người 
Biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
I - NHÂN HÓA LÀ GÌ ? 
II - CÁC KIỂU NHÂN HÓA 
 1. Ví dụ 
a/ Từ đó, lão Miệng, bác Tai, cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay lại thân mật sống với nhau, mỗi người một việc, không ai tị ai cả. ( Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng ). 
b/ Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. (Thép Mới). 
c/ Trâu ơi , ta bảo trâu này 
Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta. 
(Ca dao). 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
I - NHÂN HÓA LÀ GÌ ? 
II - CÁC KIỂU NHÂN HÓA 
 1. Ví dụ 
 2. Nhận xét 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
 THẢO LUẬN NHÓM 
Nhóm 1 : VÍ DỤ A 
- Trong ví dụ a, sự vật nào được nhân hóa ? 
- Những sự vật ấy được nhân hoá qua những từ ngữ nào ? 
- Những từ ngữ ấy vốn dùng để gọi ai ? Còn ở đây dùng để gọi cái gì ? 
Nhóm 2 : VÍ DỤ B 
- Trong ví dụ b, sự vật nào được nhân hóa ? 
- Những sự vật ấy được gán cho những hành động nào ? 
- Những từ ngữ chỉ hành động trên vốn dùng để chỉ hành động của ai ? 
Nhóm 3 : VÍ DỤ C 
- Trong ví dụ c, sự vật nào được nhân hóa ? 
- Những sự vật ấy được nhân hoá bằng từ ngữ nào ? 
- Từ “ơi” thường được dùng để xưng hô với ai ? 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
I - NHÂN HÓA LÀ GÌ ? 
II - CÁC KIỂU NHÂN HÓA 
 1. Ví dụ 
 2. Nhận xét 
Ví dụ 
Sự vật 
Từ ngữ 
a 
miệng, tai, mắt, chân, tay 
Lão, bác, cô, cậu là những t ừ vốn gọi người  ở đây được dùng để gọi vật 
b 
tre, gậy tre, chông tre 
Chống lại, xung phong, giữ là những t ừ chỉ hành động của người dùng để chỉ hành động của vật 
c 
trâu 
ơi  Trò chuyện, xưng hô với vật như với người 
Qua các ví dụ trên, em thấy có mấy kiểu nhân hóa ? 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
I - NHÂN HÓA LÀ GÌ ? 
II - CÁC KIỂU NHÂN HÓA 
 1. Ví dụ 
 2. Nhận xét 
 3. Ghi nhớ 
1 - Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật 
2 - Dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật 
3 - Trò chuyện, xưng hô với vật như đối với người 
3 KIỂU NHÂN HÓA 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
BÀI TẬP NHANH 
4 nhóm sẽ cùng làm nhanh 3 bài tập 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
Bài 1 
“Tôi đi đứng oai vệ. Mỗi bước đi, tôi làm điệu dún dẩy các khoeo chân, rung lên rung xuống hai chiếc râu. Cho ra kiểu cách con nhà võ. Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm. Khi tôi to tiếng thì ai cũng nhịn, không ai đáp lại. Bởi vì quanh quẩn, ai cũng thuộc mình cả. Không nói, có lẽ họ nể hơn là sợ. Nhưng tôi lại tưởng thế là không ai dám ho he”. 	 (Tô Hoài). 	 
- Phép nhân hóa trong đoạn văn trên được tạo ra bằng cách nào ? 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
Bài 2 
- Nghe nhạc và cho biết phép nhân hóa trong lời nhạc được tạo ra bằng cách nào ? 
“Có con chim vành khuyên nhỏ. Dáng trông thật ngoan ngoãn quá. Gọi “dạ” bảo “vâng”. Lễ phép ngoan nhất nhà. Chim gặp bác Chào Mào, “ chào bác!”... ( Con chim vành khuyên - Hoàng Vân). 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
Bài 3 
- Phép nhân hóa trong bài ca dao sau được tạo ra bằng cách nào ? 
