Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 78: Rút gọn câu - Nguyễn Thị Lan Anh

Chào mừng các thầy, cô giáo và các em học sinh! 
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HUYỆN NAM SÁCH 
Giáo viên : Nguyễn Thị Lan Anh 
Trường THCS Nam Hưng 
Xác định CN, VN cho các câu sau: 
Hôm nay, tôi đi học . 
2. Lớp 7ª đang lao động . 
3. Uống nước nhớ nguồn. 
CN 
VN 
CN 
VN 
VN 
Tiết 78 
Tiếng Việt 
RÚT GỌN CÂU 
CN 
b. Học ăn, học nói, học gói, học mở. 
a. Chúng ta học ăn, học nói, học gói, học mở. 
CN 
V N 
Vắng CN 
Đầy đủ CN, VN 
Mọi người 
Chúng em 
Câu rút gọn 
Lời khuyên chung cho mọi người. 
V N 
CN 
b . Học ăn, học nói, học gói, học mở. 
Lược bỏ CN 
c. Hai ba người đuổi theo nó . Rồi ba bốn người, sáu bảy người . 
 (Nguyễn Công Hoan) 
Lược bỏ VN 
(đuổi theo nó) 
d . - Bao giờ cậu đi Hà Nội? 
 - Ngày mai. 
Lược bỏ cả 
CN và VN 
(mình đi Hà Nội) 
=> Thành phần lược bỏ 
CHỦ NGỮ 
VỊ NGỮ 
CẢ CHỦ NGỮ VÀ VỊ NGỮ 
Trước k hi rút gọn câu 
Sau khi rút gọn câu 
c. Hai ba người đuổi theo nó . Rồi ba bốn người, sáu bảy người . 
d . - Bao giờ cậu đi Hà Nội? 
 - Ngày mai. 
 Hai ba người đuổi theo nó . Rồi ba bốn người, sáu bảy người đuổi theo nó. 
 - Bao giờ cậu đi Hà Nội? 
 - Ngày mai, mình đi Hà Nội. 
ngắn gọn 
k hông lặp từ 
 thông tin nhanh 
e. Uống nước nhớ nguồn. 
Lời khuyên chung cho mọi người 
CÂU 
HỎI ? 
TRÒ CHƠI : BÍ MẬT TRONG TRÁI BÓNG 
TRÒ CHƠI : BÍ MẬT TRONG TRÁI BÓNG  
1 
2 
3 
Chọn bóng 
Câu 1 : Trong các câu tục ngữ sau, những câu nào là câu rút gọn? 
a . Người ta là hoa đất. 
b. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. 
c. Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng. 
d. Tấc đất tấc vàng 
Câu 1 
ĐA 
MỞ 
Câu 2: 
Tìm câu rút gọn trong ví dụ sau, xác định thành phần được rút gọn : 
Tiếng hát ngừng. Cả tiếng cười. 
 ( Nam Cao) 
Câu 2 
ĐA 
MỞ 
Câu 3 : Trong hai câu thơ sau, thành phần nào được rút gọn ? 
Khôi phục thành phần được rút gọn. 
Trên đường hành quân xa 
Dừng chân bên xóm nhỏ 
 ( Xuân Quỳnh ) 
Câu 3 
ĐA 
MỞ 
Câu 1 : 
- Câu rút gọn là câu: 
b. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. 
c. Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng. 
Câu 2: 
- Câu rút gọn : Cả tiếng cười. 
- Thành phần được rút gọn : Vị ngữ 
Câu 3: 
Thành phần được rút gọn : CN 
 Khôi phục : Người chiến sĩ/anh chiến sĩ, dừng chân bên xóm nhỏ. 
CÂU RÚT GỌN 
Học ăn, học nói, học gói, học mở. 
Trên đường hành quân xa 
Dừng chân bên xóm nhỏ 
 ( Xuân Q uỳnh) 
- Bao giờ cậu đi Hà Nội? 
- Ngày mai. 
Tiếng hát ngừng. Cả tiếng cười . 
 (Nam Cao) 
Tục ngữ 
Thơ ca 
Văn xuôi 
Lời nói hằng ngày 
HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, SÁNG TẠO 
Sử dụng câu rút gọn viết khẩu hiệu theo nội dung tranh 
Nhóm 1 
Nhóm 2 
Nhóm 3 
Nhóm 4 
VÍ DỤ 
Sáng chủ nhật, trường em tổ chức cắm trại. Sân trường thật đông vui. Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co . 
b. 
- Mẹ ơi, hôm nay con được một điểm 10. 
- Con ngoan quá! Bài nào được điểm 10 thế ? 
- Bài kiểm tra Toán. 
=> Câu khó hiểu, gây hiểu sai nghĩa. 
=> Thiếu lễ phép. 
=> Thêm dạạ/ thưa mẹ... 
