Giáo án Lịch sử Lớp 9 - Bài 24: Cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng chính quyền Dân chủ Nhân dân (1945-1946) - Nguyễn Quỳnh Thư

TUẦN : 23	 Ngày soạn: 19 / 01/ 2014 
 TIẾT : 26	 Ngày dạy : 24 / 01 / 2014
CHƯƠNG IV
VIỆT NAM TỪ SAU CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 
ĐẾN TOÀN QUỐC KHÁNG CHIẾN 
 BÀI 24: CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ VÀ XÂY DỰNG 
 CHÍNH QUYỀN DÂN CHỦ NHÂN DÂN (1945 - 1946)
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: Giúp H/s nắm được những kiến thức cơ bản sau.
- Những khó khăn của nước ta sau Cách mạng tháng Tám như trong tình thế “ngàn cân treo sợi tóc”
- Những biện pháp của Đảng và Chính phủ để củng cố và kiện toàn chính quyền Cách mạng
- Những biện pháp giải quyết khó khăn trước mắt và phần nào chuẩn bị lâu dài : diệt giặc dốt, giặc đói và giải quyết những khó khăn về tài chính
2. Thái độ: 
- Giáo dục cho học sinh lòng yêu nước, tinh thần cách mạng, niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, niềm tự hào dân tộc.
 3. Kĩ năng:
 - Rèn luyện cho học sinh kỹ năng phân tích, nhận định, đánh giá tình hình đất nước sau cách mạng tháng 8 và nhiệm vụ cấp bách trước mắt trong năm đầu của nước VNDCCH.
II. CHUẨN BỊ
1.Giáo viên: Tranh ảnh (sgk).
2. Học sinh: Đọc trước bài mới.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
 Kiểm tra 15 phút 
Đề bài: Nêu ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thắng lợi của cách mạng tháng 8/ 1945.
Đáp án: 
1. Ý nghĩa lịch sử. (5điểm)
 * Trong nước.
 - Là một sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tôc
- Cách mạng tháng Tám thành công thành công đập tan 2 tầng xiềng xích nô lệ của TDP và Phát Xít Nhật, lật đổ CĐPK tồn tại hàng ngàn năm ở đất nước ta, lập ra nước VNDCCH
- Mở ra kỉ nguyên mới trong lịch sử dân tộc - Kỉ nguyên độc lập tự do.
* Quốc tế:
- Là thắng lợi đầu tiên của 1 dân tộc nhược tiểu, tự giải phóng khỏi ách ĐQ thực dân.
- cổ vũ nhân dân các nước thuộc địa và phụ thuộc, củng cố hòa bình ở ĐNÁ nói riêng , toàn thế giới nói chung
2. Nguyên nhân thắng lợi. (5điểm)
- Dân tộc có truyền thống yêu nước, khi có ĐCS Đông Dương và Mặt trận Việt Minh phất ngọn cờ cứu nước được mọi người hưởng ứng
- Khối liên minh công nông vững chắc, tập hợp mọi lực lượng yêu nước trong mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi
 - Điều kiện quốc tế thuận lợi, Liên Xô và các nước Đồng minh đánh bại phát xít
2. Giới thiệu bài mới
? Thành quả lớn nhất của cách mạng tháng 8/1945 là giành được độc lập và chính quyền về tay nhân dân.Vậy nhân dân ta đã làm gì để bảo vệ nền độc lập và chính quyền vừa giành được ?.....Bài học hôm nay giúp các em hiểu về điều đó.
3. Bài mới: 
 HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN – HỌC SINH
 NỘI DUNG CẦN ĐẠT
Hoạt động 1: Tìm hiểu tình hình nước ta sau cách mạng tháng Tám.
? Sau cách mạng tháng Tám, nước ta gặp những khó khăn và thuận lợi gì.
- Giáo viên: Sử dụng bản đồ VN.
Sau khi ra đời, Nước VNDCCH đứng trước tình thế hết sức hiểm nghèo như “Ngàn cân treo sợi tóc”: Phải đối phó với 3 mối đe dọa lớn:
? Những khó khăn về kinh tế của nước ta thời kì này là gì.
