Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Bài 19: Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn 1418-1427 (Tiếp theo) - Lê Thị Kim Phụng

Bài 19: 	CUỘC KHỞI NGHĨA LAM SƠN (1418 – 1427) (tt)
Tiết 38 + 39:	Ï&Ð	
I/ MỤC TIÊU BÀI HỌC
	1/ Về kiến thức:
_ Những nét chủ yếu về hoạt động của nghĩa quân trong những năm cuối 1424 đến cuối 1425.
_ Qua đó thấy được sự phát triển lớn mạnh của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn trong thời gian này từ chỗ bị động đối phó với quân Minh ở miền Tây Thanh Hoá tiến đến làm chủ một vùng rộng lớn ở miền Trung và bao vây được Đông Quan (Thăng Long).
	2/ Về tư tưởng: Giáo dục truyền thống yêu nước, tinh thần bất khuất kiên cường và lòng tự hào dân tộc.
	3/ Về kĩ năng:
_ Sử dụng bản đồ để thuật lại sự kiện lịch sử.
_ Nhận xét các sự kiện, nhân vật lịch sử tiêu biểu.
	4/ Trọng tâm: 
_ Giải phóng Nghệ An (năm 1424).
_ Tiến quân ra Bắc, mở rộng phạm vi hoạt động (cuối năm 1426).
II/ ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
_ Lược đồ cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
_ Lược đồ tiến quân ra Bắc của nghĩa quân Lam Sơn.
III/ HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
u Kiểm tra bài củ:
Trình bày tóm tắt diễn biến cuộc khởi nghĩa Lam Sơn từ cuối năm 1424 đến cuối năm 1426.
Tại sao Lê lợi tạm hoà hoãn với quân Minh ?
Em hãy nêu dẫn chứng về sự ủng hộ của nhân dân trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn từ cuối năm 1424 đến cuốinăm 1426.
	A/ Giảng bài mới: Như bài học trước, các em đã biết nhà Minh hoà hoãn với nghĩa quân Lam Sơn để thực hiện âm mưu mua chuộc, dự dổ Lê Lợi đầu hàng nhưng bị thất bại. Chúng đã trở mặt, tấn công nghĩea quân. Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chuyển sang giai đoạn mới. Diễn biến cuộc khởi nghĩa trong thời kì này ra sao, đó là nội dung bài học hôm nay.
II/ GIẢI PHÓNG NGHỆ AN, TÂN BÌNH, THUẬN HOÁ VÀ TIẾN QUÂN RA BẮC 
(1424 – 1426).
1/ Giải phóng Nghệ An (năm 1424).
Phần giảng
Ä Trước tình hình quân Minh tấn công nghĩa quân, Nguyễn Chích đã đề nghị với Lê Lợi như thế nào? à Chuyển hướng hoạt động của nghĩa quân vào Nghệ An.
Ä Tại sao Nguyễn Chích đề nghị chuyển quân vào Nghệ An ? à Vì Nghệ An là vùng đất rộng, người đông, địa hình hiểm trở, xa trung tâm địch.
_ Cho học sinh đọc Sgk để giới thiệu về Nguyễn Chích,
Ä Việc thực hiện kế hoạch đó sẽ đem lại kết quả gì? à Thoát khỏi thế bao vây, mở rộng địa bàn hoạt động trên phạm vi từ Nghệ An, Tân Bình, Thuận Hoá.
_ Gv: dùng lược đồ để chỉ đường tiến quân và những trận đánh lớn của nghĩa quân Lam Sơn.
 + Tập kích đồn Đa Căng.
 + Hạ thành Trà Lân
 + Đánh bại quân của Trần Trí ở Khả Lưu, Bồ Ải à Giải phóng Nghệ An, đánh chiếm Diễm Châu, Thanh Hoá.
Ä Em có nhận xét gì về kế hoạch của Nguyễn Chích ? à Kế hoạch phù hợp với tình hình thời đó nên đã thu được thắng lợi, chủ động chuyển địa bàn để đánh vào Nghệ An, làm bàn đạp giải phóng phía Nam.
Ghi nhớ
	a/ Kế hoạch của Nguyễn Chích: tạm thời chuyển quân vào Nghệ An rồi quay ra tấn công Đông Đô.
	b/ Diễn biến:
_ Ngày 12-10-1424 nghĩa quân tập kích đồn Đa Căng (Thanh Hoá), hạ thành Trà Lân.
