Giáo án phát triển năng lực Ngữ văn Lớp 9 - Văn bản: Bếp lửa (Bản hay)

* Giới thiệu bài:
 Trong thơ ca VN, hình ảnh những người phụ nữ, những người bà, người mẹ, người chị thường được thể hiện rất ấm áp và cảm động. 
“Bãi cỏ lau già
Bà đứng dáng xiêu xiêu
Cành xoan mảnh trên tay làm gậy chống
Gió xa tắp đồng tháng năm lồng lộng
Tóc phơ phơ hắt đỏ ráng chiều”
 Hình ảnh một người bà như thế đã chở thành nguồn cảm hứng mạnh mẽ để cho nhà thơ BV viết lên một bài thơ nổi tiếng đó chính là bài thơ Bếp lửa. Hôm nay cô sẽ hướng dẫn các em tìm hiểu bài thơ này.
Hs đọc chú thích
? Nêu vài nét hiểu biết của em về tác giả Bằng Việt ?
+ Hướng dẫn đọc:
? Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào?
Bài thơ "Bếp lửa" được viết năm 1963, lúc nhà thơ Bằng Việt đang học năm thứ hai tại Đại học Tổng hợp Quốc gia Kiev (Ukraina, hồi đó còn thuộc Liên Xô). 
Nhà thơ Bằng Việt kể lại. “Những năm đầu theo học Luật tại đây tôi nhớ nhà kinh khủng. Tháng 9 ở bên đó trời se se lạnh, buổi sáng sương khói thường bay mờ mờ mặt đất, ngoài cửa sổ, trên các vòm cây, gợi nhớ cảnh mùa đôngở quê nhà. Mỗi buổi dậy sớmđi học, tôi hay nhớ đến khung cảnh một bếp lửa thân quen, nhớ lại hình ảnh bà nội lụi cụi dậy sớm nấu nồi xôi, luộc củ khoai củ sắn cho cả nhà”.
? Bài thơ được in trong tập thơ nào?
In trong tập thơ “Hương cây – Bếp lửa”, in chung với Lưu Quang Vũ
? Bài thơ thuộc thể thơ gì?
? Bài thơ đã sử dụng những phương thức biểu đạt cơ bản nào?
?Em sẽ chia bài thơ này ra làm mấy phần? Nội dung của từng phần?
Phân tích
? Khi xa quê, điều đầu tiên mà nhà thơ nhớ tới đó là hình ảnh gì? à Bếp lửa
Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc
? Hình ảnh bếp lửa qua dòng hồi tưởng của tác giả được miêu tả như thế nào?
“ Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm”
? Nhà thơ đã sử dụng những bpnt gì để miêu tả hình ảnh bếp lửa?
Điệp ngữ
Sử dụng từ láy “chờn vờn và ấp iu”
Hình ảnh ẩn dụ “nắng mưa”
? Nêu nên tác dụng của việc sử dụng những bpnt này?
- Hai câu thơ đầu nhà thơ có sử dụng điệp ngữ một bếp lửa để nhấn mạnh hình ảnh bếp lửa, một hình ảnh rất là quen thuộc, gần gũi, rất là mộc mạc, bình dị.
- Bên cạnh việc sử dụng điệp ngữ “Một bếp lửa” nhà thơ Bằng Việt còn sử dụng những từ láy gợi tả, gợi cảm:
+ Từ láy chờn vờn gợi hình ảnh bếp lửa hiện ra mờ ảo trong màn sương sớm. Có lẽ từ láy chờn vờn mà tác giả dùng được gợi ra từ cái làn sương sớm nơi xa quê, nơi mà tác giả đang sống. Tháng 9 ở bên đó, trời se se lạnh, sương sớm bay là là mặt đất và từ cái làn sương, nhà thơ nhìn nơi cửa sổ đã gợi cho ông liên tưởng tới cái sương sớm chờn vờn ở quê nhà.
+Từ chờn vờn còn nói những kí ức của nhà thơ đang từ từ hiện về .
+ cái chờn vờn đó cũng miêu tả hình ảnh ngọn lửa đang nhen lên, xua đi cái làn sương sớm đang bao quanh cái bếp khi nó còn lạnh giá.
- Và miêu tả cái ngọn lửa trên cái bếp lửa thì nhà thơ không thể không nghĩ tới cái người nhóm lửa. Từ láy ấp iu gợi lên cái đôi bàn tay che chắn chi chút của người bà đang vén khéo nhóm lên cái ngọn lửa từ cái bếp lạnh.
