Ôn tập Ngữ văn Lớp 9 - Tác phẩm: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga

 LỤC VÂN TIÊN CỨU KIỀU NGUYỆT NGA 
A. KIẾN THỨC CƠ BẢN: 
1. Vị trí đoạn trích: Đoạn trích nằm ở phần đầu truyện “Lục Vân Tiên”. Trên đường 
trở về nhà thăm cha mẹ trước khi lên kinh đô thi, gặp bọn cướp đang hoành hành, Lục 
Vân Tiên đã một mình làm gậy xông vào đánh tan bọn cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga và 
cô hầu Kim Liên. 
2. Bố cục: 2 phần 
- Phần 1: Lục Vân Tiên đánh cướp. 
- Phần 2: Lục Vân Tiên gặp Kiều Nguyệt Nga 
B. PHÂN TÍCH: 
1. Nêu cảm nhận của em về nhân vật Lục Vân Tiên trong đoạn trích “Lục Vân 
Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga”. 
Gợi ý trả lời 
- Hình ảnh Lục Vân Tiên được khắc hoạ qua mô típ ở truyện Nôm truyền thống: Một 
chàng trai tài giỏi cứu một cô gái thoát hiểm nghèo, từ ân nghĩa đến tình yêu. 
- Lục Vân Tiên là một nhân vật lý tưởng và mơ ước của Nguyễn Đình Chiểu. Đây là 
một chàng trai vừa rời trường học bước vào đời, lòng đầy hăm hở muốn lập công 
danh, mong thi thố tài năng cứu người, giúp đời. Tình huống đánh cướp là thử thách 
đầu tiên, là cơ hội hành động cho chàng. 
- Hành động đánh cướp, trước hết bộc lộ tính cách anh hùng, tài năng và tấm lòng vị 
nghĩa của Lục Vân Tiên. Vẻ đẹp của Lục Vân Tiên là vẻ đẹp riêng của con người 
dũng tướng. Thấy bọn cướp hại người, kẻ khác có thể né tránh, giữ mình, còn Vân 
Tiên coi đó là tình huống, cơ hội đầu tiên để hành động. Chàng chỉ có một mình, trong 
khi bọn cướp đông người, gươm giáo đầy đủ, thanh thế lẫy lừng: “Người đều sợ nó, 
có tài không đương”. Vậy mà Vân Tiên vẫn can đảm “bẻ cây làm gậy” xông vào đánh 
cướp. Hình ảnh của chàng trong trận đánh được miêu tả thật đẹp: “tả đột hữu xung, 
khác nào Triệu Tử phá vòng Đương Dang”, được so sánh với hình mẫu Triệu Tử 
Long trong Tam quốc. Hành động của Vân Tiên chứng tỏ cái đức của con người “vị 
nghĩa vong thân”, “cái tài của bậc anh hùng và sức mạnh bênh vực kẻ yếu, chiến 
thắng nhiều thế lực bạo tàn”. 
- Thái độ cư xử với Kiều Nguyệt Nga sau khi đánh cướp lại bộc lộ tư cách con người 
chính trực, hào hiệp, khiêm tốn, giản dị, trọng nghĩa khinh tài và cũng rất từ tâm nhân 
hậu. Thấy hai cô gái còn chưa hết hãi hùng, Vân Tiên “động lòng” tìm cách an ủi họ: 
 “Ta đã trừ dòng lâu la” và ân cần hỏi han, cho thấy chàng rất đàng hoàng, chững chạc
. Khi nghe họ nói muốn được lạy tạ ơn, Vân Tiên đã gạt đi ngay, từ chối cả lời mời về 
thăm nhà Nguyệt Nga để cha nàng đền đáp: “Làm ơn há dễ trông người trả ơn”. 
Dường như với Vân Tiên, làm việc nghĩa là một bổn phận, một lẽ tự nhiên của một 
con người chân chính: “Nhớ câu kiến nghĩa bất vi – Làm người thế ấy cũng phi anh 
hùng”. Lời Vân Tiên chắc nịch vừa để đối chứng, phê phán những kẻ tầm thường, vừa 
khẳng định việc mình làm là hiển nhiên, thuộc căn cốt, gốc rễ trong lẽ sống của mình.
 Với những nét tính cách đó, hình ảnh Lục Vân Tiên là một hình ảnh đẹp, là hình ảnh 
lý tưởng mà Nguyễn Đình Chiểu gửi gắm niềm tin và ước vọng của mình.
