Bài giảng phát triển năng lực Ngữ văn Lớp 9 - Văn bản: Đoàn thuyền đánh cá

KIỂM TRA BÀI CŨ 
? Nêu nội dung “ Bài thơ về tiểu đội xe không kính”? 
KIỂM TRA B À I CŨ 
 Mặt trời xuống biển như hòn lửa. Sóng đã cài then, đêm sập cửa. Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi, Câu hát căng buồm cùng gió khơi. 
 Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng, Cá thu biển Đông như đoàn thoi Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng. Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi! 
Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giữa mây cao với biển bằng, Ra đậu dặm xa dò bụng biển, Dàn đan thế trận lưới vây giăng.  
 Cá nhụ cá chim cùng cá đé, Cá song lấp lánh đuốc đen hồng, Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé, Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.  
 Ta hát bài ca gọi cá vào, Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao, Biển cho ta cá như lòng mẹ Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.  
 Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng, Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng. Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông, Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.  
 Câu hát căng buồm với gió khơi, Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời. Mặt trời đội biển nhô màu mới, Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi. 
ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
Vận dụng kiến thức của bộ môn sinh học, hãy nêu rõ đặc điểm của các loài cá trên ? 
Cá bạc 
Cá thu 
Cá chim 
Cá song 
Cá đé 
Cá nhụ 
Từ ngữ 
Hình ảnh 
Đặc điểm 
Loài cá cùng họ với cá thu, thân và má có vẩy nhỏ, màu trắng nhạt . 
Loài cá biển sống ở tầng mặt nước, thân dẹt hình thoi . 
Loài cá mình dẹt, vẩy lớn. 
Sống ở gần bờ, thân dày và dài, có nhiều vạch dọc thân hoặc các chấm màu đen và hồng 
Thân dài, hơi dẹt 
Còn gọi là cá bẹ, cùng họ với cá trích nhưng lớn hơn 
Tên cá 
Hình ảnh 
Đặc điểm 
Cá bạc 
Cá thu 
Cá nhụ 
Thân và má có vảy nhỏ,màu trắng nhạt. 
Sống ở tầng mặt nước, dẹt hình thoi. 
Thân dài, hơi dẹt. 
Tên cá 
Hình ảnh 
Đặc điểm 
Cá chim 
Cá đé 
Cá song 
Mình dẹt vây lớn. 
Còn gọi là cá bẹ, cùng họ với cá trích nhưng lớn hơn. 
Sống ở gần bờ, thân dày và dài, có nhiều vạch dọc thân hoặc các chấm màu đen và hồng. 
HUY CẬN THỜI TRẺ 
HUY CẬN NĂM 2005 
- Huy Cận (1919-2005), tên đầy đủ là Cù Huy Cận,quê: tỉnh Hà Tĩnh. 
- Là nhà thơ nổi tiếng từ phong trào Thơ mới với tập thơ  Lửa thiêng(1940). 
- Là nhà thơ tiêu biểu cho nền thơ hiện đại Việt Nam từ sau năm 1945: 
+ Trước Cách mạng tháng Tám,thơ ông giàu chất triết lí, thấm thía bao nỗi buồn, tràn ngập cái sầu nhân thế. 
+ Sau Cách mạng, thơ Huy Cận dạt dào niềm vui, là bài ca vui về cuộc đời, là bài thơ yêu thiên nhiên, con người và cuộc sống. 
-1996,ông được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học-nghệ thuật. 
-Tác phẩm tiêu biểu: Lửa thiêng(1940);Vũ trụ ca(1942);Trời mỗi ngày lại sáng(1958);Đất nở hoa(1960);Bài thơ cuộc đời(1963);Hai bàn tay em(1967) 
? Bằng kiến thức lịch sử em hãy cho biết tình hình đất nước ta sau năm 1954 có đặc điểm gì nổi bật ? 
* Năm 1954 chiến dịch ĐBP vừa kết thúc, đất nước bị chia làm 2 miền. Miền Nam tiếp tục chống đế quốc Mĩ. Miền Bắc được giải phóng tiến lên xây dựng CNXH . 
* Bài thơ được viết năm 1958 khi đất nước đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Pháp, Miền Bắc được giải phóng và đi vào xây dựng cuộc sống mới. Không khí hào hứng, phấn chấn tin tưởng bao trùm trong đời sống xã hội và khắp nơi dấy lên phong trào phát triển sản xuất, xây dựng đất nước mới. Chuyến đi thực tế của mình ở vùng mỏ Quảng Ninh vào giữa năm 1958, đã giúp cho nhà thơ thấy rõ và sống trong không khí lao động ấy của nhân dân ta, góp phần quan trọng mở ra chặng đường mới trong thơ Huy Cận. 
Quảng Ninh  là tỉnh ven biển thuộc vùng  Đông Bắc   Việt Nam . Bề ngang từ đông sang tây, nơi rộng nhất là 195 km. Bề dọc từ bắc xuống nam khoảng 102 km.  Phía đông bắc  của tỉnh giáp với  Trung Quốc ,  phía nam  giáp  vịnh Bắc Bộ , có chiều dài bờ biển 250 km 
Quảng Ninh được ví như một  Việt Nam  thu nhỏ, vì có cả  biển ,  đảo ,  đồng bằng , trung du, đồi núi,  biên giới . Trong quy hoạch phát triển  kinh tế , Quảng Ninh vừa thuộc  vùng kinh tế trọng điểm phía bắc  vừa thuộc  vùng duyên hải Bắc Bộ . Đây là tỉnh khai thác  than đá  chính của  Việt Nam  và có vịnh Hạ Long là di sản, kỳ quan thiên nhiên thế giới. 