- Hình ảnh ẩn dụ Biết mấy nắng mưa gợi sự lam lũ vất vả tần tảo của bà bởi thế cho nên cháu không thể kìm nổi cảm xúc: Bà nhóm bếp bất kể trời nắng hay trời mưa, bất kể mùa đông hay mùa hè, bất kể buổi sớm hay buổi chiều thì bằng cái đôi tay vén khéo bà vẫn nhóm lên cái ngọn lửa trên cái bếp mộc mạc, bình dị ấy để cho cháu có bát cơm bát cháo, củ sắn củ khoai, nghĩ thế cho nên cháu rất thương bà.
“Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.”
àVà cái dòng hồi tưởng đấy đã đưa tác giả về với những kỉ niệm à Chúng ta chuyển sang đoạn thứ 2
 2: Những kỉ niệm tuổi ấu thơ sống bên bà và bếp lửa
? Đây là đoạn thơ dài nhất cả bài, nhà thơ có nhắc lại những kỉ niệm thời ấu thơ và kỉ niệm đầu tiên đó là kỉ niệm nào?
Năm cháu lên bốn tuổi.
? Chi tiết lên 4 tuổi đã giúp chúng ta hiểu tác giả nhắc đến năm nào trong lịch sử dân tộc ?
- Năm 1945
? Năm 1945 gắn với một sự kiện khốc liệt của dân tộc đó là sự kiện nào?
Nạn đói khủng khiếp
? Nhà thơ BV đã sử dụng bpnt gì để nhấn mạnh cái đói của năm 1945?
Sử dụng thành ngữ “Đói mòn đói mỏi”
? Thành ngữ đói mòn đói mỏi đã cho em hiểu đó là cái đói như thế nào?
Cái đói kéo dài làm mỏi mệt và kiệt sức con người
G.v: Bên cạnh việc sử dụng thành ngữ “Đói mòn đói mỏi, nhà thơ còn sử dụng những hình ảnh gợi tả, gợi cảm “Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy” vừa để nhấn mạnh cái đói vừa gợi lại kỉ niệm của một tuổi thơ đầy gian khổ nhọc nhằn. Hình ảnh con ngựa gầy rạc cùng với người bố đánh xe cũng khô gầy không kém. 
? Song có lẽ gây ấn tượng nhất đối với tác giả vẫn là hình ảnh gì?
- Đó là mùi khói bếp
G.v: trong những năm tháng đói kém ấy thì bà vẫn nhóm lửa, có lẽ cái thời gạo châu củi quế thì hẳn gia đình nhà thơ cũng không có gạo để ăn nhưng với tài khéo léo của bà bà vẫn thu vén để cho gia đình có củ khoai củ sắn, có bát cháo mà qua ngày và cái bếp của bà cũng có khi chẳng còn củi mà đun chính vì thế mà bà phải nhặt nhạnh những cành củi tươi củi ướt, cả cái rơm cái rác để mà nhóm lên cái ngọn lửa ấm áp, xua đi cái lạnh lẽo của những ngày đói khát chính vì thế mà khói bốc lên ngùn ngụt mà cháu thì lại rất thích đến bên bà mỗi khi bà nhóm bếp cho nên khói hun nhèm mắt cháu. Bởi vậy cho nên ấn tượng nhất với tác giả vẫn là mùi khói “mùi khói” rồi lại “khói hun” tất cả đều miêu tả chân thực cuộc sống của tuổi thơ đầy lam lũ và gian khổ, đồng thời thể hiện những tình cảm khi tỏ, khi mờ, lúc da diết bâng khuâng, lúc xót xa thương mến
? Hồi tưởng về kỉ niệm năm lên bốn tuổi, nhà thơ có cảm xúc như thế nào? Câu thơ nào đã cho em thấy được cảm xúc đó của nhà thơ?
Xúc động
“Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay”
G.v: câu thơ “Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay” nhấn lại dòng kỉ niệm, xoáy sâu vào tiềm thức, lay mạnh cả thể xác con người. Khói nhiều làm cay mắt hay mùi khói bếp đã gợi lại cả một thời gian khổ khiến nhà thơ xúc động và ngấn lệ! Đọc thơ, người đọc cũng cảm thấy cay cay nơi đầu mũi. Cái bếp lửa của ông vừa mới khơi lên, thoang thoảng mùi khói, mờ mờ sắc khóimà đã đầy ắp những hình ảnh hiện thực, thẫm đẫm biết bao nghĩa tình sâu nặng.
