Tài liệu Nga. ASEAN

Mở bài
	Ngày 8/8 năm nay ASEAN - Hiệp hội các nước Đông Nam á bước sang tuổi 40 (1967 - 2007) cái tuổi "tứ thập nhi bất " hoặc theo quan niệm của người Trung Quốc xưa - 40 năm qua ASEAN đã trải qua nhiều bước thăng trầm nhưng do những nỗ lực phấn đấu của Chính phủ và nhân dân 10 nước Đông Nam á. Đến nay ASEAN trở thành một cộng đồng đoàn kết vững mạnh, phát triển năng động phồn thịnh cùng chia sẻ những giá trị tinh thần, bản sắc văn hoá thống nhất trong đa dạng.
	Nhân dịp này chúng ta cùng nhau nhìn lại chặng đường phát triển đã qua của ASEAN, rút ra những kinh nghiệm để cùng hướng tới tương lai "tầm nhìn 2020" và xã hơn nữa. Tôi muốn điểm lại những thành tựu ASEAN đã đạt được trên lĩnh vực An ninh - chính trị.
	ASEAN ra đời ngày 8/8/1967 trong bối cảnh chiến tranh lạnh căng thẳng hai hệ thống Tư bản chủ nghĩa và Xã hội chủ nghĩa do hai siêu cường Mỹ và Liên Xô đứng đầu đang chạy đua vũ tranh giành ảnh hưởng. Khu vực Đông Nam á trở thành vũ đài đấu tranh giữa hai hệ thống chính trị thế giới. Trong đó Việt Nam bị biến thành tiền đồn của hai phe. Chiến tranh Việt Nam leo thang đến cực điểm, trở thành cuộc chiến tranh cục bộ, chiến tranh nóng quy mô lớn nhất kể từ sau đại chiến thế giới II. Trước sau lôi cuốn 10 nước vào vòng chiến.
	Vai trò ASC
	Khái niệm ASC được Inđônêxia đưa ra lần đầu tiên tại hội nghị quan chức cấp cao ASEAN tháng 4/2003. Sáng kiến này lúc đầu không phải đã được tất cả các nước ASEAN hoan nghênh. Nhưng sau nhiều bàn thảo, ý tưởng đã được chấp nhận xác định vai trò của ASC: ba vai trò cơ bản.
	Thứ nhất: Trong quá trình tồn tại và phát triển, nhận thức về một cộng đồng an ninh đã ngày càng tăng giữa các nước thành viên ASEAN. Ngay trong tuyên bố thành lập ASEAN năm 1967, các nước thành viên đã nói đến "Cộng đồng thịnh vượng và hoà bình giữa các quốc gia Đông Nam á" suốt gần 4 thập kỷ tồn tại và phát triển ASEAN luôn chứng tỏ rằng một cộng đồng an ninh đã tồn tại bằng thực tế là các quốc gia Đông Nam á bất chấp sự khác biệt về chế độ chính trị - văn hoá - xã hội, tốc độ phát triển, đã chung sống hoà bình với nhau, giải quyết các bất đồng, các nguy cơ xảy ra xung đột được loại bỏ, bằng phương cách ASEAN. Còn tầm nhìn ASEAN 2020 xác nhận ASEAN đã xây dựng một công đồng các quốc gia sống hoà bình với nhau và với thế giới.
	Thứ hai: Tìm kiếm an ninh toàn diện và bền vững là mục tiêu cơ bản phấn đấu của ASEAN, đồng thời ASEAN hiểu rõ " hoà bình - ổn định, thịnh vượng " là mục tiêu và lý do cơ bản để ASEAN tồn tại. Tạo điều kiện cho hợp tác ASin phát triển kinh tế buôn bán trong nội khối và bên ngoài.
