Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Bài 20: Văn bản "Tức cảnh Pác Bó"

Khởi động 
Đoán ô chữ 
Ô chữ gồm 12 ký tự, đây là tên của Bác Hồ dùng trong 30 năm hoạt động cách mạng (1911 – 1941) 
N 
G 
U 
Y 
Ễ 
N 
Á 
I 
Q 
U 
Ố 
C 
Ô chữ gồm 5 ký tự, đây là tên hang núi mà Bác đã từng sống và làm việc trong những năm 1941 - 1942. 
P 
Á 
C 
B 
Ó 
Ô chữ gồm 7 ký tự, đây là tỉnh giáp biên giới Việt Trung, nơi Bác Hồ đã đặt bước chân đầu tiên sau 30 năm hoạt động cách mạng ở nước ngoài. 
C 
A 
O 
B 
Ằ 
N 
G 
NGUYỄN ÁI QUỐC - PÁC BÓ 
CAO BẰNG - 1941 
Đây là những thông tin liên quan đến một bàithơ của Bác trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, đó là bài thơ nào ? 
Ngữ v ă n 8 V ă n bản: 
 TỨC CẢNH PÁC PÓ 
Hồ Chí Minh 
 TỨC CẢNH PÁC BÓ (Hồ Chí Minh ) 
 I/ Tìm hiểu chung : 
1 .Tác giả: 
- Hồ Chí Minh (1890-1969) . 
Quê : Làng Sen, Kim Liên ,Nam Đàn, Nghệ An. 
 Vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam. 
Là danh nhân văn hóa thế giới. 
 TỨC CẢNH PÁC BÓ (Hồ Chí Minh ) 
 I/ Tìm hiểu chung : 
1. Tác giả: 
2. Tác phẩm 
a. Đọc, chú thích : 
Bẹ: 
ngô 
Sử Đảng : 
Lịch sử Đảng Cộng sản Liên Xô, đư ợc Bác dịch vắn tắt làm tài liệu học tập cho cán bộ cách mạng. 
Sáng ra bờ suối, tối vào hang 
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng 
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng 
Cuộc đời cách mạng thật là sang 
 TỨC CẢNH PÁC BÓ (Hồ Chí Minh ) 
 I/ Tìm hiểu chung : 
1. Tác giả: 
2. Tác phẩm 
Đọc, chú thích 
b. Hoàn cảnh sáng tác 
 Ra đ ời tháng 2-1941 khi Bác Hồ về n ư ớc 
trực tiếp chỉ đ ạo cách mạng . 
- Bác sống và làm việc tại hang Pác Bó (Cao Bằng) 
Sáng ra bờ suối, tối vào hang 
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng 
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng 
Cuộc đời cách mạng thật là sang 
Đường vào hang Pác Bó 
Cửa hang Pác bó 
Bàn đá – Nơi Bác Hồ làm việc 
link 
 D òng suối khởi nguồn Pắc Bó 
 đư ợc Bác đ ặt tên là suối Lê-nin 
BÁC HỒ NGỒI LÀM VIỆC TRONG HANG PÁC BÓ 
 TỨC CẢNH PÁC BÓ (Hồ Chí Minh ) 
 I/ Tìm hiểu chung : 
1. Tác giả: 
2. Tác phẩm 
Đọc, chú thích : 
Hoàn cảnh sáng tác: 
Thể loại : 
Sáng ra bờ suối, tối vào hang 
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng 
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng 
Cuộc đời cách mạng thật là sang 
- Thơ tứ tuyệt 
- Viết bằng chữ quốc ngữ 
 TỨC CẢNH PÁC BÓ (Hồ Chí Minh ) 
 I/ Tìm hiểu chung : 
1. Tác giả: 
2. Tác phẩm 
Đọc, chú thích : 
Hoàn cảnh sáng tác: 
Thể loại: 
Mạch cảm xúc: 
 Cảm giác vui thích, sảng khoái 
 khi được sống giữa thiên nhiên 
Sáng ra bờ suối, tối vào hang 
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng 
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng 
Cuộc đời cách mạng thật là sang 
 TỨC CẢNH PÁC BÓ (Hồ Chí Minh ) 
 I/ Tìm hiểu chung : 
1. Tác giả: 
2. Tác phẩm 
Đọc, chú thích : 
Hoàn cảnh sáng tác: 
Thể loại : 
Mạch cảm xúc : 
Bố cục 
- 3 câu đầu: Cuộc sống của Bác ở Pác Bó 
- Câu cuối: tâm trạng của Bác . 
Sáng ra bờ suối, tối vào hang 
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng 
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng 
Cuộc đời cách mạng thật là sang 
Sáng ra bờ suối, tối vào hang 
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng 
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng 
Cuộc đời cách mạng thật là sang 
Cuộc sống của Bác ở Pác Bó 
Tâm trạng của Bác 
 TỨC CẢNH PÁC PÓ ( Hồ Chí Minh ) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu chi tiết 
1.Cuộc sống của Bác ở Pác Pó. 