Bài thơ in trong tập "Trời mỗi ngày lại sáng" (1958). 
 Mặt trời xuống biển như hòn lửa. Sóng đã cài then, đêm sập cửa. Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi, Câu hát căng buồm cùng gió khơi. 
 Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng, Cá thu biển Đông như đoàn thoi Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng. Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi! 
Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giữa mây cao với biển bằng, Ra đậu dặm xa dò bụng biển, Dàn đan thế trận lưới vây giăng. 
Cá nhụ cá chim cùng cá đé, Cá song lấp lánh đuốc đen hồng, Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé, Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.  
 Ta hát bài ca gọi cá vào, Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao. Biển cho ta cá như lòng mẹ, Nuôi lớn đời ta tự buổi nào.  
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng, Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng. Vảy bạc đuôi vàng loé rạng đông, Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.   
Câu hát căng buồm với gió khơi, Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời. Mặt trời đội biển nhô màu mới Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi. 
Phần 1 : 
 Phần 2: 
 Phần 3 : 
Bài thơ chia làm mấy phần? Nội dung chính của từng phần? 
Bốn khổ tiếp: 
Cảnh đánh cá trên biển. 
Khổ cuối: 
 Cảnh đoàn thuyền đánh cá 
trở về. 
Hai khổ đầu: 
 Cảnh đoàn thuyền ra khơi. 
Phần 1 
Phần 2 
Phần 3 
BỐ CỤC: 
Ba 
phần 
 Mặt trời xuống biển như hòn lửa. 
Sóng đã cài then, đêm sập cửa. 
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,  Câu hát căng buồm cùng gió khơi.  
 Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng,  Cá thu biển Đông như đoàn thoi  Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng. 
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi! 
    Thảo luận   Điều gì được gửi gắm trong lời hát của người dân chài?  
- Biển Đông rất giàu và đẹp. 
 - Ước mong chinh phục biển khơi. 
 - Muốn đánh bắt được nhiều cá. 
Biển ta giàu và đẹp như thế nhưng hiện nay môi trường biển ở nước ta như thế nào? Theo các em ta phải làm gì để bảo vệ môi trường biển cũng như các nguồn lợi thủy hải sản từ biển? 
Dầu loang ở vùng biển Việt Nam 
Rừng ngập mặn bị phá 
Cá chết do ô nhiễm môi trường biển 
Ô nhiễm môi trường du lịch 
 Trong những năm gần đây một số vùng biển nước ta xảy ra tình trạng ô nhiễm và suy thoái môi trường biển rất nhiều do những nguyên nhân như hiện tượng biển tiến, biển lùi, bão biển, nước dâng, sự ô nhiễm không khí ,tràn dầu tự nhiên.Đặc biệt là do con người vứt, xả rác trên bãi biển, cùng các chất thải khác từ tàu thuyền gây thiệt hại cho một số vùng kinh tế, ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân như: sản lượng cá đánh bắt gần bờ giảm, nhiều loài thuỷ hải sản nuôi trồng chết hàng loạt, ảnh hưởng xấu đến du lịch Biển là tài nguyên vô cùng quí giá đối với con người . 
 Biển cho ta cá tôm,cho ta khoáng sản và là nguồn kinh tế du lịch vô tận. Vì thế chúng ta phải biết yêu biển bảo vệ biển như bảo vệ chính mình bảo vệ với ý thức cao và bằng hành động cụ thể. Mỗi người dân phải nâng cao ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường, không được xả rác bừa bãi 
Bản thân em đã đang và sẽ làm gì để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ nước ta? 
C âu 1: 
 Bµi th¬ Đ oµn thuyÒn ®¸nh c¸ ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo? 
T­r­ ư íc C¸ch m¹ng th¸ng 8. 
Trong chuyÕn ®i thùc tÕ cña Huy CËn vÒ vïng má Qu¶ng Ninh giữa năm 1958. 
Trong thêi k ỳ kh¸ng chiÕn chèng MÜ. 
 Sau năm 1975 khi ®Êt nước được gi¶i phãng. 
Trả lời câu hỏi trắc nghiệm 
A 
Biểu hiện sức sống căng tràn của thiên nhiên. 
B 
Thể hiện sức mạnh vô địch của người lao động 
. 
C 
Biểu hiện niềm vui, sự phấn chấn của người lao động 
 Câu hát trong bài thơ có ý nghĩa như thế nào ? 
D 
Thể hiện sự bao la, hùng vĩ của biển cả 
C 
Biểu hiện niềm vui, sự phấn chấn của người lao động 
Đoàn thuyền ra khơi 
Thiên nhiên 
Con người 
Nghỉ ngơi 
Bắt đầu một ngày lao động mới 
Bài 2 : Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về câu thơ: “ Câu hát căng buồm cùng gió khơi ”. 
C©u h¸t căng buåm cùng gió khơi , hình ¶nh th¬ méng, kháe kho¾n vµ ®Ñp l·ng m¹n. TiÕng h¸t vang kháe , vang xa, bay cao hßa cïng giã thæi căng c¸nh buåm. Đó lµ tiÕng h¸t chan chøa niÒm vui cña ng­êi d©n lao ®éng lµm chñ thiªn nhiªn ®Êt n­íc. TiÕng h¸t ca ngîi sù giµu cã cña biÓn c¶, thÓ hiÖn m¬ ­íc mét chuyÕn ra kh¬i ®¸nh b¾t ®­îc nhiÒu h¶i s¶n.