Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Bài 14, Tiết 2: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên (Bản hay)

Tuần 13 Bài 14** BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN
Tiết 25 XÂM LƯỢC MÔNG – NGUYÊN (THẾ KỶ XIII) 
Ngày dạy. 
 II. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ HAI
 CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN (1285)
Lớp 
7A1
7A2
Vắng
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1. Kiến thức: Những nét chính về diễn biến của cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên lần thứ 2 những trận đánh quyết định như: Tây kết, Hàm Tử, Chương Dương. 
2. Kĩ năng: Sử dụng lược đồ, nhận xét.
3. Tư tưởng: Bồi dưỡng cho HS lòng căm thù giặc ngoại xâm, niềm tự hào và lòng biết ơn tổ tiên đã kiên cường, mưu trí bảo vệ chủ quyền đất nước.
v GDMT: Ca ngợi sự sáng tạo của ông cha ta việc biết dựa vào địa thế hiểm trở của thiên nhiên trong việc kháng chiến chống giặc ngoại xâm.
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS:
- GV: Lược đồ kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên lần II
- HS: Đọc và trả lời câu hỏi SGK
III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
1. Ổn định lớp
2. KT bài cũ: 
- Trình bày lại diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ (1258) ?
3. Bài mới:
Để rửa nhục cho cuộc xâm lược Đại Việt lần trước và tham vọng dùng Đại Việt làm bàn đạp để đánh các nước phía Nam Trung Quốc, mở rộng lãnh thổ, đế chế Mông Nguyên đã tiến đánh Đại Việt lần thứ 2. Vậy Nhà Trần đã kháng chiến như thế nào, kết quả đạt được ra sao? Chúng ta cùng tìm hiểu tiếp bài 14.
4. Các hoạt động
Hoạt động của GV và HS
Nội dung
Hoạt động 1: cả lớp, cá nhân
* GV: Nhắc lại bài cũ: Âm mưu xâm lược Đại Việt của quân Mông Cổ lần thứ nhất? 
* Nam Tống bị tiêu diệt vào năm nào? Trung Quốc lúc này ra sao ?
* Hốt Tất Liệt chủ trương xâm lược Champa và Đại Việt nhằm mục đích gì?
* Tại sao quân Nguyên đánh Cham-pa trước khi đánh Đại Việt?(Làm bàn đạp tấn công vào Đại Việt). 
* GV: Năm 1283, 10 vạn quân Nguyên do tướng Toa Đô chỉ huy xâm lược Chăm-pa nhưng đã bị nhân dân Chăm-pa tiến hành chiến tranh du kích đánh trả nên quân Nguyên bị thất bại và phải cố thủ phía Bắc chuẩn bị xâm lược Đại Việt.
Hoạt động 2: cá nhân
 * Sau khi biết ý đồ của quân Nguyên, nhà Trần đã làm gì để đối phó ?
* HS đọc đoạn chữ nhỏ SGK. T-58.
* Em có nhận xét gì về việc Trần Quốc Toản bóp nát quả cam trong tay mình không biết ? 
* Trần Quốc Tuấn soạn Hịch Tướng Sĩ nhằm mục đích gì?
* Hội nghị Diên Hồng có tác dụng như thế nào đến việc chuẩn bị cho cuộc kháng chiến? Sự kiện nào thể, hiện ý chí quyết chiến của quân dân thời Trần ?
* GV kết luận và phân tích.
+ Đây là hội nghị thể hiện ý chí kiên cường của nhân dân Đại Việt.
+ Thể hiện quyết tâm cao độ của quân sỹ thà chết không chịu mất nước.
+ Quân sĩ thích hai chữ “Sát Thát” vào cánh tay. 
Hoạt động 3: cá nhân
* GV:Tường thuật diễn biến của cuộc kháng chiến lần 2.
**Ca ngợi sự sáng tạo của ông cha ta việc biết dựa vào địa thế hiểm trở của thiên nhiên trong việc kháng chiến chống giặc ngoại xâm.
* Gọi HS đọc đoạn chữ nhỏ SGK T-59.
* Qua câu nói của Trần Quốc Tuấn em có suy nghĩ gì ?
* Trước tình thế bao vây quân và dân nhà Trần đã làm gì ?
* Khi giặc rơi vào tình thế khó khăn thì Trần Quốc Tuấn đã có quyết định gì ?
