Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 6 - So sánh (Tiếp theo)

PHÒNG GD & Đ T HÒN ĐẤT 
 TIẾNG VIỆT 
 Lớp 6/ 3 
 Giáo viên thực hiện: Đàm Lam Bình 
 Trường THCS Vàm Rầy- Hòn Đất- Kiên Giang 
KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ, THĂM LỚP 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
So sánh là gì? 
- Nêu cấu tạo của một phép so sánh đầy đủ? 
Vế A 
Phương diện so sánh 
Từ so sánh 
Vế B 
Sự vật được so sánh 
Điểm giống nhau (tương đồng) 
Từ chỉ ý so sánh 
Sự vật dùng để so sánh 
So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng nhằm làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. 
Hãy xác định cấu tạo của hai phép so sánh sau và cho biết sự giống nhau và khác nhau giữa chúng? 
A 
B 
- Cô giáo như mẹ hiền. 
- Một giọt máu đào hơn ao nước lã. 
A 
B 
Từ ss 
B 
So sánh ngang bằng 
So sánh không ngang bằng 
Từ ss 
A 
Tiếng việt 
SO SÁNH 
(tiÕp theo) 
Tìm phép so sánh trong khổ thơ sau: 
“Những ngôi sao thức ngoài kia 
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con 
Đêm nay con ngủ giấc tròn 
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.” 
Trần Quốc Minh 
B ÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) 
 Ghi nhớ 1 
 Có hai kiểu so sánh: 
 - So sánh ngang bằng; 
 - So sánh không ngang bằng. 
B à i tập 1: 
a. Quê hương tôi c ó con sông xanh biếc 
Nước gương trong soi t ó c những h à ng tre 
Tâm hồn tôi l à một buổi trưa h è 
Tỏa nắng xuống dòng sông lấp lo á ng. 
(Tế Hanh) 
b. Con đi trăm n ú i ng à n khe 
Chưa bằng muôn nỗi t á i tê lòng bầm 
Con đi đ á nh giặc mười năm 
Chưa bằng kh ó nhọc đời bầm s á u mươi. 
(Tố Hữu) 
c. Anh đội viên mơ m à ng 
Như nằm trong giấc mộng 
B ó ng B á c cao lồng lộng 
Ấm hơn ngọn lửa hồng. (Minh Huệ) 
Em hãy xác định phép so sánh và cho biết chúng thuộc kiểu so sánh nào, trong các khổ thơ sau? 
Tâm hồn tôi l à một buổi trưa h è 
Con đi đ á nh giặc mười năm 
Chưa bằng kh ó nhọc đời bầm s á u mươi 
b. Con đi trăm n ú i ng à n khe 
Chưa bằng muôn nỗi t á i tê lòng bầm 
c. Anh đội viên mơ m à ng 
Như nằm trong giấc mộng 
B ó ng B á c cao lồng lộng 
Ấm hơn ngọn lửa hồng. 
=> So s á nh ngang bằng. 
=> So s á nh không ngang bằng. 
=> So s á nh không ngang bằng. 
=> So s á nh ngang bằng. 
l à 
Chưa bằng 
Chưa bằng 
Như 
hơn 
 Mỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mền mại. (Khái Hưng) 
B ÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) 
B ÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) 
1) Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. 
2) Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất. 
3) Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: 
4) cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. 
5) Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành. 
Bài tập 1: 
Phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của một phép so sánh mà em thích? 
a.Quê hương tôi có con sông xanh biếc 
Nước gương trong soi tóc những hàng tre. 
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè. 
Tỏa nắng xuống dòng sông lập loáng. 
 ( Tế Hanh ) 
. b. Con đi trăm núi ngàn khe. 
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm 
 Con đi đánh giặc mười năm .. 
Chưa bằng khó bầm nhọc đời sáu mươi . (Tố Hữu) 
.c.Anh đội viên mơ màng 
 Như nằm trong giấc mộng 
 Bóng Bác cao lồng lộng 
 Ấm hơn ngọn lửa hồng 
 (Minh Huệ) 
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè 
Con đi trăm núi ngàn khe 
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm. 
