Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 97: Văn bản "Lượm" - Dương Hoàng Giang

PHOØNG GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO THƯỜNG TÍN 
TRƯỜNG THCS NGUYỄN TRÃI 
 CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI LỚP TRỰC TUYẾN TRÊN ZOOM 
Người thực hiện : DƯƠNG HOÀNG GIANG 
Em hãy đọc thuộc lòng khổ thơ cuối trong bài thơ “ Đêm nay Bác không ngủ”–Minh Huệ và cho biết vì sao nhà thơ lại viết như vậy? 
KiÓm tra bµi cò 
Vì :- Tình thương của Bác đối với mọi người thật kì diệu. 
Cái tên Hồ Chí Minh như một định nghĩa về phẩm chất tốt đẹp của Người. 
Sự thường tình nhưng là một sự vĩ đại vô cùng 
Tiết 97 
Lượm 
Tố Hữu 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
1. T¸c gi¶ : 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
 Tố Hữu ( 1920 – 2002) 
- Tên khai sinh: Nguyễn Kinh Thành 
- Quê: Thừa Thiên Huế 
- Là nhà cách mạng, nhà thơ lớn của thơ ca hiện đại Việt Nam. 
2. T¸c phÈm : 
- Bài thơ sáng tác năm 1949 
trong thời kì kháng chiến chống 
thực dân Pháp, 
 - In trong tập thơ Việt Bắc. 
HÌNH ẢNH LƯỢM 
Tố Hữu (1920 – 2002) 
 “ Mét ®ång chÝ ë Thõa Thiªn ra kÓ cho t«i nghe nh÷ng tÊm g ương chiÕn ®Êu dòng c¶m ë quª nhµ vµ cho t«i biÕt tin vÒ ch¸u L ượm . Nã lµ con mét chó em hä cña t«i. Nã ®i liªn l¹c cho ®¬n vÞ, trong khi ® ưa th ư ­ qua mét c¸nh ®ång, ch¸u bÞ tróng ®¹n, hy sinh khi míi 14 tuæi. T«i viÕt bµi th¬ Lượm , thÊy nh ư ­ cßn ®©u ®©y d¸ng ®iÖu dÔ th­ương khu«n mÆt cßn trÎ con như­ng rÊt cøng cái cña nã . ” 
( Tè H÷u. Nhí l¹i mét thêi, NXB V¨n häc – 2000) 
Nhµ th¬ cã lÇn t©m sù : 
 Tè H÷u n¨m 1949 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tè H÷u 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
1. T¸c gi¶ : Tố Hữu (1920 – 2002) 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
2. T¸c phÈm : sáng tác 1949 
3. Tìm hiểu từ khó 
(1)Ngày Huế đổ máu: Ngày Huế bắt đầu cuộc 
 kháng chiến chống Thực dân Pháp quay lại xâm 
 lược năm 1949. 
(9) Thượng khẩn: Rất gấp 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
1. T¸c gi¶ : Tố Hữu (1920 – 2002) 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
2. T¸c phÈm : sáng tác 1949 
3. Tìm hiểu từ khó 
* Thể loại : 
4 . Thể loại, phương thức biểu đạt , bố cục 
* PTBĐ : 
* Bố cục: 
Cháu đi đường cháu Chú lên đường ra Ðến nay tháng sáu Chợt nghe tin nhà Ra thế Lượm ơi!Một hôm nào đó Như bao hôm nào Chú đồng chí nhỏ Bỏ thư vào bao Vụt qua mặt trận Ðạn bay vèo vèo Thư đề "Thượng khẩn»(9) Sợ chi hiểm nghèo? Ðường quê vắng vẻ Lúa trổ đòng đòng(10) Ca-lô chú bé Nhấp nhô trên đồng...  
Bỗng loè chớp đỏ Thôi rồi, Lượm ơi!Chú đồng chí nhỏ Một dòng máu tươi!Cháu nằm trên lúa Tay nắm chặt bông Lúa thơm mùi sữa Hồn bay giữa đồng... Lượm ơi, còn không ? 
 Chú bé loắt choắt Cái xắc xinh xinh Cái chân thoăn thoắt Cái đầu nghênh nghênh Ca-lô đội lệch Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng ... 
Ngày Huế đổ máu(1) Chú Hà Nội về Tình cờ chú, cháu Gặp nhau Hàng Bè(2) Chú bé loắt choắt(3) Cái xắc (4)xinh xinh Cái chân thoăn thoắt Cái đầu nghênh nghênh  
Ca-lô (5)đội lệch,Mồm huýt sáo vang Như con chim chích Nhảy trên đường vàng...- "Cháu đi liên lạc(6) Vui lắm chú à Ở đồn Mang Cá(7) Thích hơn ở nhà ! 