=> Thiếu chủ ngữ 
 Một người sắp đi chơi xa, dặn con:     
  - Ở nhà có ai hỏi thì bảo bố đi vắng nhé ! 
    Sợ con mải chơi quên mất, ông ta viết mấy câu vào giấy, đưa cho con, bảo: 
    - Có ai hỏi thì con cứ đưa ra tờ giấy này ! 
     Đứa con cầm giấy bỏ vào túi áo. Cả ngày chẳng thấy ai hỏi. Tối đến, nó thắp đèn, lấy giấy ra xem, chẳng may để giấy cháy mất. 
     Hôm sau, có người khách lại chơi, hỏi: 
     - Bố cháu có nhà không? 
     Thằng bé ngẩn ngơ hồi lâu, sực nhớ ra, sờ vào 
túi không thấy giấy liền nói: 
    - Mất rồi . 
     Ông khách sửng sốt: 
    - Mất bao giờ? 
    - Thưatối hôm qua. 
    - Sao mà mất nhanh thế? 
    - Cháy ạ. 
Bố cháu có nhà không ? 
 Mất rồi 
Câu rút gọn 
Ý cậu bé 
Người khách hiểu 
- Mất rồi . 
Tờ giấy mất tối hôm qua . 
- Bố cậu bé mất rồi. 
Hiểu nhầm 
Mất rồi 
- Thưatối hôm qua. 
- Cháy ạ. 
Tờ giấy mất rồi 
- Tờ giấy mất vì cháy. 
- Bố cậu bé mất tối hôm qua . 
- Bố cậu bé mất vì cháy. 
 Khi rút gọn câu cần chú ý tránh gây ra sự hiểu lầm . 
Yêu cầu: Mỗi nhóm hãy viết một đoạn hội thoại ngắn với chủ đề: Học tập . Trong đó, có sử dụng ít nhất 2 câu rút gọn. Sau đó cử đại diện lên trình bày đoạn hội thoại. 
Thời gian chuẩn bị: 3 phút. 
Thời gian trình bày: dưới 2 phút. 
Xây dựng đoạn hội thoại 
Bài 2/SGK : Tìm câu rút gọn, khôi phục thành phần bị rút gọn. Cho biết vì sao trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy ? 
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. 
Lom khom dưới núi, tiều vài chú, 
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà. 
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc, 
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia. 
Một mảnh tình riêng, ta với ta. 
 (Bà Huyện Thanh Quan) 
Tôi/Ta 
 Thơ, ca dao thường chuộng cách diễn đạt súc tích, số chữ trong một dòng rất hạn chế. 
Tôi/Ta 
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà, 
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước, 
 	 Tham ăn Có anh chàng phàm ăn tục uống, hễ ngồi vào mâm là gắp lấy gắp để, chẳng ngẩng mặt nhìn ai, cũng chẳng muốn chuyện trò gì. Một lần đi ăn cỗ ở nhà nọ, có ông khách thấy anh ta ăn uống lỗ mãng quá, bèn lân la gợi chuyện. Ông khách hỏi:	- Chẳng hay ông người ở đâu ta? Anh chàng đáp:	- Đây.  Rồi cắm cúi ăn.	- Thế ông đ ư ợc mấy cô, mấy cậu rồi?	- Mỗi. Nói xong, lại gắp lia gắp lịa. Ông khách hỏi tiếp:	- Các cụ thân sinh ra ông chắc còn cả chứ? Anh chàng vẫn không ngẩng đầu lên, bảo:	-Tiệt. 
Bài tập 4: Đọc truyện cười sau đây. Cho biết chi tiết nào trong truyện có tác dụng gây cười và phê phán ? 
Bài tập 4 : 
- Chi tiết gây cười : 3 câu rút gọn: 
+ Đây. 
+ Mỗi. 
+ Tiệt. 
- Phê phán anh chàng tham ăn đến mức trả lời ngắn gọn đến khó hiểu và thô lỗ. 
=> Sử dụng câu rút gọn không nên biến câu nói trở nên cộc lốc, thiếu lịch sự. 
RÚT GỌN CÂU 
CẢ CN VÀ VN 
VN 
CN 
Lược bỏ một số thành phần câu 
Cách dùng 
Ngụ ý hành động, đặc điểm là của chung mọi người. 
Câu gọn, thông tin nhanh, tránh lặp từ ngữ. 
Mục đích 
Không biến câu nói trở nên cộc lốc, khiếm nhã. 
Không làm hiểu sai, hiểu không đầy đủ nội dung. 
- Học bài, làm bài tập. 
- Viết đoạn văn (chủ đề tự chọn) có sử dụng câu rút gọn. 
- Xem trước bài: Câu đặc biệt. 
- Soạn: Đặc điểm của văn nghị luận. 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