	Thứ ba: Việc xây dựng một cộng đồng an ninh đã trở thành một nhu cầu cấp bách đối với ASEAN bước vào thế kỷ XXI. Hợp tác kinh tế nổi dần lên trọng tâm chiến lược. Tuy nhiên, phát triển kinh tế và tăng cường liên kết kinh tế lại cần một môi trường khu vực hoà bình và ổn định. Trong khi đó ASEAN đang phải đối mặt với nhiều vấn đề an ninh - chính trị, do sự lớn mạnh của Trung Quốc, sức ép các nước Đông Bắc á đẩy mạnh hợp tác Đông á. Trong đó ASEAN sẽ tham gia với tư cách là các quốc gia riêng lẻ đã làm nhiều nước ASEAN lo ngại. Trong bối cảnh như vậy để đối phó với các thách thức và trở ngại về an ninh chính trị mới ASEAN có nhu cầu cấp bách phải củng cố đoàn kết, thúc đẩy hợp tác nội khối tạo thế vững mạnh trước khi bước vào khuôn khổ hợp tác rộng hơn. ASEAN phải có một cơ chế hợp tác mới, chặt chẽ hơn, manh mẽ hơn.
	Thách thức.
	Thách thức bắt nguồn từ bản chất của ASEAN: Thách thức bắt nguồn từ nội tại, bản chất của ASEAN, từ sự khác nhau về lợi ích quốc gia và tính toán chiến lược của các thành viên. Như đã biết ASEAN một hiệp hội hợp tác khu vực lỏng lẻo chứ không phải là một tổ chức siêu quốc gia. Các nước thành viên nhìn chung coi ASEAN là quan trọng trong chính sách đối ngoại của mình nhưng chưa phải là ưu tiên cao nhất, vẫn đạt lợi ích quốc gia lên lợi ích khu vực. Coi ASEAN như là một phương tiện để củng cố nhà nước quốc gia - dân tộc - làm chỗ dựa để triển khai chiến lược khu vực, mở rộng quan hệ với bên ngoài và hội nhập quốc tế một cách có hiệu quả. 
	Bản thân ASEAN hiện nay và trong vòng 5 đến 10 năm nữa vẫn là tập hợp thuộc loại trung bình và kém. Tính đa dạng về chế độ chính trị và chênh lệch về phát triển kinh tế hầu như chưa có gì thay đổi. Sự phức tạp trong tình hình nội bộ của một số nước ASEAN ( xung đột tôn giáo, ly khai dân tộc, tình trạng thiếu dân chủ và nhân quyền, lạm dụng quyền lực) cũng như quan hệ giữa các nước thành viên với nhau, tranh chấp chủ quyền, khai thác các nguồn lợi, khác nhau về quan điểm và lợi ích quốc gia trên các mặt. Đối với việc xây dựng chế độ an ninh là hết sức cần thiết.
	- ASEAN trong hiện tại và trong tương lai vẫn còn lúng túng trong việc xác định mô hình phát triển và nguyên tắc chỉ đạo cho mình.
	Thách thức từ môi trường quốc tế đang chuyển đổi nhanh chóng, chuyển biến nhanh chóng và phức tạp của tình hình khu vực và thế giới cũng như quá trình toàn cầu hoá, cạnh tranh giành ưu thế địa chiến lược giữa các nước trước hết là Mỹ - Trung ở Đông Nam á và các vấn đề xuyên quốc gia khác và đang tạo ra cơ hội lẫn thách thứuc đối với liên kết ASEAN. Trong đó có xây dựng ASC.
	- Sự tái chạy đua vũ trang và đề cao sức mạnh quân sự cùng với sự gia tăng tranh chấp chủ quyền lãnh hải, tài nguyên thiên nhiên, khủng bố bạo lực và ly khai dân tộc trên quy mô toàn cầu, trong đó Đông Nam á là một trong những điểm khá nóng cũng góp phần làm cho tình hình khu vực trở nên phức tạp, ảnh hưởng tiêu cực đến nỗ lực hợp tác đa phương trong ASEAN. Nhất là đối với các nước thành viên mới.
	Triển vong.