* GV: Dựa vào thời cơ đó nhà Trần phản công đánh bại quân giặc ở Tây Kết, Hàm Tử, bến Chương Dương sau đó vào giải phóng Thăng Long.
Sau 2 tháng, 50 vạn quân nguyên đã bị tiêu diệt.
* Kết quả của cuộc kháng chiến lần 2?
* Nêu cách đánh của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần 2?
* Tinh thần kiên cường, anh dũng chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.
 Ca ngợi sự sáng tạo của ông cha ta việc biết dựa vào địa thế hiểm trở của thiên nhiên trong việc kháng chiến chống giặc ngoại xâm.
1. ÂM MƯU XÂM LƯỢC CHAM- PA VÀ ĐẠI VIỆT CỦA NHÀ NGUYÊN
- Năm 1279, Nam Tống bị quân Mông Cổ tiêu diệt, Trung Quốc hoàn toàn bị Mông Cổ thống trị ( năm 1271, Hốt Tất Liệt đã lập ra nhà Nguyên)
- Năm 1283, nhà Nguyên cử Toa Đô chỉ huy 10 vạn quân đánh cham-pa. Sau khi chiếm được cham-pa, quân Nguyên cố thủ ở phía bắc , chờ phối hợp đánh Đại Việt.
2. NHÀ TRẦN CHUẨN BỊ KHÁNG CHIẾN 
- Sau khi biết tin quân Nguyên đánh cham-pa, vua Trần triệu tập các vương hầu, quan lại họp ở Bình Than ( Chí Linh- Hải Dương ) để bàn kế đánh giặc.
- Trần Quốc Tuấn được vua giao cho chỉ huy cuộc kháng chiến. Ông soạn hịch tướng sĩ để động viên tinh thần chiến đấu của quân sĩ.
- Đầu năm 1285, vua Trần mời các vị bô lão họp hội nghị Diên Hồng ở Thăng Long để bàn kế đánh giặc.
- Cả nước được lệnh chuẩn bị sẵn sàng, quân đội tập trận lớn ở Đông Bộ Đầu.
3. DIỄN BIẾN VÀ KẾT QUẢ CUỘC KHÁNG CHIẾN.
a. Diễn biến:
- Cuối tháng 1-1285 Thoát Hoan chỉ huy 50 vạn quân tiến công Đại Việt.
- Quân ta do Trần Hưng Đạo chỉ huy, sau một chiến ở biên giới ta đã chủ động rút về Vạn Kiếp ( Chí Linh – Hải Dương).
- Giặc đến, ta rút về Thăng Long ta thực hiện “ Vườn không nhà trống”, rồi rút về Thiên Trường ( Nam Định).
- Quân Nguyên tuy chiếm được Thăng Long, nhưng chỉ dám đóng quân ở phía bắc sông Nhị (sông Hồng).
- Toa Đô từ Cham pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hoá. Thoát Hoan mở cuộc tiến công xuống phía nam tạo thế “gọng kìm” hy vọng tiêu diệt quân chủ lực và bắt sống vua Trần.
- Quân ta chiến đấu dũng cảm, Thoát hoang phải rút về Thăng Long. Quân Nguyên lâm vào tình thế bị động, thiếu lương thực trầm trọng.
- Tháng 5-1285, quân ta bắt đầu phản công, nhiều trận đánh như: Tây Kết, Hàm Tử( Khoái châu- Hưng Yên), Chương Dương (Thường Tính- Hà Nội). Quân ta tiến vào Thăng Long quân Nguyên tháo chạy
b. Kết quả: Sau hơn 2 tháng phản công, quân ta đã đánh hơn 50 vạn quân Nguyên, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên.
IV. CỦNG CỐ VÀ HƯỚNG DẪN HS TỰ HỌC Ở NHÀ.
1. Củng cố: 
- Trình bày âm mưu xâm lược Chăm-pa và Đại Việt của nhà Nguyên ?
- Cho HS lên bảng tường thuật lại diễn biến cuộc kháng chiến trên lược đồ.
2. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: 
- Chuẩn bị phần III Theo câu hỏi SGK.
- Nêu hoàn cảnh xâm lược Đại Việt lần III của quân Nguyên ? 
- Trình bày diễn biến chiến thắng trên sông Bạch Đằng ?
*** Rút kinh nghiệm
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................