KỈ NIỆM THỨ 2 mà nhà thơ nhắc tới đó chính là:
Kỉ niệm tám năm ở cùng bà
+ Đọc thơ
? Em có nhận xét gì về giọng thơ của câu thơ “Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa”?
- Giọng thơ thủ thỉ như giọng kể trong một câu chuyện cổ tích, có thời gian, không gian, có sự việc và các nhân vật cụ thể.
? Trong đoạn thơ này có thể thấy hai ấn tượng khó phai trong tâm trí của nhà thơ đó là ấn tượng về những hình ảnh nào?
Hình ảnh bà
Hình ảnh tiếng chim tu hú
? Khi khắc họa hình ảnh về bà, nhà thơ đã sử dụng những bpnt nào để kể ra những việc bà làm cho cháu?
Điệp từ
Liệt kê: Bà bảo, bà dạy, bà chăm
? Em hãy chỉ ra tác dụng của việc sử dụng bpnt liệt kê ở trong những câu thơ này?
- Bằng việc liệt kê những việc bà làm nhà thơ đã cho người đọc thấy được sự tận tụy chở che bao bọc mà bà dành cho cháu
GV: Cái ấn tượng thứ 2 mà nhà thơ nói ở đoạn này chính là tiếng chim tu hú văng vẳng từ những cánh đồng xa vọng lại: (ĐỌc thơ) à
Hình ảnh tiếng chim tu hú
: (ĐỌc thơ) à
Nhà thơ Bằng Việt từng thú nhận: “Tôi chẳng nhớ được gì ngoài tiếng chim tu hú kêu khắc khoải. Rồi lại cũng tiếng chim tu hú ấy vẫn kêu suốt những mùa vài chín dọc những triền sông và bờ đê của cả vùng quê tôi”
* G.v: Có thể nói giọng thơ chuyển đổi từ giọng đang nói chuyện với bà “bà còn nhớ không bà” sang giọng nói với chim tu hú “Tu hú ơi!”. Cách chuyển đổi giọng thơ tự nhiên
? Nhà thơ đã sử dụng bpng gì khi nhắc đến tiếng chim tu hú?
Sử dụng câu hỏi tu từ, thán từ
“Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa”
G.v: Tại sao nhà thơ lại nhắc đến tiếng chim tu hú, tiếng chim tu hú có ý nghĩa gì. Các em ạ! Tu hú là loài chim không tự làm tổ được, nó thường sống lẻ loi, nay đây mai đó, cất tiếng kêu khắc khoải. Trong cảnh cô đơn chỉ có hai bà cháu giữa đói nghèo và chiến tranh, tiếng tu hú phải chăng là tiếng đồng vọng của đất trời, để động viên an ủi những kiếp người đau khổ.
? Qua việc phân tích hình ảnh tiếng chim tu hú, em hãy cho biết cảm xúc của nhà thơ lúc này ra sao?
- Nhớ thương và lo lắng của tg dành cho bà khi xa nhà
G.V: Và chính vì vậy khi cháu đi xa thì cứ vào ra quanh quẩn một mình. Chỉ có con tu hú còn ở lại bên bà cho nên nhà thơ đã trách con chim tu hú sao cứ kêu hoài trên cánh đồng xa mà chẳng đến ở cùng bà cái lời trách ấy nghe chừng có vẻ như vô lí nhưng thực ra lại rất có lí bởi vì đó là cái lí của trái tim, thể hiện à
? Kỉ niệm thứ 3 mà nhà thơ nhắc tới trong khoảng thời gian 8 năm ở bên bà đó là kỉ niệm gì?
c)Kỉ niệm khi giặc càn
? Kỉ niệm khi giặc càn được nhà thơ nhắ đến qua những hình ảnh nào?
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên
? Nhà thơ đã sử dụng những bpnt gì để khắc họa kí ức bị giặc càn quét?
NT tách từ “Cháy tàn cháy rụi”
Sử dụng từ láy, kể
(?) Nêu tác dụng của việc sử dụng những bpnt đó, nhà thơ BV đã giúp người đọc hình dung ra hình ảnh làng quê như thế nào sau trận càn của giặc?
