Giáo án Lịch sử Lớp 9 - Bài 23: Tổng khởi nghĩa tháng 8-1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - Nguyễn Quỳnh Thư

TUẦN : 23	 Ngày soạn: 15 / 01 / 2014 
TIẾT : 25	 Ngày dạy : 20 / 01 / 2014
 BÀI 23 : TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG 8 - 1945
VÀ SỰ THÀNH LẬP NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức: Giúp H/s nắm được những kiến thức cơ bản sau.
- Khi tình hình thế giới diễn ra vô cùng thuận lợi cho cách mạng nước ta, Đảng ta đã nắm được thời cơ và quyết tâm khởi nghĩa
- Những nét chính diễn biến cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội và trong cả nước
- Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thắng lợi của Cách mạng tháng Tám
2. Thái độ: 
- Giáo dục cho học sinh lòng kính yêu Đảng, lãnh tụ Hồ Chí Minh, niềm tin vào sự thắng lợi của cách mạng và niềm tin tự hào dân tộc.
3. Kĩ năng:
- Rèn luyện cho học sinh kỹ năng sử dụng tranh ảnh, bản đồ lịch sử.
- Tường thuật diễn biến của cách mạng tháng 8-1945.
- Rèn luyện kĩ năng phân tích, đánh giá các sự kiện lịch sử.
II. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên:
- Lược đồ tổng khởi nghĩa tháng 8-1945.
- ảnh cuộc mít tinh tại nhà hát lớn Hà Nội (19-8-1945)
- ảnh Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập (2-9-1945)
2. Học sinh: Học bài cũ, chuẩn bị bài mới.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Kiểm tra bài cũ: 
	? Đảng cộng sản Đông Dương đã có những chủ trương và khẩu hiệu gì để đẩy phong trào cách mạng tiến tới.
 2. Giới thiệu bài mới: 
	 Dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Đông Dương và lãnh tụ Hồ Chí Minh, lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố. Chớp thời cơ đồng bào Hà Nội và các địa phương trong ca nước nối tiếp nhau vùng dậy giành chính quyền. Cách mạng tháng 8 -1945 thành công, nước Việt Nam dân chủ cộng hoà ra đời, mở ra 1 kỉ nguyên mới của lịch sử dân tộc.
 3. Bài mới:
 HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN – HỌC SINH
 NỘI DUNG CẦN ĐẠT
 Hoạt động 1: Tìm hiểu Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố.
? Vào năm 1945 tình hình thế giới có gì đáng chú ý.
? Tình hình ở trong nước lúc này ra sao.
? Lúc này đảng ta đã nhận định thời cơ cách mạng đã chín muồi, vậy thời cơ trong cách mạng tháng 8-1945 là gì.
 - thời cơ là sự kết hợp nhuần nhuyễn những điều kiện bên trong và điều kiện bên ngoài, trong đó điều kiện chủ quan giữ vai trò quan trọng nhất
+ Chủ quan: Đảng cộng sản VN đã lãnh đạo ND chuẩn bị chu đáo bước đầu tập dượt quần chúng ND khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền
+ Khách quan: “Thời cơ ngàn năm có một” đã đến. => CM tháng 8 nổ ra trong 1điều kiện chủ quan và khách quan hoàn toàn chín muồi
? Trước tình hình thuận lợi đó, Đảng ta đã có quyết định gì?
Giáo viên đọc quân lệnh số 1
? Tại sao Đảng ta lại quyết định phát lệnh tổng khởi nghĩa trong cả nước khi quân Nhật đầu hàng đồng minh.
+ Nếu phát lệnh tổng khởi nghĩa sớm (tức ngày 13) sẽ không được vì kẻ thù chính của ta chưa ngã gục, chúng còn đủ sức mạnh để chống lại ta.
 + Nếu phát lệnh tổng khởi nghĩa muộn hơn (tức 16) sẽ không kịp Anh sẽ vào Việt Nam tước khi giới của quân đội Nhật (3/ 9/1945 ).
? Sau khi mệnh lệnh khởi nghĩa được ban bố, Đảng ta đã làm gì để tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
GV: Đọc thư kêu gọi Tổng khởi nghĩa 8/1945 của Chủ tịch HCM:
? Sự kiện nào đã mở đầu cho cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
- Giáo viên thuật diễn biến: (SGK-92 ).
? Thị xã Thái Nguyên được giải phóng có ý nghĩa gì.