Câu 1: 
Ở: suối, hang 
 Nhịp 4/3, sóng đôi 
Phép đối 
Sáng ra bờ suối, tối vào hang 
 TỨC CẢNH PÁC PÓ ( Hồ Chí Minh ) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu chi tiết 
1.Cuộc sống của Bác ở Pác Pó. 
Câu 1: 
Sáng ra bờ suối, tối vào hang 
Phép 
đ ối 
Hoạt đ ộng 
Ra >< vào : 
Sáng >< tối : 
Suối >< hang : 
Sáng ra bờ suối >< Tối vào hang : 
Thời gian 
Không gian 
Vế câu 
Diễn tả sự nhịp nhàng về nền nếp 
sinh hoạt của Bác ở Pác Bó 
Câu 1: 
Ở: suối, hang 
 Nhịp 4/3, sóng đôi 
Phép đối 
 TỨC CẢNH PÁC PÓ ( Hồ Chí Minh ) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu chi tiết 
1.Cuộc sống của Bác ở Pác Pó. 
Câu 1: 
Câu 1: 
Ở: suối, hang 
 Nhịp 4/3, sóng đôi 
Phép đối 
-> Cuộc sống bí mật, gian khổ nh ư ng vẫn giữ đư ợc nề nếp, quy củ. Thể hiện phong thái ung dung, chủ đ ộng của Bác. 
 TỨC CẢNH PÁC PÓ ( Hồ Chí Minh ) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu chi tiết 
1.Cuộc sống của Bác ở Pác Pó. 
Câu 2: 
Ăn: bẹ, măng 
 > cuộc sống thiếu thốn, thực phẩm chỉ là cháo bẹ, rau măng 
- Cụm từ “vẫn sẵn sàng” Nét đùa vui, hóm hỉnh. 
Khó khăn thiếu thốn nhưng vẫn đầy đủ, dư thừa 
Cháo bẹ, rau m ă ng vẫn sẵn sàng . 
 TỨC CẢNH PÁC PÓ ( Hồ Chí Minh ) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu chi tiết 
1.Cuộc sống của Bác ở Pác Pó. 
Câu 3: 
- Làm việc: dịch sử Đảng 
-> Công việc trọng đại, xoay chuyển cách mạng Việt Nam. 
Hình tượng người chiến sĩ mang tầm vóc lớn lao, uy nghi 
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng 
* Đối ý 
Điều kiện làm việc > < công việc 
 khó kh ă n > < trọng đ ại 
* Đối thanh : 
 Thanh bằng >< Thanh trắc 
“ chông chênh” “ dịch sử Đảng” 
Từ láy gợi hình gợi sự mạnh mẽ, gân 
Gợi sự non yếu guốc của công việc. 
Của Cách mạng 
 TỨC CẢNH PÁC PÓ ( Hồ Chí Minh ) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu chi tiết 
1.Cuộc sống của Bác ở Pác Pó. 
2. Tâm trạng của Bác 
Cuộc đời cách mạng thật là sang 
- Tâm trạng thư th á i, sảng kho á i, vui th í ch. 
- B á c thấy cuộc đời c á ch mạng thật l à sang => chữ “ sang ” l à nhãn tự, kết tinh tỏa s á ng cả b à i thơ v à tâm hồn Hồ Ch í Minh. 
Sang: hài lòng, vui thích) 
 TỨC CẢNH PÁC PÓ ( Hồ Chí Minh ) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu chi tiết 
2.Tâm trạng của Bác. 
Cuộc đ ời cách mạng thật là sang 
* Sang : lạc quan , phong thái 
ung dung tự tại của ng ư ời chiến 
 sĩ cách mạng 
thể hiện một lối sống, một quan niệm 
nhân sinh của một người có nhân cách 
cao cả. 
1.Cuộc sống của Bác ở Pác Pó. 
Ở: suối, hang 
Ăn: bẹ, măng 
Làm việc: dịch sử Đảng. 
> Cuộc sống bí mật, gian khổ, thiếu thốn nhưng Bác vẫn vui thích – niềm vui thích thật sự khi được sống giữa thiên nhiên. 
Phong thái ung dung, tầm vóc lớn lao, niềm say mê cách mạng của Hồ Chí Minh 
Câu hỏi thảo luận: Theo em t hú lâm tuyền của Bác và người xưa giống và khác nhau như thế nào? 
THẢO LUẬN NHÓM ĐÔI: 
 - Hình thức : nhóm 4 học sinh 
 - Thời gian: 3 phút 
 - Trình bày ra giấy 
 - Đại diện nhóm trả lời 
Câu hỏi thảo luận: Theo em t hú lâm tuyền của Bác và người xưa giống và khác nhau như thế nào? 
 Bác 
 Người xưa 
Vui với thiên nhiên, giữ nguyên cốt cách người chiến sĩ cách mạng, miệt mài lo cho sự nghiệp cách mạng. 
Vui thú lâm tuyền để tránh đời, quên đi thực tại. 