Bằng việc sử dụng nt tách từ “cháy tàn cháy rụi”, nhà thơ BV đã cho người đọc thấy được hình ảnh làm xóm bị giặc tàn phá đau thương: cháy tàn cháy rụi là cháy không còn gì. Từ những chi tiết thơ ấy ta còn thấy được sự khốc liệt của chiến tranh ghê gớm đến thế nào.
(?) Bên cạnh đó, hình ảnh thơ “Hàng xóm bốn bên” còn cho ta cảm nhận được tình cảm xóm làng trong những năm tháng chiến tranh ra sao?
- Tình đoàn kết
? Trong hoàn cảnh khó khăn khốc liệt của cuộc chiến thì hình ảnh bà hiện lên như thế nào?
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh
Bố ở chiến khu..
G.v: Ở đây tác giả đã dẫn ra lời nói mộc mạc của bà bằng cái ngôn ngữ thơ vô cùng mộc mạc giản dị của một bà lão quê mùa “Bố ở chiến khu..bình yên”.
? Nếu ở đoạn thơ trên, bằng việc sử dụng hàng loạt các động từ bà bảo, bà dặn bà chăm cho ta thấy sự đùm bọc chở che của bà dành cho cháu thì ở đoạn thơ này bằng việc dẫn ra câu nói mộc mạc của bà đã giúp em hiểu thêm phẩm chất gì của bà?
Qua lời nói mộc mạc ấy ta thấy bà còn là người giàu đức hi sinh. Bà đã tự gánh lấy cái trách nhiệm lớn nao trên đôi vai nhỏ bé của mình
? Theo em, tác giả có cảm xúc gì khi nhắc đến kỉ niệm này?
G.v: Cả khổ thơ tuy nhà thơ không hề sd thán từ như ở những khổ thơ trên nhưng người đọc vẫn cảm nhận được tấm lòng biết ơn sâu sắc, sự kính phục của tác giả đối với bà .
? Từ việc nhớ về một chuỗi những kỉ niệm của thời thơ ấu khi sống bên bà và bếp lửa, nhà thơ đã khái quát bếp lửa chuyển thành hình ảnh gì?
Cái bếp lửa cụ thể và mộc mạc bây giờ chuyển thành ngọn lửa có ý nghĩa biểu tượng cao. 
? Nhà thơ đã sử dụng những bpnt gì để nhấn mạnh vào hình ảnh ngọn lửa?
Điệp ngữ, từ láy gợi tả gợi cảm
? Băng việc sd điệp ngữ kết hợp với những từ láy gợi tả gợi cảm, nhà thơ BV đã nhấn mạnh hình ảnh ngọn lửa, vậy ngọn lửa ở đây có ý nghĩa ntn?
- Ngọn lửa ở đây không chỉ là ngọn lửa ấm áp bà nhóm lên mỗi sáng mà cái ngọn lửa này còn là ngọn lửa của tình yêu thương, còn là ngọn lửa của niềm tin vững bền, của sức sống bất diệt đó các em.
G.v: Từ đó nhà thơ đã có suy ngẫm rất sâu sắc về bà và bếp lửa.
Lận đận đời bà
G.v: Mở đầu cho những kỉ niệm nhà thơ sd hình ảnh ẩn dụ biết mấy nắng mưa, khi khép lại chuỗi kỉ niệm ấy nhà thơ cũng lại sd hình ảnh biết mấy nắng mưa, chỉ khác điều lần này tg lại thêm từ láy gợi cảm “Lận đận” dường như để nhấn mạnh vào nỗi nhọc nhằn lam lũ của bà, & phải chăng cội nguồn của nỗi nhọc nhằn lam lũ ấy xuất phát từ tinfh yêu thương mà bà dành cho cháu con. Bởi vậy khi suy ngẫm về bà, nhà thơ kq về thời gian đằng đẵng cả cuộc đời bà:
 “Mấy chục năm rồi..”
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa..
? Ở khổ thơ này, nhà thơ Bằng Việt đã sử dụng những bpnt gì?
Điệp từ nhóm
Liệt kê
? Chỉ ra tác dụng của việc sử dụng những biện pháp nghệ thuật đó?