Cháu cười híp mí Má đỏ bồ quân - "Thôi, chào đồng chí!"Cháu đi xa dần... 
Thơ 4 chữ 
Tự sự + Miêu tả + Biểu cảm 
Ba phần 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
1. T¸c gi¶ : Tố Hữu (1920 – 2002) 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
2. T¸c phÈm : sáng tác 1949 
3. Tìm hiểu từ khó 
* Thể loại: Thơ 4 chữ 
4. Thể loại, phương thức biểu đạt , bố cục 
* PTBĐ: Tự sự + Miêu tả + Biểu cảm 
* Bố cục: 
P1: Từ đầu  Cháu đi xa dần : H ình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ. 
P2 : Tiếp theo,,,, hồn bay giữa đồng : H ình ảnh Lượm trong chuyến công tác cuối cùng. 
P3 : Còn lại : Hình ảnh Lượm còn sống mãi 
3 phÇn 
HÌNH ẢNH LƯỢM 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU NỘI DUNG : 
1, Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ: 
HÌNH ẢNH LƯỢM 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU NỘI DUNG : 
1, Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ: 
- c¸i x¾c xinh xinh - ca l« ®éi lÖch 
- lo¾t cho¾t, tho¨n tho¾t - nghªnh nghªnh 
- huýt s¸o, - c­ưêi hÝp mÝ 
- Ch¸u ®i liªn l¹c ;Vui l¾m chó µ ; Th«i chµo ®ång chÝ ! 
= >Trang phôc cña c¸c chiÕn sÜ vÖ quèc 
=> Nhá bÐ, nhanh nhÑn, tinh nghÞch 
=> Hån nhiªn, vui vÎ, yªu ®êi 
= >Say mª c«ng t¸c kh¸ng chiÕn 
Trang phôc 
H×nh d¸ng 
Cö chØ 
Lêi nãi 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU NỘI DUNG : 
1, Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ: 
 THẢO LUẬN NHÓM 
 NghÖ thuËt tiªu biÓu t¸c gi¶ sö dông trong ®o¹n th¬ trªn ? 
- Từ láy gợi hình: Loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh nghênh 
Nhịp thơ: 2/2 
Phép điệp: cái xắc, cái chân, cái đầu 
Phép so sánh: hư con chim chích 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU NỘI DUNG : 
1, Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ: 
 THẢO LUẬN NHÓM 
Em hiểu “đường vàng” có nghĩa là gì? 
Con đường có nắng vàng, cát vàng. 
Con đường có lúa vàng, rơm vàng. 
Con đường tương lai tươi sáng. 
Cả 3 đáp án trên. 
 Đáp án đúng: D 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU NỘI DUNG : 
1, Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ: 
Trang phôc 
H×nh d¸ng 
Cö chØ 
Lêi nãi 
- c¸i x¾c xinh xinh - ca l« ®éi lÖch 
- lo¾t cho¾t, tho¨n tho¾t - nghªnh nghªnh 
- huýt s¸o, - c­ười hÝp mÝ 
- Ch¸u ®i liªn l¹c ;Vui l¾m chó µ ; Th«i chµo ®ång chÝ ! 
= >Trang phôc cña c¸c chiÕn sÜ vÖ quèc 
=> Nhá bÐ, nhanh nhÑn, tinh nghÞch 
=> Hån nhiªn, vui vÎ, yªu ®êi 
= >Say mª c«ng t¸c kh¸ng chiÕn 
 => Đoạn thơ đã miêu tả về hình ảnh chú bé Lượm rất đáng yêu: Nhỏ nhắn, xinh xắn, 
 hồn nhiên yêu đời, yêu cách mạng, đồng thời thể hiện tình cảm yêu quý sâu sắc của 
 nhà thơ với L ượm. 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU NỘI DUNG : 
1, Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ: 
2, Hình ảnh Lượm trong chuyến công tác cuối cùng: 
Vụt qua mặt trận 
Đạn bay vèo vèo 
Thư đề thượng khẩn 
Sợ chi hiểm nghèo? 
Động từ mạnh -> hành động 
 nhanh, khẩn trương . 
TT miªu t¶ -> gîi t×nh thÕ ¸c liÖt cña cuéc chiÕn tranh . 
 Th¸i ®é th¸ch thøc, bÊt chÊp nguy hiÓm. 
Lượm hồn nhiên, hăng hái, dũng cảm, không 
 chùn bước trước hiểm nguy, quyết tâm hoàn 
 thành nhiệm vụ được giao . 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU NỘI DUNG : 
1, Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ: 
2, Hình ảnh Lượm trong chuyến công tác cuối cùng: 
Cái chết nhẹ nhàng thanh thản. Lượm như một thiên thần nhỏ đang yên nghỉ giữa cánh đồng quê hương, l inh hồn của Em đã hóa thân vào thiên nhiên, quê hương đất nước. 