	Trong tuyên bố hoà hợp ASEAN II, là ASC được lập ra để nâng hợp tác an ninh và chính trị ASEAN lên một tầm cao mới, đảm bảo các nước ASEAN chung sống hoà bình trên toàn thế giới trong môi trường cân bằng, dân chủ và hài hoà, nhằm phục vụ mục tiêu tổng quát là xây dựng ASEAN từ một hiệp hội trở thành một tổ chức (cộng đồng) hợp tác liên chính phủ chặt chẽ với mức độ liên kết cao và hoạt động của nó dựa trên cơ sở pháp lý của một bản hiến chương chung. Mục tiêu chiến lược của ASC được thể hiện rõ trong kế hoạch hành động ASIN (ASC, POA) là thông qua các mối quan hệ chặt chẽ giữa thực tiễn chính trị kinh tế xã hội của các nước thành viên nhằm tạo ra môi trường hoà bình và ổn định cho phát triển khu vực Đông Nam á, để từ đó các nước có cơ hội tận dụng tối đa các cơ hội để phát triển một cách hài hoà và bền vững. Đây cũng là mục tiêu bao trùm được đưa ra trong tuyên bố Băngkok 1967 rằng các nước Đông Nam á có trách nhiệm tăng cường ổn định kinh tế - xã hội của khu vực và đảm bảo sự phát triển của các nước một cách hoà bình và tiến bộ, rằng các nước này quyết tâm bảo đảm sự ổn định và an ninh của mình "Không có sự can thiệp từ bên ngoài dưới bất kỳ hình thức và biểu hiện nào". 
Câu hỏi:
	Hợp tác ASEAN - Trung Quốc - Thành tựu - Triển vọng và những vấn đề đặt ra.
	Hiện nay giữa ASEAN và Trung Quốc đang tồn tại 5 kênh đối thoại song phương cơ bản, đó là các cơ chế: Đối thoại chính trị cấp cao, Uỷ ban hợp tác hỗn hợp, Uỷ ban hoà hợp trong các lĩnh vực kinh tế - thương mại, Uỷ ban hợp tác hỗn hợp về khoa học - công nghệ và Uỷ ban ASEAN tại Bắc Kinh.
	Đối thoại chính trị cấp cao: cơ chế này được thiết lập từ năm 1995 trước khi Trung Quốc trở thành nước đối thoại đầy đủ của ASEAN và họp mỗi năm một lần. Cho đến nay đã diễn ra nhiều vòng đối thoại chính trị giữa các quan chức cấp cao của ASEAN và Trung Quốc. Nội dung của các cuộc đối thoại chính trị giữa các quan chức cấp cao giữa hai bên thường là các vấn đề an ninh chính trị của khu vực và quốc tế mà hai bên cùng quan tâm. Ví dụ như vấn đề Đài Loan, khủng khoảng hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên, tình hình Trung đông, nạn khủng bố, tội phạm xuyên quốc giahoặc những vấn đề hợp tác giữa hai bên trên lĩnh vực an ninh như buôn lậu ma tuý , buôn bán người trái phép, nạn cướp biển, khủng bố trong khu vực, buô bán vũ khí, rửa tiền, tội phạm kinh tế quốc tế và tội phạm công nghệ thông tin.các nhà lãnh dạo trao đổi quan điểm, xem xét khả năng giải quyết và có thể tiến tới ký kết các hiệp định chính thức về hợp tác song phương nhằm giải quyết các vấn đề này. Đối với chính trị gần đây nhất là cuộc gặp gỡ không chính thức giưũa ngoại trưởng các nước ASEAN và Trung Quốc tại Trung Quốc. Ngày 21/6/2004, tại cuộc họp, các ngoại trưởng trao đổi quan điểm về các vấn đề khu vực và thế giới như giải quyết vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên, vai trò của Liên Hợp quốc trong việc tái thiết Irắc sau chiến tranh, hợp tác Đông á trong khuôn khổ ASEAN + 3 việc thực thi và tuân thủ tuyên bố về ứng xử Biển Đông. Việc thức đẩy quá trình đàm phán thành lập khu vực mậu dịch tự do ASEAN - Trung Quốc . Tại cuộc họp, Trung Quốc cũng bày tỏ thiện chí muốn tham gia ký kết hiệp ước về khu vực Đông Nam á không có vũ khí hạt nhân (ASEAN WFZ) và ủng hộ các quốc gia ASEAN trong nỗ lực tham gia vào tổ chức thương mại thế giới WTO, cũng như trong việc xây dựng cộng đồng ASEAN (ASC, AEC, ASCC). Phía Trung Quốc cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với sáng kiến hội nhập ASEAN.
