Bài giảng phát triển năng lực Ngữ văn Lớp 9 - Văn bản: Bếp lửa - Hoàng Thị Hà

CHAØO MÖØNG QUYÙ THAÀY COÂ 
Giáo viên : Hoàng Thị Hà 
Tổ : Xã hội 
Đến dự tiết học Ngữ văn lớp 9C 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả : 
Bằng Việt tên khai sinh là Nguyễn Việt Bằng , sinh năm 1941, quê ở Thạch Thất , Hà Tây . 
Ông làm thơ từ đầu những năm 60 và thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ . 
Ngoài làm thơ , Bằng Việt còn dịch nhiều tác phẩm của nhiều nhà thơ trên thế giới một cách rất tài hoa . 
Thơ Bằng Việt trong trẻo , mượt mà thường khai thác những kỉ niệm , mơ ước của tuổi trẻ , chính vì thế mà thơ ông gần gũi và được nhiều thế hệ bạn trẻ yêu mến . 
Ông từng là Chủ tịch Hội đồng thơ Hội nhà văn Việt Nam, hiện ông đang là chủ tịch Hội liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội . 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả : 
Bằng Việt tên khai sinh là Nguyễn Việt Bằng , sinh năm 1941, quê ở Thạch Thất , Hà Tây . 
Ông làm thơ từ đầu những năm 60 và thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mĩ . 
2. Tác phẩm : 
a) Đọc và tìm hiểu chú thích : 
- In trong tập thơ “ Hương cây – Bếp lửa ”. 
- Sáng tác khi tác giả đang học tập ở nước ngoài . 
b) Tìm hiểu chung về tác phẩm : 
* Xuất xứ & hoàn cảnh sáng tác : 
* Phương thức biểu đạt : 
Biểu cảm kết hợp với tự sự và miêu tả . 
* Thể thơ : 
 tự do 
 * Bố cục : 
 4 phần 
 - Khổ 1: 
 Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm . 
 - Khổ 2,3,4,5: 
 Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ gắn bó với bà và bếp lửa . 
 - Khổ 6: 
 Suy ngẫm của cháu về bà và bếp lửa . 
 - Khổ cuối : 
 Cháu đã trưởng thành , đi xa nhưng không nguôi nhớ bà . 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
 I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả : 
1) Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm 
Một bếp lửa sương sớm 
Một bếp lửa nồng đượm 
Cháu thương bà 
2. Tác phẩm : 
 II. PHÂN TÍCH 
 * Tõ l¸y : “ chên vên ” 
Gîi hình ảnh bÕp löa mờ ảo trong màn s­¬ng sím . 
 * Từ láy “ Êp iu ” 
Gợi sự tần tảo lam lũ vất vả nhọc nhằn của bà . 
* H×nh ¶ nh Èn dô 
Gîi đôi bàn tay khéo léo , kiên nhẫn của bà khi nhóm lửa . 
 chờn vờn 
 chờn vờn 
 ấp iu 
 ấp iu 
biết mấy nắng mưa 
biết mấy nắng mưa . 
“ n¾ng m­a ” 
 * Điệp từ “ một bếp lửa ” 
 Nhấn mạnh hình ảnh bếp lửa bình dị , gần gũi & rất đỗi thân thuộc 
Gîi hình ảnh bếp lửa mê nhòa trong kí ức của thời gian . 
Thể hiện tình cảm cháu th­¬ng bµ v« h¹n. 
Gîi tÊm lßng chi chót cña bµ dµnh cho ch¸u con. 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
 I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả : 
1) Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm 
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm 
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm 
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa 
2. Tác phẩm : 
 II. PHÂN TÍCH 
 * Tõ l¸y : “ chên vên ” 
Gîi hình ảnh bÕp löa mờ ảo trong màn s­¬ng sím . 
 * Từ láy “ Êp iu ” 
Gợi sự tần tảo lam lũ vất vả nhọc nhằn của bà . 
* H×nh ¶ nh Èn dô 
Gîi đôi bàn tay khéo léo , kiên nhẫn của bà khi nhóm lửa . 