Buồn trông con nhện chăng tơ 
Nhện ơi, nhện hỡi, nhện chờ mối ai ? 
Buồn trông chênh chếch sao mai 
Sao ơi, sao hỡi, nhớ ai sao mờ ? 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
Bài 1 - Dùng từ vốn gọi người để gọi vật 
Bài 2 - Dùng t ừ chỉ hành động của người dùng để chỉ 
hành động của vật 
Bài 3 - Trò chuyện, xưng hô với vật như đối với người 
BÀI TẬP NHANH 
ĐÁP ÁN 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
I - NHÂN HÓA LÀ GÌ ? 
II - CÁC KIỂU NHÂN HÓA 
III - LUYỆN TẬP 
Bài tập 1 : Đọc hai đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi: 
Bến cảng lúc nào cũng đông vui. Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước. Xe anh, xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều bận rộn. 	 	(Phong Thu). 
Bến cảng lúc nào cũng rất nhiều tàu xe. Tàu lớn, tàu bé đậu đầy mặt nước. Xe to, xe nhỏ nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều hoạt động liên tục. 
a/ Chỉ ra và nêu tác dụng của phép nhân hóa trong hai đoạn văn trên. 
b/ So sánh cách diễn đạt của hai đoạn văn. 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
 Đoạn 1 
 Đoạn 2 
 Nhân hóa 
Không sử dụng nhân hóa 
- Đông vui 
- Tàu mẹ, tàu con 
- Xe anh, xe em 
- Tíu tít nhận hàng về... 
- Bận rộn 
 Người đọc dễ hình dung cảnh nhộn nhịp, bận rộn của các phương tiện có trên cảng cũng như không khí lao động khẩn trương, phấn khởi của con người. Sự vật trở nên sống động hơn, gần gũi con người hơn. 
 Tính biểu cảm cao. 
- Rất nhiều tàu xe 
- Tàu lớn, tàu bé 
- Xe to, xe nhỏ 
- Nhận hàng về 
- Hoạt động liên tục 
 Quan sát, ghi chép, tường thuật một cách khách quan. 
Quang cảnh bến cảng 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
I - NHÂN HÓA LÀ GÌ ? 
II - CÁC KIỂU NHÂN HÓA 
III - LUYỆN TẬP 
Bài tập 2 : Đọc và làm bài tập 4 (SGK/59). 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
Ví dụ 
Phép nhân hóa 
Kiểu nhân hóa 
Tác dụng 
a 
Núi ơi 
Trò chuyện xưng hô với vật như người 
Bộc lộ tâm tình, tâm sự của con người 
b 
Họ (cò, sếu ) cãi cọ om bốn góc đầm 
Dùng từ chỉ hành động, tính cách của người để chỉ hành động, tính cách của vật 
Sự vật gần gũi , sinh động 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
Ví dụ 
Phép nhân hóa 
Kiểu nhân hóa 
Tác dụng 
c 
 d 
- Chòm cổ thụ dáng xuống nước 
Thuyền  quay đầu lại 
- Cây ... bị thương; bị chặt ngang nửa thân mình; vết thương, cục máu lớn 
Từ chỉ hành động , tính cách của người dùng để chỉ hành động của vật 
Từ chỉ hành động, tính cách của người dùng để chỉ hành động của vật 
Gợi hình ảnh mới lạ , gợi sự sinh động 
Gợi lòng thương xót, căm thù ở người đọc 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
CỦNG CỐ 
NHÂN HÓA 
Nhân hóa là gì ? 
Các kiểu nhân hóa 
Khái niệm 
Tác dụng 
1 
2 
3 
TIẾT 93	 NHÂN HÓA 
DẶN DÒ 
Nắm chắc nội dung bài học. 
Tìm những văn bản trong SGK Ngữ văn 6, tập 2 có sử dụng phép nhân hóa. 
Làm bài tập 3 và 5 (SGK, trang 58-59). 
Đọc và soạn bài: Phương pháp tả người. 
XIN CẢM ƠN !