Sự hi sinh cao cả, đáng trân trọng, 
Bỗng lòe chớp đỏ 
Thôi rồi, Lượm ơi! 
Chú đồng chí nhỏ 
Một dòng máu tươi! 
Ch¸u n»m trªn lóa 
 Tay n¾m chÆt b«ng 
 Lóa th¬m mïi s÷a 
 Hån bay gi÷a ®ång... 
-> C¸i chÕt ®Õn bÊt ngê ®ét ngét 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU NỘI DUNG : 
1, Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ: 
2, Hình ảnh Lượm trong chuyến công tác cuối cùng: 
Ra thế 
Lươm ơi!... 
=> C©u th¬ bÞ ng¾t ®«i lµm hai dßng, như bị gãy đôi thể hiện sự hẫng hụt, đau đớn xót xa bàng hoàng của t¸c gi ¶ khi nghe tin L ượ m hi sinh. 
Thôi rồi, Lượm ơi! 
 =>Thể hiện sự đau đớn trước sự ra đi của Lượm 
Lượm ơi, còn không? 
 => Dòng thơ được tách thành nột khổ với câu hỏi tu từ 
 xoáy vào lòng người nỗi buồn đau, không muốn tin 
 vào sự thật nghiệt ngã. 
Em có nhận xét gì về cấu tạo và tác dụng của những dòng thơ sau? 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU NỘI DUNG : 
1, Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ: 
2, Hình ảnh Lượm trong chuyến công tác cuối cùng: 
Lượm hồn nhiên, hăng hái, dũng cảm, không 
 chùn bước trước hiểm nguy, quyết tâm hoàn 
 thành nhiệm vụ được giao . 
Cái chết nhẹ nhàng thanh thản. Lượm như một thiên thần nhỏ đang yên nghỉ giữa cánh đồng quê hương, l inh hồn của Em đã hóa thân vào thiên nhiên, quê hương đất nước. 
Sự hi sinh cao cả, đáng trân trọng . 
 =>Đoạn thơ thể hiện sự đau đớn, ngỡ ngàng, xót xa 
 trước sự hi sinh của Lượm trong lòng tác giả . 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU NỘI DUNG : 
1, Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ: 
2, Hình ảnh Lượm trong chuyến công tác cuối cùng: 
3, Hình ảnh Lượm vẫn còn sống mãi: 
Chú bé loắt choắt 
Cái xắc xinh xinh 
Cái chân thoăn thoắt 
Cái đầu nghênh nghênh 
Ca lô đội lệch 
Mồm huýt sáo vang 
Như con chim chích 
Nhảy trên đường vàng  
- Sử dụng kết cấu đầu cuối tương ứng . 
- Khẳng định sự sống mãi của Lượm đối với quê hương đất nước . 
- Khắc ghi mãi hình ảnh một chú bé hồn nhiên, vui tươi nhí nhảnh trong lòng tác giả và độc giả . 
Vì sao ở phần cuối tác giả lại lặp lại hai khổ thơ ở phần đầu với hình ảnh Lượm hồn nhiên vui tươi? 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU NỘI DUNG : 
1, Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ: 
2, Hình ảnh Lượm trong chuyến công tác cuối cùng: 
3, Hình ảnh Lượm vẫn còn sống mãi: 
III . TỔNG KẾT : (Ghi nhớ SGK Trang 76) 
IV . LUYỆN TẬP : 
Đọc diễn cảm bài thơ 
I. ĐỌC - TÌM HIỂU CHUNG : 
1. T¸c gi¶ : Tố Hữu (1920 – 2002) 
 Tiết 97 LƯỢM 
Tố Hữu 
2. T¸c phÈm : sáng tác 1949 
3. Tìm hiểu từ khó 
* Thể loại : Thơ 4 chữ 
4 . Thể loại, phương thức biểu đạt , bố cục 
* PTBĐ : Tự sự + M iêu tả + Biểu cảm 
* Bố cục: (ba phần) 
II. ĐỌC - TÌM HIỂU NỘI DUNG : 
1, Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ với nhà thơ: 
2, Hình ảnh Lượm trong chuyến công tác cuối cùng: 
3, Hình ảnh Lượm vẫn còn sống mãi: 
III . TỔNG KẾT : (Ghi nhớ SGK Trang 76) 
HÌNH ẢNH LƯỢM 
  h­íng dÉn häc sinh häc bµi   
 - Häc thuéc lßng bµi th¬ Lượm – Tè H÷u 
- ViÕt ®o¹n v¨n nªu c¶m nghÜ cña em sau khi häc bµi th¬ Lượm . 
- So¹n vµ häc thuéc bµi th¬ M­ưa - TrÇn §¨ng Khoa