	Uỷ ban hợp tác hỗn hợp (ACJ CC) được thành lập vào năm 1997, có vai trò điều phối tất cả các cơ chế đối thoại khác bao gồm các hoạt động hợp tác thuộc các lĩnh vực kinh tế và hợp tác chuyên ngành giữa ASEAN và Trung Quốc. Ngoài ra ACJCC còn có nhiệm vụ giám sát uỷ ban điều hành hỗn hợp ASEAN - Trung Quốc của quỹ hợp tác ASEAN - Trung Quốc trong việc kiểm tra và thông qua các dự án được tài trợ bởi quỹ này, bên cạnh đó ACJCC còn hợp tác chặt chẽ với hội đồng doanh nghiệp ASEAN - Trung Quốc và tăng cường hợp tác song phương trên các lĩnh vực Kinh tế, thương mại và Khoa học - Công nghệ.
	Uỷ ban ASEAN tại Bắc Kinh - Uỷ ban ASEAN tại các nước đối thoại được thành lập với mục đích tăng cường trao đổi và thúc đẩy mối quan hệ giữa ASEAN với các nước đối thoại và các tổ chức Quốc tế. Uỷ ban ASEAN tại Bắc Kinh đựơc thành lập vào tháng 9 năm 1996. Gồm Đại sứ các nước ASEAN tại Bắc Kinh ngay sau khi Trung Quốc nhận được quy chế nước đối thoại đầy đủ của ASEAN tại hội nghị ngoại trưởng ASEAN lần thứ 29 tại In ... USD. Năm 1998 tăng lên 381 công trình. Kim ngạch 1,84 tỷ USD. Năm 2000 hợp đồng mới 3651 công trình tăng 29,6% so với năm 1999.
	Những năm gần đây, hợp tác dịch vụ lao động giưũa Trung Quốc với ASEAN cũng không ngừng mở rộng. Xingapo trở thành thị trường dịch vụ lớn thứ 2 của Trung Quốc.
	Một đóng góp đáng kể của Trung Quốc từ năm 1996, nước này đã có thái độ tích cực trong việc cùng với các nước ASEAN nghiên cứu phát triển tiểu vùng sông Mêkông.
	Trong lĩnh vực hợp tác kinh tế du lịch. Trung quốc đã có hiệp định hoặc bản ghi nhớ về hợp tác du lịch với nhiều nước ASEAN như Inđônêxia, Philippin, Việt Nam và Mianma. Tháng 1/2002 tại Inđônêxia đã tổ chức cuộc họp đầu tiên giữa các Bộ trưởng du lịch, đánh dấu sự khởi đầu chính thức của hợp tác du lịch trong khuôn khổ 10/3. Tất cả các nước ASEAN đã là địa chỉ du lịch của các công dân Trung Quốc với số lượng liên tục tăng. Ngược lại, từ các nước ASEAN trung bình khoảng 2 triệu khách du lịch đã sang thăm Trung Quốc hàng năm.
	Thành tựu trong lĩnh vức văn hoá - xã hội, khoa học - kỹ thuật.
	Trong những năm gần đây, dưới tác động của quan hệ chính trị và kinh tế, quan hệ giữa ASEAN và Trung Quốc trên các lĩnh vực khác nhau như văn hoá - xã hội, giáo dục đào tạo, khoa học - kỹ thuật cũng có những bước tiến mạnh mẽ.
	Về mặt văn hoá.