 2. Nêu cảm nhận của em về nhân vật Kiều Nguyệt Nga trong đoạn trích “Lục Vân 
Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga”.
 Với tư cách là người chịu ơn, Kiều Nguyệt Nga cũng bộc lộ nhiều nét đẹp tâm hồn:
 -
Một cô gái thuỳ mị, nết na, có học thức, cách xưng hô khiêm nhường (quân tử –
tiện 
thiếp), cách nói năng văn vẻ, mực thước, khuôn phép (làm con đâu dám cãi cha, chút 
tôi yếu liễu đào tơ), cách trình bày vấn đề rõ ràng, khúc triết vừa đáp ứng đầy đủ 
những lời thăm hỏi ân cần của Vân Tiên, vừa bộc lộ chân thành niềm cảm kích, xúc 
động của mình.
 -
Một con người đằm thắm, ân tình, cư xử có trước có sau. Với nàng, Vân Tiên không 
chỉ cứu mạng, mà còn cứu cả cuộc đời trong trắng của nàng: “Lâm nguy chẳng gặp 
giải nguy –
Tiết trăm năm cũng bỏ đi một hồi”. Nàng coi đó là ơn trọng và áy náy, băn 
khoăn tìm cách trả ơn dù biết rằng có đền đáp bao nhiêu cũng chưa đủ: “Lấy chi cho 
phải tấm lòng cùng ngươi”. Bởi thế, cuối cùng nàng đã tự nguyện gắn bó cuộc đời với 
chàng trai hào hiệp ấy, dám liều mình để giữ trọn ân tình thuỷ chung với chàng.
 3. Chép chính xác câu thơ nói lên quan điểm về người anh hùng của nhân vật “
Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga”. Em hiểu câu thơ ấy như thế nào?
 Gợi ý trả lời:
 Câu thơ nói rõ nhất quan niệm này của Nguyễn Đình Chiểu là:
 Nhớ câu kiến ngãi bất vi
 Làm người thế ấy cũng phi
anh hùng
 -
Nội dung câu thơ: Thấy việc nghĩa mà không làm thì không phải là anh hùng.
 -
Qua đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” ta nhận thấy Vân Tiên thấy 
Nguyệt Nga bị nạn đã khẩn trương mau lẹ đánh tan bọn cướp . Và chàng đã đánh 
chúng bằng sự quả cảm giải nguy cho Kiều Nguyệt Nga. Đến khi Nguyệt Nga tỏ ý 
 muốn được trả ơn thì chàng lại khẳng khái từ chối, đến một cái lạy của Nguyệt Nga, 
Vân Tiên cũng không nhận. Rõ ràng Vân Tiên đã xả thân vì nghĩa, không chút so đo 
tính toán . Từ hành động đó của Vân Tiên , ta hiểu được quan niệm anh hùng của 
Nguyễn Đình Chiểu: phải có tài trí phi thường để thấy hoạn nạn thì sẵn sàng cứu giúp 
vô tư đem lại điều tốt đẹp cho mọi người, người anh hùng phải là người hành động vì 
nghĩa, vì lẽ phải, vì lẽ công bằng. 
4. Nhận xét về nghệ thuật xây dựng nhân vật, ngôn ngữ, giọng điệu đoạn trích: -
 Xây dựng nhân vật theo phương thức 3: qua hành động, cử chỉ, lời nói, ít khắc hoạ 
ngoại hình, lại càng ít đi sâu vào nội tâm. Tác giả chỉ kể về nhân vật để nhân vật tự 
bộc lộ tính cách, chiếm cảm tình – ghét nơi người đọc. 
- Ngôn ngữ: mộc mạc, bình dị, gần với lời nói thông thường và mang màu sắc địa 
phương Nam bộ. Nó có phần thiếu chau chuốt, uyển chuyển nhưng phù hợp với ngôn 
ngữ người kể chuyện, rất tự nhiên, dễ đi vào quần chúng. Ngôn ngữ đa dạng, phù hợp 
với diễn biến tình tiết. 
- Giọng điệu: thay đổi linh hoạt, phù hợp với tình tiết truyện và tính cách nhân vật, 
đoạn đầu tên tướng cướp kiêu căng, hống hách, giọng Lục Vân Tiên đanh thép, căm 
giận; đoạn sau Lục Vân Tiên ân cần, Kiều Nguyệt Nga mềm mỏng, ân tình.