Trước hết bà nhóm bếp là để sưởi ấm cho bà và cháu trong những cái lúc lạnh lẽo của sương sớm, trong những cái khi mùa đông giá buốt, nhưng khi bà nhóm bà còn nấu cơm nấu cháo, củ sắn củ khoai nhưng cái ngọt bùi của khoai sắn còn cho cháu cảm nhận được cái ngọt bùi của tình bà khi bà chăm sóc cho cháu bằng cái tình cảm hết sức ấm áp yêu thương. Bà còn nhóm bếp mỗi khi mùa gặt với nồi cơm gạo mới bà chia sẻ tình làng nghĩa xóm. Vậy thì ở đây tình bà cháu đã lan tỏa thành một tc rộng hơn đó là tình xóm làng ,tình đoàn kết của nd và chính tc lớn này đã giúp cho chúng ta có một sức mạnh để mỗi người dân đều có thể vượt qua thử thách của cuộc kháng chiến để từ đó cả dt của chúng ta chiến thắng. Điều kì diệu nữa mà cái bếp lửa của bà mang tới đó là chính cái bếp lửa ấy đã thắp lên cái tâm tình tuổi nhỏ như vậy các em thấy điệp từ nhóm được tác giả sủ dụng ở những câu thơ này vừa có ý nghĩa cụ thể vừa có ý nghĩa trừu tượng khái quát từ đó tác giả đã ca ngợi bà, người đã nhóm lửa, giữ lửa và truyền lửa. và tất nhiên cái lửa này không còn là cái lửa cụ thể ở cái bếp mà mỗi sáng bà nhóm nữa mà đó là ngọn lửa của tình thương, ngọn lửa của niềm tin, lửa của sức sống bất diệt đó các em.
Từ suy ngẫm về bà nhà thơ cũng bày tỏ suy ngẫm về cái bếp lửa
Ở đây tg đã sử dụng câu cảm thán để bộc lộ cx của mình về cái điều mà mình tự ngẫm ra khi nghĩ về cái bếp. Vâng cái bếp lưả của tg bình dị mà cao quý, thân thuộc mà lạ kì, bởi cái bếp lửa gắn với một hình ảnh thiêng liêng trong tâm trí người cháu đó chính là hinfh ảnh của bà thế nên câu thơ đã khái quát một cách rất tự nhiên và hợp lí, cái bếp lửa thiêng liêng đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của cháu, cái bếp lửa cũng là hành trang để cháu đi vào đời. Cái bếp lửa gắn với bà với cháu từ khi cháu còn là ấu thơ nhưng đến khi cháu khôn lơn thì cái bếp lửa với cháu thì nó trở nên ntn à KHổ cuối
4. Cháu đi xa nhưng vẫn không nguôi nhớ bà và bếp lửa
? Em có nhận xét gì về việc sử dụng dấu câu ở câu thơ đầu tiên của khổ thơ?
- Câu thơ mở đầu của khổ cuối có dấu chấm ở giữa ngắt ra làm 2 vế 
G.v: Mục đích của việc sử dụng dấu chấm đó chính là ý muốn nhấn mạnh àdường như ở đây biểu thị cuộc đời cháu đã sang một trang mới. Cháu đã kết thúc tuổi ấu thơ và bước sang tuổi trưởng thành.
? Ở khổ thơ cuối, nhà thơ đã sử dụng bpnt gì ?
 Điệp từ có và trăm đã thể hiện rõ hơn cái điều đó. 
Câu hỏi tu từ đã gợi nhắc chúng ta cái nỗi nhớ của người cháu về bà. Nhớ về bà nơi quê nhà nơi mà cháu từng lớn lên với biết bao kỉ niệm thời thơ ấu, nơi ấy từng trải qua nhưng ngày tháng khốc liệt của chiến tranh. Nơi ấy cháu và bà đã quấn quít bên nhau thế thì nhớ cháu về bà cháu đã nhớ về quá khữ, nhớ về cội nguồn nhớ về quê hương đất nước, câu thơ giản dị thế thôi nhưng tg đã nhắc đến một đạo lí mà dt chúng ta vẫn đề cao đó là uống nước nhớ nguồn.
 Để kết lại bài thơ này, cô và các em sẽ cùng chú ý đến ghi nhớ trong sgk trang 
Đọc và tìm hiểu chung
Tác giả
Sinh 1941 – quê Hà Tây
Thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ
Tác phẩm
Đọc & tìm hiểu chú thích
Hoàn cảnh sáng tác: Khi tác giả sống và học tập ở nước ngoài.
Xuất xứ: in trong tập thơ “Hương cây – Bếp lửa”, in chung với Lưu Quang Vũ
Thể thơ: tự do
Phương thức biểu đạt: biểu cảm kết hợp với tự sự và miêu tả
Bố cục: 4 phần 
- Khổ 1: Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm
- Khổ 2, 3, 4, 5: Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ gắn bó với bà và bếp lửa
- Khổ 6: Suy ngẫm về bà và bếp lửa
- Khổ cuối: Cháu đã trưởng thành, đi xa nhưng vẫn không nguôi nhớ bà.