- Do chiến tranh tàn phá, hậu quả của nạn đói 1944 – 1945, lụt lội, hạn hán sản xuât đình đốn
+ Chế độ thực dân, phong kiến để lại những hậu quả rất nặng nề về mặt văn hoá.
VD: Nạn mê tín dị đoan, rượu chè, cờ bạc, nghiện hút...
? Vì sao Bác Hồ gọi "Giặc đói, giặc dốt là bạn đồng minh của giặc ngoại xâm".
? Tại sao nói nước VNDCCH ngay sau khi thành lập đã ở vào tình thế "Ngàn..... sợi tóc" 
? Bên cạnh những khó khăn đó, sau Cách mạng tháng Tám ta có những thuận lợi gì.
HS trình bày theo SGK
Hoạt động 2 : Tìm hiểu bước đầu xây dựng chế độ mới.
? Hãy cho biết công việc đầu tiên mà chính quyền cách mạng phải làm là gì.
- Công việc đầu tiên mà chính quyền CM phải làm là xây dựng chính quyền nhà nước vững mạnh, thực sự là của dân, do dân, vì dân.
? Để XD chính quyền nhà nước vững mạnh thì công việc đầu tiên nhân dân ta phải làm gì.
+ Tiến hành tổng tuyển cử trong cả nước.
- Giáo viên giới thiệu H41: Cử tri Sài Gòn bỏ phiếu bầu QH khoá I (Hăng hái, phấn khởi, vui vẻ, trật tự).
? Cho biết kết quả của cuộc tổng tuyển cử ngày 6.1.1946. (Bầu được 333 đại biểu vào quốc hội. Đại diện cho sự đoàn kết Bắc - Trung - Nam.)
? Nêu ý nghĩa của cuộc tổng tuyển cử
- Giáo viên dẫn chững chứng minh: "Ngày 2/3/1946...Hồ Chí Minh đứng đầu" (sgk - 98)
? Tại các địa phương đã có những bước pháp gì để củng cố, kiên toàn chính quyền cách mạng.
? Thắng lợi của Tổng tuyển cử bầu QH và HĐND các cấp có ý nghĩa chính trị gì (thảo luận)
+ Là đòn đánh mạnh vào âm mưu chia rẽ của kẻ thù.
+ Góp phần nâng cao uy tín của Đảng, của nước VNDCCH trên trường quốc tế.
+ Phát huy tinh thần yêu nước, ý chí làm chủ đối với nhà nước cách mạng.
+ Biểu lộ sức mạnh và ý chí sắt đá của khối đoàn kết toàn dân.
Hoạt động 3: Tìm hiểu diệt giặc đói, giặc dốt và giải quyết khó khăn về tài chính.
? Để giải quyết nạn đói Chính phủ và chủ tịch HCM đã có những biện pháp gì ? Kết quả.
+ "Hũ gạo tiết kiệm" 
+ "Ngày đồng tâm" 
- Giáo viên giới thiệu kênh H42 (sgk - 98) Nhân dân góp gạo chống giặc đói .
+ Giáo viên dẫn chứng sgk chứng minh 
? Với những cố gắng trên của nhân dân cả nước đã thu được kết quả gì.
? Những biện pháp giải quyết nạn dốt là gì ? Kết quả.
- Sau lời kêu gọi của CTHCM, cả nước đã có gần 10 vạn người tự nguyện dạy học không có thù lao.
+ Hơn 7 vạn lớp được mở ở đình, chùa, nhà máy, bệnh viện, chợ, bờ đê, gốc cây....
+ Các cụ già cũng ngồi học với TN, các em nhỏ. Với phương châm người biết chữ dạy cho người chưa biết chữ.
+ Những lớp bình dân học vụ được mở (Giới thiệu kênh hình 43 - Lớp bình dân học vụ).
+ Học bằng nhiều cách để học sinh dễ nhớ như: (O tròn như quả trứng gà; a thì có cái móc câu bên mình
+ Giáo viên liên hệ phim "Ông thần nước" do dân trí và trình độ văn hoá của ta lúc bấy giờ còn thấp khi đội quân du kích duyệt binh hô là "Chân buộc lá, chân không buộc lá".