Con đi đánh giặc mười năm 
Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi. 
Anh đội viên mơ màng 
Như nằm trong giấc mộng 
Bóng Bác cao lồng lộng 
Ấm hơn ngọn lửa hồng. 
a . Tâm hồn “tôi” rất nhạy cảm, yêu thiên nhiên, yêu quê hương tha thiết. 
b. Sự biết ơn sâu sắc của người con trước công 
lao to lớn của mẹ. 
B ÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) 
 Ghi nhớ 2 
 So sánh vừa có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động ; vừa có tác dụng biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc . 
Hãy nêu những câu văn có sử dụng phép so sánh trong bài “vượt thác” ? 
1. Thuyền rẽ sóng lướt bon bon như đang nhớ núi rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp. 
2. Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt. 
3. Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. 
4. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. 
5. Dượng Hương Thư đang vượt th á c kh á c hẳn dượng Hương Thư ở nh à , n ó i năng nhỏ nhẹ, t í nh nết nhu m ì , ai gọi cũng v â ng v â ng dạ dạ. 
6. Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước. 
Em thích hình ảnh so sánh nào? Vì sao? 
4. Dượng Hương Thưoai linh hùng vĩ. 
(Phép so sánh thể hiện trí tưởng tượng phong phú của tác giả. Hình ảnh nhân vật hiện lên đẹp, khỏe, hào hùng. Thể hiện sức mạnh và khát vọng chinh phục thiên nhiên của con người) 
Bài tập 3 : Dựa theo bài Vượt thác, hãy viết đoạn văn có từ ba đến năm câu tả dượng Hương Thư đưa thuyền vượt qua thác dữ; trong đoạn văn có sử dụng cả hai kiểu so sánh đã được giới thiệu. 
Yêu cầu: 
Nội dung: Tả cảnh 
dượng Hương Thư 
đưa thuyền vượt qua 
 thác dữ. 
Độ dài: khoảng từ 3 
đến 5 câu. 
Kĩ năng: Sử dụng 
hai kiểu so sánh ( ngang 
bằng và không ngang 
bằng). 
Đoạn văn mẫu: 
 Nước từ trên cao phóng xuống định nuốt chửng 
con thuyền. Nhưng ở phía dưới dượng Hương Thư 
nhanh như cắt vừa thả sào, vừa rút sào nhịp nhàng, 
đều đặn. Con thuyền được giữ thăng bằng vẫn xé 
ngang dòng nước lao nhanh. Nó chồm lên, sấn tới, 
 hùng dũng hơn cả dòng thác dữ. 
như 
hơn cả 
-> So sánh ngang bằng 
-> So sánh không ngang bằng 
A 
B 
C 
Bài tập trắc nghiệm 
Chọn câu trả lời đúng nhất 
Câu thơ sau sử dụng kiểu so sánh nào? 
Bà như quả đã chín rồi. Càng thêm tuổi tác càng tươi lòng vàng. 
So sánh ngang bằng 
So sánh không ngang bằng. 
2. Tác dụng của phép so sánh là: 
A 
B 
Gợi hình, gợi cảm, giúp việc miêu tả sinh động. 
Biểu hiện tư tưởng, tình cảm của người viết. 
Vừa gợi hình, giúp việc miêu tả sinh động cụ thể, vừa có tác dụng thể hiện tư tưởng tình cảm 
A 
C 
So sánh ngang bằng. 
Vừa gợi hình, giúp việc miêu tả sinh động cụ thể, vừa có tác dụng thể hiện tư tưởng tình cảm. 
 Học bài và làm bài. 
 Soạn bài: “ Nhân hoá ”. 
* Hướng dẫn về nhà 
Ch©n thµnh c¸m ¬n 
thÇy c« vµ c¸c em!