	Quan hệ ASEAN - Trung Quốc được dựa trên nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau, bình thường, khuyến khích giao lưu, tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực văn hoá - nghệ thuật, thể thao, báo chí, phát thanh truyền hình, điện ảnh, thư viện, bảo tàng, giao lưu biểu diễn nghệ thuật, triển lãm, hợp đồng xuất bản các tác phẩm xuất sắc, cử cán bộ thăm viếng trao đổi lẫn nhau về văn hoá 
	Trong lĩnh vực khoa học - kỹ thuật
	Đã có lĩnh vực y tế phát triển khá mạnh mã. Hội nghị của lãnh đạo ASEAN - Trung Quốc về bệnh dịch SARS đã được tiến hành tại Thái Lan ngày 29/4/2003. Họi nghị đã diễn ra "Tuyên bố chung" với nội dung đề cập về mối đe doạ ngày càng lan rộng. Trung Quốc và ASEAN đã quyết định triển khai và tăng cường hợp tác phòng chống SARS. Đồng thời nêu ra những biện pháp cụ thể được thông qua tại Hội nghị, đặc biệt Bộ trưởng y tế ASEAN +3 tiến hành tại Kualalumpur ngày 26/4/1993 các bên đã giới thiệu cho nhau biện pháp được áp dụng nhằm phòng ngừa, giảm sát, khống chế, nghiên cứu, chữa trị SARS
	Nói tóm lại: Những thành tựu đạt được trong lĩnh vực kinh tế - chính trị - ngoại giao - an ninh ASEAN - Trung Quốc được cải thiện nhanh chóng đã và đang tạo điều kiện thuận lợi cho sự trao đổi khoa học - kỹ thuật và chuyển giao công nghệ.
	Triển vọng quan hệ ASEAN - Trung Quốc.
	Do sự gần gũi về mặt địa lý và cùng chia sẻ những giá trị chung của văn hoá phương Đông. Nên từ lâu giữa các nước Đông Nam á - ASEAN và Trung Quốc đã có mối liên quan bền chặt trên mọi phương diện, từ kinh tế - thương mại cho đến chính trị - ngoại giao, văn hoá - xã hội và tộc người. Tuy các mối quan hệ trên ở từng thời điểm, giai đoạn lịch sử diễn ra thiếu sự tự nguyện hay bình đẳng bởi sự áp đặt từ phía Trung Quốc ( nhất là trong lĩnh vực chính trị) nhưng nhìn chung các thực thể này không ngừng tiếp nhận, học hỏi kinh nghiệm của nhau để cùng tồn tại và phát triển. Đây là yếu tố thuận lợi và là cơ sở vững chắc để cho ASEAN và Trung Quốc ngày nay tiếp tục phát triển quan hệ vốn từng thịnh hành trong lịch sử.
	Với các nước ASEAN - Trung Quốc không chỉ là một nước lớn, láng giềng về dân số và văn hoá, mà quan trọng hơn là một quốc gia đang trỗi dậy trên tất cả các mặt nhất là kinh tế và chính trị - an ninh, có khả năng trở thành siêu cường thế giới trong tương lai, tăng cường hợp tác với Trung Quốc là điều mà tất cả các nước ASEAN đều mong muốn và coi trọng. Còn Trung Quốc cũng rất mong muốn củng cố củng cố quan hệ với ASEAN, mặc dù là tập hợp những quốc gia láng giềng nhỏ bé nhưng năng động về kinh tế và càng có vị trí quan trọng trong quan hệ quốc tế, nhất là trong bàn cờ địa chiến lược của các nước lớn. Trên đây là những lý do chính thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa ASEAN và Trung Quốc trong những năm đầu thế kỷ XXI.