“ n¾ng m­a ” 
 * Điệp từ “ một bếp lửa ” 
 Nhấn mạnh hình ảnh bếp lửa bình dị , gần gũi & rất đỗi thân thuộc 
 Sử dụng điệp ngữ , từ láy gợi tả , gợi cảm  
 Hình ảnh bếp lửa bình dị , gần gũi & đôi tay khéo léo , sự lam lũ vất vả cũng như tấm lòng chi chút của bà . 
Gîi hình ảnh bếp lửa mê nhòa trong kí ức của thời gian . 
Thể hiện tình cảm cháu th­¬ng bµ v« h¹n. 
Gîi tÊm lßng chi chót cña bµ dµnh cho ch¸u con. 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
 I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
 1) Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm . 
 II. PHÂN TÍCH 
 2) Những kỉ niệm tuổi thơ của nhà thơ gắn bó với bà và bếp lửa 
 Nghệ thuật sử dụng điệp ngữ , từ láy gợi tả , gợi cảm 
 Hình ảnh bếp lửa bình dị,gần gũi & đôi tay khéo léo , 
 sự lam lũ,vất vả cũng như tấm lòng chi chút của bà . 
 Cháu thương bà vô hạn 
 Cảm xúc của nhà thơ khi nhớ về bếp lửa , nhớ về bà , nhớ về chuỗi kỉ niệm . 
Kỉ niệm 
Nghệ thuật 
Nội dung 
Cảm xúc của tg 
Năm lên 
 bốn tuổi : 
“ Lên bốn tuổi cháu đã 
Năm ấy là năm 
 khô rạc ngựa gầy 
Chỉ nhớ mắt cháu 
Nghĩ lại đến giờ 
 quen mùi khói 
 đói mòn đói mỏi 
Bố đi đánh xe 
khói hun nhèm 
 sống mũi còn cay” 
 quen mùi khói 
 đói mòn đói mỏi 
Bố đi đánh xe 
khói hun nhèm 
 sống mũi còn cay” 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
 I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
 1) Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm . 
 II. PHÂN TÍCH 
 2) Những kỉ niệm tuổi thơ của nhà thơ gắn bó với bà và bếp lửa 
 Nghệ thuật sử dụng điệp ngữ , từ láy gợi tả , gợi cảm 
 Hình ảnh bếp lửa bình dị,gần gũi & đôi tay khéo léo , 
 sự lam lũ,vất vả cũng như tấm lòng chi chút của bà 
 Cháu thương bà vô hạn 
 Cảm xúc của nhà thơ khi nhớ về bếp lửa , nhớ về bà , nhớ về chuỗi kỉ niệm . 
Kỉ niệm 
Hình ảnh thơ 
Nghệ thuật 
Nội dung 
Cảm xúc của tg 
 Năm lên 
 bốn tuổi : 
 , hình 
ảnh gợi tả , gợi 
cảm , 
+ Đói mòn đói mỏi 
+ Bố đi đánh xe 
 Nỗi ám ảnh về những năm tháng tuổi thơ gian khổ nhọc nhằn 
 Tám năm 
 ở bên bà 
 Xúc động:“ Nghĩ 
 lại đến giờ sống 
mũi còn cay ” 
 + Mùi khói , khói hun 
 - Thành ngữ 
 điệp ngữ  
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa 
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa 
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà 
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế 
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế 
Mẹ cùng cha công tác bận không về 
Cháu ở cùng bà bà bảo cháu nghe 
Bà dạy cháu làm bà chăm cháu học 
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc 
Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà 
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa 
* Kỉ niệm về tiếng tu hú 
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa 
Khi tu hú kêu bà còn nhớ không bà 
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế 
Tu hú ơi ! Chẳng đến ở cùng bà 
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa 
* Kỉ niệm về bà 
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế 
Mẹ cùng cha công tác bận không về 
Cháu ở cùng bà bà bảo cháu nghe 
Bà dạy cháu làm bà chăm cháu học 
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
 I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
 1) Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm . 