=> Là thắng lợi mở đầu có ý nghĩa quyết định cho việc giành chính quyền ở Hà Nội - Huế - Sài Gòn. 
? Em có suy nghĩ gì về chủ trương của Đảng (chủ trương sáng suốt, kịp thời).
 Hoạt động 2: Tìm hiểu giành chính quyền ở Hà Nội.
 - Giáo viên dùng bản đồ tường thuật: Miêu tả diễn biến cuộc khởi nghĩa ở Hà Nội
? Từ sau ngày Nhật đảo chính Pháp, ở Hà Nội không khí cách mạng diễn ra như thế nào.
Đây chính là điều kiện thuận lợi cho khởi nghĩa ở HN 
? Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội diễn ra như thế nào.
- Giáo viên giới thiệu kênh hình 29 ( Cuộc mít tinh tại nhà hát lớn HN 19/8/1945)
? Quan sát hình 39 em thấy có những hình ảnh gì? Em có nhận xét gì về cuộc mít tinh.
? Cuộc khởi nghĩa đã thu được kết quả gì.
? Cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội thắng lợi có ý nghĩa như thế nào.
Hoạt động 3: Tìm hiểu giành chính quyền trong cả nước.
- Giáo viên dùng lược đồ tổng khởi nghĩa tháng 8/1945.
? Những tỉnh nào giành được chính quyền sớm nhất trong cả nước .
 + Huế là kinh đô của nhà Nguyễn là nơi làm việc của chính phủ bù nhìn thâm nhật: Trần Trọng Kim.
+ Chiều ngày 30/8, 1 cuộc mít tinh lớn được tổ chức tại Ngọ Môn Huế, Bảo Đại đọc chiếu thoái vi, nộp ấn, kiếm cho phái đoàn chính phủ lâm thời => Chế độ phong kiến sụp đổ ở VN.
+ Sài Gòn là trung tâm chính trị thứ 2 đồng thời là trung tâm kinh tế lớn nhất Đông Dương thời Pháp thuộc.=> thành luỹ cuối cùng của CĐTD bị sụp đổ.
- Hai tỉnh dành được chính quyền muộn nhất là: Hà Tiên và Đồng Nai thượng => Đến 28/8 các tỉnh còn lại giành được chính quyền.
? Em có nhận xét gì về diễn biến, lực lượng tham gia cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền. (Thảo luận nhóm) 
? Vì sao tổng khởi nghĩa diễn ra giành thắng lợi nhanh chóng.
? Nước VN DC được thành lập ngày tháng năm nào?
- Giáo viên thuật diễn biến buổi lễ khai sinh nước VNDCCH (sgv - 126, 127). 
=> Ngày 2/9/1945 trở thành ngày quốc khánh của dân tộc ta.
Hoạt động 4: Tìm hiểu ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thành công của cách mạng tháng Tám:
? Ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng Tám (Đối với trong nước và quốc tế)
Giáo viên phân tích:
+ Đưa nước ta từ 1 nước thuộc địa, nửa phong kiến trở thành 1 nước Độc lập.
+ Đưa nhân dân ta từ thân phận nô lệ thành người làm chủ nước nhà à Từ đây nhân dân VN là chủ nhân của 1 quốc gia Độc Lập, TD, bình đẳng, hạnh phúc trong 1 nước cộng hoà: nước của dân, do dân, vì dân.
? Cách mạng tháng 8 thành công là do những nguyên nhân nào.
? Sự lãnh đạo kịp thời sáng tạo của Đảng cộng sản Đông Dương và Chủ Tịch Hồ Chí Minh trong cách mạng tháng 8 thể hiện ở những điểm nào.
=> Cách mạng tháng 8 thành công là kết quả rực rỡ của sự kết hợp chặt chẽ những điều kiện bên ngoài với những điều kiện bên trong. 
 I. Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố.
1. Tình hình thế giới.
- Tại Châu Âu: Phát Xít Đức đầu hàng đồng minh không điều kiện (5/1945)
- ở Châu Á: quân phiệt Nhật đầu hàng đồng minh không điều kiện (8/1945)
2. Trong nước
- Quân Nhật hoang mang dao động cực độ.
- Đảng và nhân dân ta chuẩn bị chu đáo, sẵn sàng nổi dậy.
- Uỷ ban khởi nghĩa được thành lập và ra quân lệnh số 1 kêu gọi toàn dân nổi dậy.