 Giống: Đều vui với cảnh nghèo, làm bạn với thiên nhiên, hòa mình vào thiên nhiên 
Khác: 
CÂU HỎI THẢO LUẬN 
Vì sao Bác cảm thấy “cuộc đ ời cách mạng thật là sang” ? 
Sang 
sang trọng, cao sang, là một cách nghĩ, một lối sống, một quan niệm . 
V ư ợt lên trên gian khổ , chỉ có cháo bẹ, rau m ă ng, chỉ có bàn đ á chông chênh... 
Sang vì đư ợc làm việc trên tổ quốc mình, tin t ư ởng vào con đư ờng cách mang, vì lý t ư ởng, vì đ ời sống tâm hồn phong phú, vì sự ung dung tự tại. 
 TỨC CẢNH PÁC PÓ ( Hồ Chí Minh ) 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu chi tiết 
2.Tâm trạng của Bác. 
1.Cuộc sống của Bác ở Pác Pó. 
III.Tổng kết 
1. Nội dung: Bài thơ cho thấy tinh thần lạc quan, phong thái ung dung của Bác Hồ trong cuộc sống cách mạng đầy gian khổ ở Pác Bó. 
2.Nghệ thuật: Bài thơ tứ tuyệt bình dị pha giọng điệu vui đùa, hóm hỉnh. 
IV.Luyện tập 
Giáo s ư Nguyễn Đ ă ng Mạnh nhận xét : “ Th ơ Bác có 
sự kết hợp hài hoà giữa tính cổ đ iển và tính hiện đ ại” . 
Em hãy chỉ ra vài nét về tính cổ đ iển và tính hiện đ ại 
trong bài th ơ này ? 
 TỨC CẢNH PÁC BÓ 
 ( Hồ Chí Minh) 
  Bài th ơ “Tức Cảnh Pác Bó” có sự kết hợp hài hoà giữa cổ đ iển và hiện đ ại. Em hãy lựa chọn đ áp án vào từng cột cho hợp lí. 
Côm tõ 
Cæ ®iÓn 
HiÖn ®¹i 
 §Ò tµi 
C«ng viÖc c¸ch m¹ng 
Thi liÖu cæ: Suèi, hang, ®¸. 
“Thó l©m tuyÒn” 
Lèi sèng c¸ch m¹ng 
Lêi th¬ nhÑ nhµng, ®ïa vui. 
ThÓ th¬: tø tuyÖt 
Ch÷ quèc ng÷ 
Đồng ý 
Đáp án : 
+ Cổ đ iển : 
- Thể th ơ : Thất ngôn tứ tuyệt . 
Gợi cảnh lâm tuyền ( niềm vui thú đ ự ơ c sống với 
rừng suối ) 
+ Hiện đ ại : 
- Viết bằng chữ quốc ngữ .( Th ư ờng thể th ơ thất ngôn 
tứ tuyệt đư ợc viết bằng chữ Hán và chữ Nôm ) 
Nhân vật trong bài là ng ư ời chiến sĩ cách mạng . 
Lời th ơ giản dị , vui đ ùa . 
 TỨC CẢNH PÁC BÓ 
 ( Hồ Chí Minh ) 
 1 
 4 
 5 
 7 
 2 
 3 
 6 
 8 
Trò chơi: 
CON SỐ MAY MẮN 
CHÚC MỪNG BẠN! 
Bài th ơ “ Tức cảnh Pắc Pó” đư ợc làm theo thể th ơ nào? 
 Thất ngôn tứ tuyệt 
10 
9 
8 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
0 
1 
Hãy trả lời câu hỏi nhé! Chúc may mắn! 
Em hãy đ ọc thuộc bài th ơ “ Tức cảnh Pắc Pó” 
10 
9 
8 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
0 
1 
Sáng ra bờ suối, tối vào hang 
Cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng 
Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng 
Cuộc đời cách mạng thật là sang 
Bài th ơ “Tức cảnh Pắc Pó” mang giọng đ iệu vui, thoải mái, sảng khoái . 
Đúng hay sai? 
 Đúng 
10 
9 
8 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
0 
1 
Hãy trả lời câu hỏi nhé! Chúc may mắn! 
CHÚC MỪNG BẠN! 
Pắc Pó thuộc đ ịa phận tỉnh nào? 
Cao Bằng 
10 
9 
8 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
0 
1 
Hãy trả lời câu hỏi nhé! Chúc may mắn! 
Bài th ơ “ Tức cảnh Pắc Pó” có sự kết hợp hài hoà giữa cổ đ iển và hiện đ ại. Đúng hay sai? 
Đúng 
10 
9 
8 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
0 
1 
Hãy trả lời câu hỏi nhé! Chúc may mắn! 
CHÚC MỪNG BẠN! 
Kể một số tên gọi khác của Chủ tịch Hồ Chí Minh 
 Nguyễn Tất Thành 
Nguyễn Sinh Cung 
Nguyễn Ái Quốc 
10 
9 
8 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
0 
1 
Hãy trả lời câu hỏi nhé! Chúc may mắn!