 II. PHÂN TÍCH 
 2) Những kỉ niệm tuổi thơ của nhà thơ gắn bó với bà và bếp lửa 
 Nghệ thuật sử dụng điệp ngữ , từ láy gợi tả , gợi cảm 
 Hình ảnh bếp lửa bình dị,gần gũi & đôi tay khéo léo , 
 sự lam lũ,vất vả cũng như tấm lòng chi chút của bà 
 Cháu thương bà vô hạn 
 Cảm xúc của nhà thơ khi nhớ về bếp lửa , nhớ về bà , nhớ về chuỗi kỉ niệm . 
Kỉ niệm 
Hình ảnh thơ 
Nghệ thuật 
Nội dung 
Cảm xúc của tg 
 Năm lên 
 bốn tuổi : 
- Thành ngữ , điệp 
ngữ , hình ảnh gợi 
tả , gợicảm  
+ Quen mùi khói , khói hun 
+ Đói mòn đói mỏi 
+ Bố đi đánh xe 
 Xúc động:“ Nghĩ 
 lại đến giờ sống 
mũi còn cay ” 
 Nỗi ám ảnh về những năm tháng tuổi thơ gian khổ nhọc nhằn 
 Tám năm 
 ở bên bà 
+ Tiếng chim tu hú 
+ Phép liệt kê 
 Sự tận tụy , tình yêu thương , đùm bọc , chở che của bà dành cho cháu 
Lỗi lo lắng , 
Lòng biết ơn sâu 
sắc của cháu đối 
với bà 
+ Những câu chuyện bà kể 
+ Bà bảo  bà dạy  bà 
chăm cháu học  
+ Giọng thơ chuyển 
đổi tự nhiên 
+ Sd câu hỏi tu từ 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
 I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
 1) Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm . 
 II. PHÂN TÍCH 
 2) Những kỉ niệm tuổi thơ của nhà thơ gắn bó với bà và bếp lửa 
 Nghệ thuật sử dụng điệp ngữ , từ láy gợi tả , gợi cảm 
 Hình ảnh bếp lửa bình dị,gần gũi & đôi tay khéo léo , 
 sự lam lũ,vất vả cũng như tấm lòng chi chút của bà 
 Cháu thương bà vô hạn 
 Cảm xúc của nhà thơ khi nhớ về bếp lửa , nhớ về bà , nhớ về chuỗi kỉ niệm . 
Kỉ niệm 
Hình ảnh thơ 
Nghệ thuật 
Nội dung 
Cảm xúc của tg 
 Năm lên 
 bốn tuổi : 
- Thành ngữ , điệp 
ngữ , hình ảnh gợi 
tả , gợicảm  
+ Quen mùi khói , khói hun 
+ Đói mòn đói mỏi 
+ Bố đi đánh xe 
 Xúc động:“ Nghĩ 
 lại đến giờ sống 
mũi còn cay ” 
 Nỗi ám ảnh về những năm tháng tuổi thơ gian khổ nhọc nhằn 
 Tám năm 
 ở bên bà 
+ Tiếng chim tu hú 
+ Phép liệt kê 
 Sự tận tụy , tình yêu thương , đùm bọc , chở che của bà dành cho cháu 
Lỗi lo lắng , 
Lòng biết ơn sâu 
sắc của cháu đối 
với bà 
+ Những câu chuyện bà kể 
+ Bà bảo  bà dạy  bà 
chăm cháu học  
+ Giọng thơ chuyển 
đổi tự nhiên 
+ Sd câu hỏi tu từ 
 Năm giặc 
 càn quét 
“ Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi 
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi 
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh 
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh : 
“ Bố ở chiến khu , bố còn việc bố , 
Mày có viết thư chớ kể này , kể nọ , 
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !...” 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
 I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
 1) Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm . 
 II. PHÂN TÍCH 
 2) Những kỉ niệm tuổi thơ của nhà thơ gắn bó với bà và bếp lửa 
 Nghệ thuật sử dụng điệp ngữ , từ láy gợi tả , gợi cảm 
 Hình ảnh bếp lửa bình dị,gần gũi & đôi tay khéo léo , 
 sự lam lũ,vất vả cũng như tấm lòng chi chút của bà 
 Cháu thương bà vô hạn 
 Cảm xúc của nhà thơ khi nhớ về bếp lửa , nhớ về bà , nhớ về chuỗi kỉ niệm . 