? Qua đây em có nhận xét gì về tinh thần học tập của ND ta.
=> Chứng tỏ tinh thần rất ham học của nhân dân, tin tưởng vào Đảng, chính phủ.
? Với những biện pháp trên của CTHCM đã thu được kết quả gì.
? Đảng và chính phủ ta đã có những chủ trương gì để giải quyết khó khăn về tài chính.
? Với kết quả đạt được trong việc giải quyết nạn đói, nạn dốt, và khó khăn về tài chính có ý nghĩa to lớn như thế nào.
+ Nhân dân ta đã vượt qua được những khó khăn, củng cố và tăng cường sức mạnh của chính quyền nước, làm cơ sở vững chắc cho cuộc đấu tranh chống thù trong, giặc ngoài.
+ Thể hiện được bản chất cách mạng, tính chất ưu việt của chế độ mới. Nó có tác dụng cổ vũ, động viên nhân dân ta quyết tâm bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ độc lập, tự do vừa giành được.
+ Đây là sự chuẩn bị về vật chất và tinh thần cho toàn dân tiến tới cuộc kháng chiến chống TDP 
I. Tình hình nước ta sau cách mạng tháng Tám.
1. Khó khăn.
- Ngoại xâm : 
+ Phía Bắc quân Tưởng và bọn tay sai Việt Quốc, Việt Cách âm mưu lật đổ chính quyền Cách mạng
+ Phía Nam : Quân Anh dọn đường cho TDP trở lại xâm lược.
- Nội phản : Bọn tay sai của quân Tưởng, các lực lượng phản CM tăng cường chống phá cách mạng.
- Nạn đói : đe dọa đời sống của ND.
- Tài chính : Ngân quỹ trống rỗng, giá cả tăng vọt.
- Nạn dốt : Hơn 90 % dân số mù chữ. Các tệ nạn xã hội tràn lan.
=> VN đứng trước tình thế "ngàn cân treo sợi tóc".
2. Thuận lợi:
- Nhân dân tích cực xây dựng, bảo vệ chính quyền cách mạng.
- ND Liên Xô và các lực lượng dân chủ trên thế giới ủng hộ và cổ vũ ND ta.
II. Bước đầu xây dựng chế độ mới.
- 6/1/1946 tổng tuyển cử trong cả nước để bầu quốc hội khóa I với hơn 90% cử chi
- Khắp các địa phương: Ở Bắc - Trung Bộ tiến hành bầu cử HĐND các cấp.
III. Diệt giặc đói, giặc dốt và giải quyết khó khăn về tài chính.
1. Diệt giặc đói.
 - Biện pháp trước mắt : Lập các hũ gạo cứu đói. Tổ chức “ngày đồng tâm” 
 - Biện pháp lâu dài :
+ Tăng gia sản xuất được đẩy mạnh.
+ Thực hiện khai hoang phục hoá.
+ Chia lại ruộng công, giảm tô...
=> Nạn đói được đẩy lùi.
2. Diệt giặc dốt.
- 8/9/1945 CT HCM kí sắc lập thành lập cơ quan bình dân học vụ kêu gọi toàn dân tham gia phong trào xoá nạn mù chữ.
- Các cấp học đều phát triển, đổi mới cả nội dung và phương pháp.
3. Giải quyết khó khăn về tài chính.
- Kêu gọi tinh thần đóng góp tự nguyện của nhân dân.
- Xây dựng "Quỹ độc lập" và phong trào "Tuần lễ vàng"
 - 31/1/1946 chính phủ ra sắc lệnh phát hành tiền VN.
- 23/11/1946 tiền VN lưu hành trong cả nước.
4. Củng cố 
? Tại sao nói nhà nước VNDCCH là nhà nước của dân , do dân, vì dân.
5. Hướng dẫn học tập ở nhà
 Bài tập : Tại sao nói nước VNDCCH ngay sau khi thành lập đã đi vào tình thế "Ngàn cân treo sợi tóc" 
- Đọc và tìm hiểu trước nội dung bài mới: Tiếp phần IV, V, VI.
IV. RÚT KINH NGHIỆM
....