Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 50: Số từ và lượng từ - Cao Văn Muốn

“KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ TIẾT HỌC HÔM NAY .” 
Lớp 6/5 
Gv: Cao Văn Muốn 
- Thế nào là cụm danh từ ? Cho Vd? 
- Cấu tạo cụm danh từ? 
Kiểm 
 tra 
 bài 
cũ? 
? 
Cụm danh từ là tổ hợp từ do danh từ và một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. 
 Ví dụ: hai chú chim non, một bông hoa xinh xắn. 
2. Cấu tạo của cụm danh từ đầy đủ gồm ba phần: phần trước, phần trung tâm, phần sau. 
Phần trước 
Phần trung tâm 
Phần sau 
Bổ sung các ý nghĩa về số và lượng 
Luôn là danh từ 
Nêu lên đặc điểm của sự vật hoặc xác định vị trí của sự vật trong không gian hay thời gian 
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ 
 Tiết 50 
Tìm hiểu chung 
1. Số từ 
Tiết 50 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ 
Ví dụ a: 
 Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm 
những gì, vua bảo : “ Một trăm ván cơm 
nếp , một trăm nệp bánh chưng và voi 
chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng 
mao, mỗi thứ một đôi. 
 (Sơn Tinh, Thuỷ Tinh) 
 - Hai 
- Một trăm 
- Chín 
chàng 
 ván cơm nếp 
 nệp bánh chưng 
 ngà. 
 cựa. 
 hồng mao . 
Ví dụ a: 
- Một 
đôi. 
“ Hai, một trăm , chín, một” 
 Đ ứng trước danh từ. 
 Bổ sung ý nghĩa về số lượng. 
Ví dụ b: 
 Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu , 
ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão 
chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. 
 (Thánh Gióng) 
 thứ 
sáu 
 S áu Đ ứng sau danh từ . 
 B ổ sung ý nghĩa về số thứ tự. 
Em hiểu như thế nào là số từ? 
Tiết 50 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ  I. Tìm hiểu chung 1. Số từ 
  
- Số từ là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật . 
 - Khi biểu thị số lượng, số từ thường đứng trước danh từ. Khi biểu thị thứ tự, số từ đứng sau danh từ. 
Vd: một bông hoa, thứ sáu  
Đọc lại ví dụ a. 
a . Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: “ Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi ” 
 ( Sơn Tinh, Thủy Tinh) 
Câu hỏi thảo luận nhóm : 
- Từ “đôi” đứng ở vị trí nào trong cụm từ? 
- Từ “đôi” ở đây chỉ ý nghĩa gì ? 
- Từ “đôi” có phải là số từ không? 
Trong mô hình 
cụm danh từ, từ 
đôi đứng ở 
 vị trí nào ? 
Phần trước 
 Phần trung tâm 
Phần sau 
Một 
đôi 
- Vị trí của danh từ chỉ đơn vị 
- Vị trí từ “đôi”: đứng sau số từ 
Ý nghĩa: chỉ số lượng là hai 
 “Đôi”: không phải số từ vì đôi không mang đặc điểm của số từ 
 “Đôi”: là danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượng. 
 Tìm thêm các từ có ý nghĩa khái quát và công dụng như từ “đôi”? 
Tiết 50 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ  I. Tìm hiểu chung 1. Số từ 
  
Lưu ý: số từ không trực tiếp kết hợp với chỉ từ, trong khi đó danh từ chỉ đơn vị có thể trực tiếp kết hợp với số từ ở phía trước và chỉ từ ở phía sau. 
 Vd: một đôi đũa nọ, một cặp cá kia. 
Từ những hình ảnh dưới đây, em hãy tìm 
một câu ca dao có sử dụng số từ? 
Một cây làm chẳng nên non 
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao . 
 Chỉ số lượng. 
Tiết 50 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ  I. Tìm hiểu chung 1. Số từ2. Lượng từ 
Ví dụ: 
 {} Các hoàng tử phải cởi giáp xin 
hàng.Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm 
thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn 
tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh cho 
dọn ra vẻn vẹn một niêu cơm tí xíu, bĩu 
môi, không muốn cầm đũa. 
 ( Thạch Sanh) 
Nghĩa của các từ in đậm trong những đoạn văn có gì giống và khác nghĩa của số từ? 
- Giống : Đứng trước danh từ, bổ sung ý nghĩa về số lượng. 
- Khác: 
+ Số từ: Chỉ số lượng và thứ tự của sự vật, có thể đếm được. 
+ Lượng từ: Chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật, không thể đếm được. 
- Hai chàng. 
- Một trăm ván cơm nếp. 
- Một trăm nệp bánh chưng. 
- Chín ngà. 
- Chín cựa. 
- Chín hồng mao . 
- Các hoàng tử. 
Những kẻ thua 
 trận. 
- Cả mấy vạn 
tướng lĩnh, quân 
sĩ. 
Lượng từ là gì? 
 