Phân tích
1. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xúc
- Một bếp lửa chờn vờn
- Một bếp lửa ấp iu
- Cháu thương bà biết mấy nắng mưa
=> 
- Điệp từ “Một bếp lửa”: nhấn mạnh hình ảnh bếp lửa thân thuộc, bình dị
- Từ láy gợi tả, gợi cảm:
+ Chờn vờn: gợi hình ảnh bếp lửa hiện ra mờ ảo trong màn sương sớm và mờ nhòa trong kí ức của thời gian
+ Ấp iu: gợi đôi bàn tay khéo léo của bà
- H.ảnh ẩn dụ “Biết mấy nắng mưa”: gợi sự lam lũ vất vả tần tảo của bà
=> Cảm xúc của tác giả: nhớ và thương bà vô hạn.
Những kỉ niệm tuổi ấu thơ sống bên bà và bếp lửa
a) Năm cháu lên bốn tuổi
- Là năm đói mòn đói mỏi
- Bố đi đánh xe
- Cháu quen mùi khói
- Khói hun nhèm mắt cháu
- Cảm xúc của tác giả: nghĩ lại sống mũi còn cay
=> Nt: sử dụng thành ngữ, từ ngữ gợi tả, gợi cảm 
=> Nỗi ám ảnh về những năm tháng tuổi thơ gian khổ, thiếu thốn, nhọc nhằn
-Bếp lửa, ngọn khói, mùi khói đã trở thành ấn tượng không thể nào quên cùng với hình ảnh bà.
Kỉ niệm tám năm ở cùng bà
Hình ảnh bà:
Bà dạy, bà bảo, bà chăm
=> Nt: Phép liệt kê, điệp từ
=> Sự tận tụy, yêu thương, đùm bọc chở che bà dành cho cháu
Hình ảnh tiếng chim tu hú
Tu hú kêu 
Tu hú ơi!
=> Giọng thơ chuyển đổi tự nhiên kết hợp với việc sử dụng câu hỏi tu từ
àNối nhớ thương ,sự lo lắng của cháu dành cho bà khi cháu xa nhà
Kỉ niệm khi giặc càn
- Làng cháy tàn cháy rụi
- Hàng xóm giúp bà dựng lại túp lều tranh
=> NT: tách từ, sử dụng từ láy để miêu tả, kể
=> - Cảnh làng xóm bị tàn phá đau thương
 - Chiến tranh khốc liệt
- Bà vững lòng dặn cháu đinh ninh
=> Ngôn ngữ đối thoại mộc mạc
=> - Tinh thần vững vàng, bền bỉ, vượt qua mọi khó khăn thử thách
- Sự hi sinh lớn lao của bà dành cho con cháu
=> Cháu biết ơn bà sâu sắc
è Nhà thơ đã khái quát:
Bếp lửa chuyển thành ngọn lửa, 
=> NT: sử dụng điệp từ 
=> Ngọn lửa của niềm tin, ngọn lửa của tình yêu và trên hết là ngọn lửa của trái tim bà luôn sưởi ấm cho cháu con
Suy ngẫm về bà và bếp lửa
=> Điệp từ vừa có ý nghĩa cụ thể vừa có ý nghĩa trừu tượng
=> Ca ngợi bà, người đã nhóm lửa, giữ lửa và truyền ngọn lửa
Bếp lửa “Ôi kì lạ và thiêng liêng
=> Câu cảm thán
=> Bếp lửa ành dị mà cao quý, thân thuộc mà lạ kì) àGắn liền với hình ảnh người bà.
Cháu đi xa vẫn không nguôi nhớ bà và bếp lửa.
- Giờ cháu đi xa
+ có ngọn khói trăm tàu
+ có lửa trăm nhà
+ có niềm vui trăm ngả
NT: - Điệp từ “có” và “trăm”
Câu hỏi tu từ
=> cuộc đời cháu đã sang trang mới
- Nhưng chẳng quên nhắc nhở
=> Ở nơi xa, cháu vẫn nhớ về bà – nhớ về quá khứ, nhớ về cội nguồn, nhớ về quê hương đất nước.
=> Đạo lí “uống nước nhớ nguồn”
Tổng kết
(Ghi nhớ sgk)