= > Ngày 14 à 15/8/1945 hội nghị toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) quyết định tổng khởi nghĩa trong cả nước.
 - Ngày 16/8/1945 Đại hội Quốc dân họp ở Tân Trào, tiêu biểu cho ý chí, nguyện vọng của toàn dân.
- Lập uỷ ban dân tộc giải phóng VN, do Hồ Chí Minh làm Chủ Tịch.
 - Chủ tịch HCM gửi thư tới đồng bào cả nước kêu gọi nổi dậy tổng khởi nghĩa giành chính
 - Chiều ngày 16/8/1945 giải phóng thị xã Thái Nguyên.
II. Giành chính quyền ở Hà Nội.
- Không khí Cách mạng rất sôi động. Các đội tuyên truyền xung phong của Việt Minh hoạt động khắp thành phố
 - Ngày 15/8 Việt Minh tổ chức diễn thuyết ở ba rạp hát trong thành phố
 - Ngày 16/8 truyền đơn, biểu ngữ xuất hiện khắp các nơi
 - Ngày 19/8/1945 mít tinh tại Nhà hát lớn biến thành cuộc biểu tình đánh chiếm các công sở chính quyền địch
=> khởi nghĩa thắng lợi hoàn toàn ở HN.
 * Ý nghĩa : - Cổ vũ mạnh mẽ đối với phong trào khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước.
- Làm cho kẻ thù hoang mang, dao động.
III. Giành chính quyền trong cả nước.
- Từ 14 à 18/8/1945 bốn tỉnh lị giành chính quyền sớm nhất trong cả nước là Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam. 
 - Ngày 23/8, Huế khởi nghĩa thắng lợi.
 - 25/8/1945 Sài Gòn khởi nghĩa thắng lợi .
- 28/8/1945 tổng khởi thành công trong cả nước.
- 2/9/1945, chủ tịch Hồ chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước VNDCCH.
IV. Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thành công của cách mạng tháng Tám:
1. Ý nghĩa lịch sử.
a. Trong nước.
 - Là một sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tôc
- Cách mạng tháng Tám thành công thành công đập tan 2 tầng xiềng xích nô lệ của TDP và Phát Xít Nhật, lật đổ CĐPK tồn tại hàng ngàn năm ở đất nước ta, lập ra nước VNDCCH
- Mở ra kỉ nguyên mới trong lịch sử dân tộc - Kỉ nguyên độc lập tự do
b. Quốc tế:
- Là thắng lợi đầu tiên của 1 dân tộc nhược tiểu, tự giải phóng khỏi ách ĐQ thực dân.
- Cổ vũ nhân dân các nước thuộc địa và phụ thuộc, củng cố hòa bình ở ĐNÁ nói riêng , toàn thế giới nói chung
2. Nguyên nhân thắng lợi.
- Dân tộc có truyền thống yêu nước, khi có ĐCS Đông Dương và Mặt trận Việt Minh phất ngọn cờ cứu nước được mọi người hưởng ứng
- Khối liên minh công nông vững chắc, tập hợp mọi lực lượng yêu nước trong mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi
- Điều kiện quốc tế thuận lợi, Liên Xô và các nước Đồng minh đánh bại phát xít
4. Củng cố 
Bài 1: Hãy nối 1 ô ở cột I (Thời gian) với 1 ô ở cột II (Sự kiện) bằng các mũi tên sao cho đúng
Cột I (Thời gian)
Cột II (Sự Kiện)
14 à 15/8/1945
16/8/1945
19/8/1945
23/8/1945
25/8/1945
2/9/1945
Khởi nghĩa thắng lợi ở HN.
Khởi nghĩa thắng lợi ở Huế
Khởi nghĩa thắng lợi ở Sài Gòn. 
Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập.
Hội nghị toàn quốc của Đảng cộng sản Đông Dương.
Đại hội quốc dân.
	5. Hướng dẫn học tập ở nhà
	 Biết phân tích ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thắng lợi của cách mạng tháng 8 . 1945.
 	- Bài tập về nhà: Lập niên biểu những sự kiện chính về cách mạng tháng 8.1945 
	- Đọc và tìm hiểu nội dung bài mới: Bài 24: Cuộc đấu tranh bảo vệ và XD chính quyền dân chủ nhân dân (1945 - 1946) (T1)
IV. RÚT KINH NGHIỆM
.