2. Lượng từ 
- Lượng từ: chỉ lượng ít hay nhiều của vật. 
Điền các lượng từ đã cho vào nhóm sao cho thích hợp? 
Ví dụ : 
 tất cả , 
 tất thảy , 
Các , 
những , 
mọi , 
từng... 
 cả , 
- Lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể : 
- Lượng từ chỉ tập hợp hay phân phối : 
Lượng từ có thể chia thành mấy nhóm? 
 
2. Lượng từ 
Lượng từ có thể chia thành hai nhóm: 
+ Lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể 
+ Lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối 
TRẮC NGHIỆM 
 Các dòng nào sau đây có số từ chỉ thứ tự? 
A. Hai thế kỉ. 
B. 2000 năm. 
C. Hai thiên niên kỉ. 
D. Thiên niên kỉ thứ hai. 
Câu nào sau đây có sử dụng lượng từ? 
 A. Tôi là học sinh giỏi. 
 B. Bạn là học sinh giỏi. 
 C. Cả lớp ai cũng có khả năng học giỏi. 
 D. Lớp mình không có ai học giỏi. 
Cách để phân biệt số từ, lượng từ? 
 
3. Phân biệt số từ và lượng từ: 
- Số từ chỉ số lượng cụ thể và số thứ tự (một, hai,ba, nhất , nhì). 
- Lượng từ chỉ lượng ít hay nhiều (không cụ thể: những, mấy, trăm, vài) 
4. Khả năng kết hợp của số từ và lượng từ 
Số từ chỉ số lượng giữ vai trò làm phụ ngữ ở trước trung tâm; chỉ số thứ tự giữ vai trò làm phụ ngữ phần sau cụm danh từ. 
- Lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể, tập hợp hay phân phối giữ vai trò làm phụ ngữ phần trước cụm danh từ . 
Tiết 50 SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ  I. Tìm hiểu chungII. Luyện tập 
1/ Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các số từ ấy Một canh hai canh lai ba canh, T rằn trọc băn khoăn, giấc chẳng lành;Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh. (Hồ Chí Minh) 
- Số từ chỉ số lượng: một(canh), hai( canh), ba(canh), năm(cánh) 
- Số từ chỉ số thứ tự: (canh) bốn, (canh) năm. 
2/ Tìm lượng từ trong hai dòng thơ sau, cho biết các lượng từ ấy dùng với ý nghĩa gì? Con đi trăm núi ngàn kheChưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm  Tố Hữu 
- Các từ: trăm , ngàn, muôn là các từ chỉ lượng nhiều, rất nhiều, không xác định chính xác. 
- Nhằm nhấn mạnh nỗi vất vả, cực nhọc, đắng cay của người mẹ. 
BÀI TẬP CỦNG CỐ 
Dùng số từ, lượng từ gọi tên 
những sự vật trong các bức tranh sau? 
SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪ 
SỐ TỪ 
LƯỢNG TỪ 
Đứng 
sau danh 
từ bổ 
sung ý 
nghĩa 
về thứ 
 tự. 
Đứng 
trước 
 danh từ 
bổ sung ý 
nghĩa về 
số lượng. 
Ý 
nghĩa 
toàn thể 
(cả, 
tất cả, 
cả thảy). 
Ý nghĩa 
tập hợp 
hay phân 
phối (các, 
những, 
 mấy, 
 mỗi, từng) 
Hướng dẫn về nhà 
Học thuộc bài. 
Hoàn thành bài tập 3. 
Chuẩn bị: Ôn tập truyện dân gian. 
CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ ĐÃ VỀ DỰ TIẾT HỌC HÔM NAY!