_ Thừa thắng, nghĩa quân tiến đánh Khả Lưu, Bồ Ải và giải phóng Nghệ An, Diễn Châu, Thanh Hoá.
2/ Giải phóng Tân Bình, Thuận Hoá (năm 1425).
Phần giảng
_ Gv: Tháng 8-1425, Lê Lợi cử Trần Nguyên Hãn, Lê Ngân  chỉ huy lực lượng từ Nghệ An đến Thuận Hoá và nhanh chóng giải phóng vùng đất đó trong vòng 10 tháng. Quân Minh ở trong một số thành lũy bị cô lập và bị nghĩa quân vây hãm.
Ä Tình hình của giặc như thế nào ? à chỉ còn giữ được mấy thành lũy, bị cô lập và bị quân ta vây hãm.
Ghi nhớ
_ Tháng 8-1425 Trần Nguyên Hãn, Lê Ngân tiến quân vào giải phóng Tân Bình, Thuận Hoá.
_ Trong 10 tháng (10-1424 đến 8-1425) nghĩa quân đã giải phóng từ Thanh Hoá đến đèo Hải Vân.
3/ Tiến quân ra Bắc, mở rộng phạm vi hoạt động (cuối năm 1426).
Phần giảng
_ Gọi học sinh đọc Sgk.
_ Gv: dùng lược đồ trong Sgk để trình bày cuộc tiến công này.
Ä Em hãy cho biết nhiệm vụ của từng cánh quân? 
 + Đạo 1: giải phóng miền Tây Bắc.
 + Đạo 2: giải phóng vùng hạ lưu sông Nhị Hà (sông Hồng) và chặn đường rút lui của giặc từ Nghệ An về Đông Quan.
 + Đạo 3: tiến thẳng ra Đông Quan.
Ä Nhiệm vụ chung của cả đạo quân là gì ?
_ Gv: nghĩa quân tiến đến đâu cũng được nhân dân ủng hộ về mọi mặt.
_ Học sinh đọc đoạn in nghiêng trong Ssgk.
Ä Tình hình của giặc lúc này ra sao ? à lâm vào thế phòng ngự, rút vào thành Đông Quan cố thủ.
Ghi nhớ
_ Tháng 9-1426, nghĩa quân chia là 3 đạo tiến ra Bắc với nhiệm vụ:
 + Bao vây đồn địch.
 + Giải phóng đất đai.
 + Thành lập chính quyền mới.
 + Chặn viện binh của giặc.
_ Kết quả: quân ta thắng nhiều trận lớn. Giặc cố thủ trong thành Đông Quan à cuôc kháng chiến chuyển sang phản công.
III/ KHỞI NGHĨA LAM SƠN TOÀN THẮNG (CUỐI NĂM 1426 – CUỐI NĂM 1427)
1/ Trận Tốt Động – Chúc Động (cuối năm 1426)
Phần giảng
_ Gv: Chỉ lược đồ các vị trí Tốt Động, Chúc Động cho học sinh thấy được trên bản đồ. Tường thuật.
_ Tháng 10-1426. Vương Thông kéo 5 vạn viện binh vào Đông Quan nâng quân số ở đây lên 10 vạn và quyết định phản công ta ở Cao Bộ (Hà Tây) để giành lại thế chủ động.
Ä Quân ta đã đối phó như thế nào ? à
_ Tháng 11-1426, Vương Thông cho quân đánh Cao Bộ và lọt vào trận địa phục kích của ta.
Ä Kết quả như thế nào ? 
à 5 vạn quân địch bị tử thương, bắt sống trên 1 vạn. Vương Thống chạy về Đông Quan.
Ä Chiến thắng Tốt Động – Chúc Động có ý nghĩa chiến lược như thế nào ?
 + Làm thay đổi lực lượng giữa ta và địch.
 + Ý đồ chủ động phản công của địch bị thất bại.
_ Học sinh đọc 2 câu thơ trong Sgk.
Ghi nhớ
_ Tháng 10 – 1426, Vương Thông chỉ huy 5 vạn viện binh kéo vào Đông Quan.
_ Ngày 7-11-1426 quân Minh tiến về Cao Bộ.
_ Ta đặt phục binh ở Tốt Động, Chúc Động tiêu diệt 5 vạn tên, bắt sống trên 1 vạn tên.
_ Thứa thắng ta vây hãm thành Đông Quan và giải phóng nhiều châu, huyện.