	Trước hết về phía Trung Quốc: Chính sách đối ngoại của Trung Quốc từ khi cải cách mở của tới nay, đặc biệt trong những năm gần đây là nhằm phục vụ hai nhiệm vụ chiến lược lâu dài "Hiện đại hoá đất nước" và "Thống nhất tổ quốc" trong những thập niên tới, Trung Quốc vẫn cần một môi trường hoà bình ổn định để hoàn thành công cuộc hiện đại hoá đất nước với nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng kinh tế. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đều nhận thức sâu sắc rằng vị thế của một cường quốc trên thế giới ngày nay trước hết phụ thuộc vào thực lực kinh tế và trình độ khoa học - kỹ thuật. Do vậy, Trung Quốc trong những năm sắp tới sẽ sử dụng sức mạnh tổng hợp để tăng nhanh ảnh hưởng của mình nhất là "quyền lực mềm " trong đó chú trọng hàng đầu là phát triển buon bán và đầu tư đối với Đông Nam á.
	Còn về phía ASEAN với "tầm nhìn ASEAN năm 2020" được thông qua từ năm 1997, ASEAN sẽ là " một nhóm hài hoà các dân tộc Đông Nam á hướng ngoại, sống trong hoà bình, ổn định và thịnh vượng, gắn bó với nhau bằng quan hệ đói tác, phát triển năng động và là cộng đồng cấc xã hội đùm bọc nhau". Bước vào thập niên đầu thế kỷ XXI, ASEAN trở nên năng động hơn trong việc tìm kiếm cơ chế, giải pháp thúc đẩy liên kết nội khối và hội nhập quốc tế sâu rộng. Ngoài việc đưa ra "tầm nhìn 2020" ASEAN còn thông qua "Chương trình hành động hướng nội" (1998), "Sáng kiến hội nhập ASEAN" ( 2000) và đặc biệt là "Tuyên bố về sự hoà hợp ASEAN II" (2003) trong đó có tuyên bố thiết lập cộng đồng ASEAN vào năm 2020. Do vậy, người Đông Nam á đều mong muốn khu vực của mình sẽ đi những bước xa hơn, không chỉ là một khu vực hoà bình, an ninh thịnh vượng và phát triển đồng đều, mà còn là khu vực có vị thế cao hơn trong nền kinh tế quốc tế, một cộng đồng xã hội sống trong hài hoà, khoan dung và thịnh vượng, có một bản sắc riêng. Rõ ràng hiện nay các nước ASEAN và Trung Quốc đều có mong muốn cải thiện và phát triển quan hệ một cách tích cực và chủ động chứ không phải chỉ là kế sách thích nghi tạm thời. Đây là một thay đổi bước ngoặt có ý nghĩa lịch sử sâu sắc, đồng thời là kết quả của sự thích ứng và dung hợp với trào lưu khu vực và thế giới từ sau chiến tranh lạnh kết thúc. Mặt khác, từ sự nhận thức lại lợi ích cụ thể nên từng quốc gia đã điều chỉnh chiến lược và sách lược phù hợp, vả lại giữ gìn khu vực hoà bình, ổn định để phát triển kinh tế không chỉ là lợi ích cụ thể của từng quốc gia ASEAN mà còn bao gồm cả lợi ích to lớn của Trung Quốc và đó cũng chính là mục tiêu hàng đầu của các quốc gia có chung lợi ích theo đuổi. Xét về nhiều mặt, việc gia tăng quan hệ ASEAN - Trung Quốc là có hướng tích cực củng cố hoà bình và phát triển cho cả khu vực và thế giới.
	Những vấn đề đặt ra trong quan hệ ASEAN - Trung Quốc
	Sự hoài nghi thiếu tin tưởng của nhều nước trong khối ASEAN với Trung Quốc vẫn tồn tại, khi mạnh mẽ công khai, khi tế nhị kín đáo. Những mâu thuẫn và xung đột tiềm ẩn vẫn tồn tại, ảnh hưởng tới bầu không khí trong quan hệ của Trung Quốc với các nước ASEAN. Vấn đề lớn nhất vẫn là sự tranh chấp chủ quyền quốc gia trên một số đảo, vùng lãnh hải ở Biển Đông. Đây là vấn đề dễ gây tổn thương nhất trong quan hệ giữa ASEAN - Trung Quốc.
