Phân tích bốn khổ thơ trong bài "Mùa xuân nho nhỏ"

MÙA XUÂN NHO NHỎ- THANH HẢI
ĐỀ: Phân tích bốn khổ thơ sau : “Đất nước bốn ngàn năm..
  Nhịp phách tiền đất Huế”
BÀI LÀM
MB: 	Thanh Hải là một trong số những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng ở miền Nam thời kì đầu. Bài thơ MXNN được viết khi ông nằm trên giường bệnh không bao lâu trước khi qua đời. Trước vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, đất nước, nhà thơ ước nguyện được làm một mùa xuân nhỏ góp phần làm đẹp cuộc đời: 
“Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước”
Ta làm con chim hót,
Ta làm một cành hoa.
Ta nhập vào hoà ca,
Một nốt trầm xao xuyến
Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc.
Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam Bình
Nước non ngàn dặm tình
Nước non ngàn dặm mình
Nhịp phách tiền đất Huế”
TB:	Đoạn thơ được mở đầu với hình ảnh đất nước bốn nghìn năm dựng nước và giữ nước:
“Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước”
Câu thơ gợi nhắc quá trình dựng nước và giữ nước hào hùng của dân tộc. Để có được cuộc sống hòa bình độc lập như hôm nay, cha ông chúng ta đã phải trải qua "bốn ngàn năm" "vất vả, gian lao", bao xương máu của các vị anh hùng đã đổ xuống cho mảnh đất này. Không tự hào sao được khi đất nước đi lên từ “vất vả”, “gian lao”. Từ ngữ giản dị nhưng cũng đã tái hiện cuộc hành trình lịch sử của dân tộc ta khi chiến tranh cũng như thiên tai “sáng chống bão dông, chiều ngăn nắng lửa”, đói nghèo không khuất phục được nhân dân ta. Thế nhưng đất nước vẫn vươn mình về phía trước, vẫn rạng ngời “như vì sao”
“Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước"
Đây là một cách so sánh đầy ấn tượng. Hình ảnh "Đất nước như vì sao" là một hình ảnh so sánh đẹp, đất nước luôn tỏa sáng, vận động và phát triển không ngừng. Một vì sao lấp lánh không chói lọi nhưng bền vững, trường tồn. Vì sao ấy còn là lá cờ Tổ quốc tung bay, hãnh hiện cùng bạn bè năm châu bốn bể. Từ “cứ” khẳng định mãnh mẽ qui luật tất yếu “cứ đi lên phía trước” của dân tộc ta. Đó là niềm tin của tác giả vào sức sống của dân tộc, vào sự phát triển khổng ngừng của đất nước.
Từ cảm xúc của thiên nhiên, mạch thơ đã chuyển một cách tự nhiên sang bày tỏ, suy ngẫm và tâm niệm của nhà thơ trước mùa xuân của đất nước. Mùa xuân của thiên nhiên, đất nước thường gợi lên ở mỗi con người niềm khát khao và hi vọng. Với Thanh Hải cũng thế, đây chính là thời điểm mà ông nhìn lại cuộc đời và bộc bạch tâm niệm thiết tha của một nhà cách mạng, một nhà thơ đã gắn bó trọn đời với đất nước, quê hương với một khát vọng chân thành và tha thiết:
“Ta làm con chim hót,
Ta làm một cành hoa.
Ta nhập vào hoà ca,
Một nốt trầm xao xuyến”
Lời thơ như ngân lên thành lời ca. Nếu như đoạn đầu Thanh Hải xưng tôi kín đáo và lặng lẽ thì đến đoạn này ông chuyển giọng xưng ta. Vì sao có sự thay đổi như vậy? Ta ở đây là nhà thơ và cũng chính là tất cả mọi người. Khát vọng của ông là được làm con chim hót, một cành hoa để hoà nhập vào “mùa xuân lớn” của đất nước, góp một "nốt trầm" vào bản hoà ca bất tận của cuộc đời. Hiến dâng “mùa xuân nho nhỏ” nghĩa là tất cả những gì tốt đẹp nhất, dù nhỏ bé của mỗi người cho cuộc đời chung, cho đất nước. Điều tâm niệm đó thật chân thành, giản dị và tha thiết – xin được làm "một nốt trầm"trong bản hoà ca của cuộc đời là một ước muốn giản dị, khiêm nhường. Tâm niệm của tác giả: “lặng lẽ dâng cho đời” chính là khát vọng chung của mọi người, ở mọi lứa tuổi, chứ đâu phải của riêng ai. Thanh Hải đã thể hiện khát vọng hiến dâng cho đất nước, cho cuộc đời. Bởi xuất phát từ tiếng lòng thiết tha, nhỏ nhẹ, chân thành của tác giả nên lời thơ dễ dàng được mọi người tiếp nhận và chia sẻ cho nhau. Quan niệm sống ấy của Thanh Hải thật giống với quan niệm sống của Tố Hữu:
“Nếu là con chim, chiếc lá,
Con chim phải hót, chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không trả,
Sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình.”