2/ Trận Chi Lăng – Xương Giang (tháng 10-1427)
Phần giảng
_ Gv: tháng 10-1427, 15 vạn viện binh từ Trung Quốc kéo vào nước ta chia làm 2 đạo:
 + Một đạo do Liễn Thăng chỉ huy.
 + Một đạo do Một Thạnh chỉ huy.
Ä Trước tình hình đó bộ chỉ huy nghĩa quân đã làm gì ? 
Ä Tại sao lại tập trung tiêu diệt quân của Liễu Thăng trước mà không tập trung giải phóng Đông Quan trước ? 
à Vì diệt quân của Liễu Thăng sẽ diệt số lượng địch lớn hơn 10 vạn sẽ buộc Vương Thông phải đầu hàng.
_ Gv: Dùng lược đồ kết hợp giảng thuật.
_ Ngày 8-10-1427, Liễu Thăng ào ạt tiến quân vào biên giới nước ta. Quân Lam Sơn do tướng Trần Lựu chỉ huy vừa đánh vừa rút lui nhử địch vào trận địa, diệt 1 vạn tên giặc, Liễu Thăng bị giết tại trận.
_ Tướng Lương Minh lên thay, cho quân tiến xuống Xương Giang, bị quân ta phục kích ở Cần Trạm, Phố Cát, tiêu diệt 3 vạn tên, Tướng Lương Minh bị giết.
_ Số còn lại co cụm giữa cánh đồng Xương Giang, cũng bị quân ta tấn công bao vây và bắt sống. Mộc Thạnh chạy về Trung Quốc.
Ä Khi 2 đạo quân bị tiêu diệt, Vương Thông đã làm gì ? 
à Xin hoà, chấp nhận mở hội thề Đông Quan và rút quân về nước.
Ghi nhớ
_ Đầu tháng 10-1427, Liễu Thăng, Mộc Thạnh đem 15 vạn viện binh theo 2 đường Lạng Sơn, Hà Giang tiến vào nước ta.
_ Ta tập trung lượng tiêu diệt quân Liễu Thăng trước.
_ Ngày 8-10-1427 Liễu Thăng dẫn quân vào nước ta, bị quân ta phục kích và giết ở ải Chi Lăng.
_ Tướng Lương Minh lên thay tiến quân xuống Xương Giang bị phục kích ở Cần Trạm, Phố cát à Mộc Thạnh rút quân về nước.
_ Vương Thông xin hoà, mở hội thề Đông Quan để rút quân về nước.
3/ Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử.
Phần giảng
_ Gv: Sau khi đất nước giải phóng Nguyễn Trãi đã viết “Bình Ngô đại cáo” tuyên bố với toàn dân về việc đánh đuổi giặc Minh của nghĩa quân Lam Sơn và đó được coi là bản tuyên ngôn độc lập của nước Đại Việt ở TK XV.
_ Học sinh đọc phần in nghiêng trong Sgk.
Ä Tại sao cuộc khởi nghĩa Lam Sơn giành thắng lợi?
Ä Ngoài tinh thần yêu nước của nhân dân, còn nguyên nhân nào làm cho cuộc khởi nghĩa thắng lợi ?
Ä Khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi có ý nghĩa gì ?
Ghi nhớ
	a/ Nguyên nhân:
_ Do lòng yêu nước nồng nàn và tinh thần đoàn kết chiến đấu của quân dân ta.
_ Do đường lối chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo của bộ tham mưu, đứng đầu là Lê Lợi và Nguyễn Trãi.
	b/ Ý nghĩa:
_ Kết thúc 20 năm đô hộ của nhà Minh.
_ Mở ra thời kì mới cho đất nước.
	B/ Sơ kết bài học: Giáo viên chốt lại những kiến thức cơ bản đã giảng ở phần nội dung bài.
IV/ CÂU HỎI TỔNG KẾT
Trình bày tóm tắt các chiến thắng của nghĩa quân lam Sơn từ cuối 1424 đến cuối 1425 ?
Trình bày kế hoạch tiến quân ra Bắc của Lê Lợi ?
Dựa vào lược đồ trình bày diễn biến trận Tốt Động – Chúc Động.
Trình bày diễn biến trận Chi Lăng – Xương Giang.
Nêu nguyên nhân và ý nghĩa lịch sử của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn ?
V/ DẶN DÒ
_ Học kĩ bài, làm bài tập 19 (phần 2 và 3).
_ Xem trước bài “ Nước Đại Việt thời Lê Sơ (1428 – 1527).
********************