	Tuy nhiên, quan hệ ASEAN - Trung Quốc trong bối cảnh hiện nay đang gặp không ít những thách thức mớ. Ngoài nững khó khăn, bất cập về năng lực cạnh tranh và sự chênh lệch phát triển ngày càng lớn giữa ASEAN và Trung Quốc. Tình trạng chính trị - an ninh trở nên bất ổn và nhạy cảm ở một số nước Đông Nam á còn có những khó khăn mới nảy sinh từ phía đối tác Trung Quốc. Trước hết đó là sự thiếu hụt về tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là dầu mỏ và khí đốt. Ô nhiễm môi trường tăng nhanh và phân hoá giàu nghèo trở nên phức tạp. Hơn nữa, sự giống nhau tương đối giữa ASEAN và Trung Quốc về mô hình công nghiệp hoá hướng xuất khẩu, sử dụng nhiều lao động và tài nguyên thiên nhiên, đều hướng sản phẩm sang thị trường Âu - Mỹ và Nhật Bản và luôn tìm cách thu hút đầu tư nước ngoài đã và đang làm tăng tính cạnh tranh giữa ASEAN, đặc biệt là giữa ASEAN 7 ( bao gồm cả Việt Nam) và Trung Quốc. Điều đáng chú ý là thời gian gần đây, Trung Quốc đang chuyển dần sang mô hình công nghiệp hoá mới dựa vào công nghệ và chất xám, mạnh dạn đầu tư ra nước ngoài để kinh doanh. Đây là cách thức tốt nhất để hạn chế những khó khăn đang nổi lên ở Trung Quốc đồng thời cũng làm dịu đi sức ép tài nguyên để xuất khẩu cuả các nước ASEAN thúc đẩy quan hệ hữu nghị, hợp tác đôi bên cùng có lợi.
	Nói tóm lại, nhờ thực hiện thành công cải cách kinh tế và chính sách mở cửa, quan hệ kinh tế thương mại, đầu tư giữa ASEAN và Trung Quốc có nhiều thay đổi tích cực, bước sang một giai đoạn mới. Tuy nhiên, giữa hai phía còn gặp nhiều khó khăn cần thoá gỡ trong thời gian tới. Có thể nhận thấy, hầu hết các nước ASEAN và Trung Quốc là những nước đang phát triển, tình trạng thiếu vốn và nợ nước ngoài chưa được giải quyết triệt để, cơ cấu mậu dịch của ASEAN và Trung Quốc cũng tương đối giống nhau và chịu sự tác động sâu sắc của xăng dầu lên giá. Việc buôn lậu trốn thuế, buôn bán tiểu ngạch mang tính tự phát, ít được luật pháp bảo vệ, cần được đưa vào quy củ. Cuối cùng là vấn đề tranh chấp biên giới, lãnh hải giữa hai phía cần giải quyết bằng con đường đối thoại dựa trên lợi ích của từng quốc gia, hiện nay dư luận thế giới quan tâm đến sự tranh chấp lãnh hải giữa cá quốc gia trong khu vực Đông Nam á - Trung Quốc cho dù cuộc tranh chấp này chưa trở thành cuộc chiến công khai nhưng nó vẫn có khả năng gây ra một cuộc chạy đua vũ trang tốn kém và cuộc chiến tranh lạnh và cuộc chiến tranh khu vực phá hoại kinh tế, ảnh hưởng đến quan hệ giữa các nước ASEAN và Trung Quốc. Tuy vậy, nhìn ra toàn thế giới, khu vực Đông á - Đông Nam á, trong đó có các nước ASEAN và Trung Quốc có cơ sở để lạc quan, tin tưởng về tương lai, hội nhập cùng tồn tại và phát triển trong hoà bình và thịnh vượng, cánh cửa thế kỷ XXI đã hé mở một chân trời mới, tương lai tươi sáng của mối quan hệ ASEAN - Trung Quốc và chỉ còn chờ đợi một sự hợp tác chân thành, cầu thị giữa họ với nhau.