Đến khổ thơ tiếp theo, tác giả đã giúp ta hiểu rõ hơn nhan đề của bài thơ – Mùa xuân nho nhỏ:
“Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc”.
Mùa xuân nho nhỏ là một sáng tạo bất ngờ, độc đáo của Thanh Hải. “Mùa xuân” là ý niệm chỉ thời gian nhưng “mùa xuân" ở đây lại có khối, có hình "nho nhỏ". Khái niệm "mùa xuân nho nhỏ"của tác giả đã trở thành lẽ sống đẹp, lý tưởng. Nhà thơ muốn “Lặng lẽ dâng”-một ước vọng tha thiết, khiêm nhường, cả cuộc đời cho đi mà không hề đòi hỏi. “Lặng lẽ” một hành động âm thầm, tự nguyện không ồn ào, khồng cần mọi người biết đến. Đã gọi là cống hiến cho đời thì dù ở tuổi nào đi chăng nữa cũng phải luôn biết cố gắng hết tâm trí để phục vụ và hiến dâng cho quê hương, đất nước mến yêu của chính mình. Già - cống hiến tuổi già, trẻ - cống hiến sức trẻ. Điệp từ "dù là" đặt ở đầu hai câu thơ khẳng định khát vọng hiến dâng không mệt mỏi của nhà thơ. Thật cảm động và kính phục biết bao trước khát vọng đẹp của một nhà thơ đã cống hiến cả đời mình cho đất nước, trước khi về cõi vĩnh hằng vẫn muốn dành những hơi thở cuối cùng để làm đẹp cho đời.
Kết thúc bài thơ bằng một âm điệu xứ Huế: điệu Nam ai, Nam Bình mênh mang tha thiết, là lời ngợi ca đất nước, biểu hiện niềm tin yêu và gắn bó sâu nặng của tác giả với quê hương, đất nước:
“Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai, Nam Bình
Nước non ngàn dặm tình
Nước non ngàn dặm mình
Nhịp phách tiền đất Huế”
Những lời tâm sự cuối cùng của người sắp mất luôn là những lời thực sự, luôn chứa chan tình cảm, ước nguyện sâu lắng nhất Và bài thơ này cũng chính là những điều đúc kết cả cuộc đời của ông. Ông đã giải bày, tâm tình những điều sâu kín nhất trong lòng. Với ông, lời hát ca ngợi vẻ đẹp, nét đặc sắc của quê hương xứ Huế với điệu Nam ai, Nam Bình luôn thường trực trong trái tim của một nhà thơ yêu quê hương, đất nước tha thiết. "Nước non ngàn dặm", một đất nước với những con người sâu nặng nghĩa tình là nơi mà ông yêu tha thiết và đã dành cả cuộc đời để ca ngợi và gắn bó.
KB:	Tóm lại bài thơ đã sử dụng thể thơ năm chữ, mang âm hưởng dân ca nhẹ nhàng tha thiết, giàu hình ảnh, nhạc điệu, cất trúc thơ chặt chẽ, giọng tâm tình đã thể hiện đúng tâm trạng, cảm xúc của tác giả. Nét đặc sắc của bài thơ là ở chỗ nó đề cập đến một vấn đề lớnlà vấn đề ý nghĩa cuộc đời của mỗi cá nhân được Thanh Hải thể hiện một cách chân thành, thiết tha, bằng giọng văn nhỏ nhẹ như một lời tâm sự, gửi gắm của mình với cuộc đời. Nhà thơ ước nguyện làm một “mùa xuân” nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường; là “một mùa xuân nho nhỏ” góp vào “mùa xuân lớn” của đất nước, của cuộc đời chung. Bài thơ được bạn đọc yêu mến, ngợi ca bởi nó đã nói hộ tình cảm, khát vọng của mỗi chúng ta: mong ước được góp sức mình-dù nhỏ bé để xây dựng, làm đẹp quê hương.