Kỉ niệm 
Hình ảnh thơ 
Nghệ thuật 
Nội dung 
Cảm xúc của tg 
 Năm lên 
 bốn tuổi : 
- Thành ngữ , điệp 
ngữ , hình ảnh gợi 
tả , gợicảm  
+ Quen mùi khói , khói hun 
+ Đói mòn đói mỏi 
+ Bố đi đánh xe 
 Xúc động:“ Nghĩ 
 lại đến giờ sống 
mũi còn cay ” 
 Nỗi ám ảnh về những 
năm tháng tuổi thơ gian 
khổ nhọc nhằn 
 Tám năm 
 ở bên bà 
+ Tiếng chim tu hú 
+ Phép liệt kê 
 Sự tận tụy , tình yêu 
thương , đùm bọc , chở 
che của bà dành cho 
cháu 
 Lỗi lo lắng , 
 lòng biết ơn sâu 
sắc của cháu đối 
với bà 
+ Những câu chuyện bà kể 
+ Bà bảo  bà dạy  bà 
chăm cháu học  
+ Giọng thơ chuyển 
đổi tự nhiên 
+ Sd câu hỏi tu từ 
 Năm giặc 
 càn quét 
+ Làng cháy tàn cháy rụi 
+ Hàng xóm giúp bà dựng 
 lại túp lều tranh 
+ Bà vững lòng dặn cháu 
+ NT tách từ 
+ Ngôn ngữ mộc 
 mạc 
+ Lời thoại nv 
 Cảnh làng xóm bị tàn 
phá đau thương . 
+ Tình đoàn kết xóm làng 
+ Sự hi sinh của bà  
 Lỗi nhớ thương , 
 niềm kính trọng và 
lòng biết ơn sâu sắc 
đối với bà 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
 I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
 1) Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm . 
 II. PHÂN TÍCH 
 2) Những kỉ niệm tuổi thơ của nhà thơ gắn bó với bà và bếp lửa 
- Năm lên bốn tuổi 
- Tám năm ở bên bà 
- Năm giặc càn 
 Nhà thơ đã sử dụng điệp ngữ , 
- Những hình ảnh gợi tả gợi 
cảm có tính khái quát cao . 
 => Bếp lửa cuả bà còn được nhen lên bởi ngọn lửa của tình yêu thương ấm áp , của niềm tin vững 
 bền , của sức sống bất diệt . 
 Nhà thơ đã khái quát bếp 
 lửa chuyển thành ngọn lửa : 
+ Một ngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn 
+ Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
 I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
 1) Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm . 
 II. PHÂN TÍCH 
 2) Những kỉ niệm tuổi thơ của nhà thơ gắn bó với bà và bếp lửa . 
 3) Những suy ngẫm về bà và bếp lửa . 
 Bà nhóm 
 Bếp lửa ấp iu 
 nồng đượm 
 Niềm yêu thương 
 khoai sắn ngọt bùi 
 Nồi xôi gạo mới 
 sẻ chung vui 
 Dậy cả những tâm 
 tình tuổi nhỏ 
 Sự khéo léo , kiên nhẫn và tình cảm chi chút của bà dành cho cháu con 
 Dành tình yêu thương 
 chăm sóc cháu trong 
 cái đói , cái nghèo , bằng 
 củ khoai , củ sắn . 
 Tình đoàn kết , sự chia ngọt sẻ bùi với 
 tình làng nghĩa xóm 
 Khơi dậy trong cháu 
 những tình cảm tốt đẹp , 
 thắp sáng ước mơ cho cháu 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
 I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
 1) Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm . 
 II. PHÂN TÍCH 
 2) Những kỉ niệm tuổi thơ của nhà thơ gắn bó với bà và bếp lửa . 
 3) Những suy ngẫm về bà và bếp lửa . 
* Bà : 
- Nhóm bếp lửa  
- Nhóm niềm yêu thương  
- Nhóm nồi xôi gạo mới  
- Nhóm dậy cả tâm tình  
 Sử dụng điệp từ vừa 
có ý nghĩa cụ thể vừa 
có ý ngĩa trừu tượng 
 Ca ngợi về bà , người đã nhóm lửa , giữ lửa và truyền ngọn lửa yêu thương . 
* Bếp lửa : “ Ôi kì lạ và thiêng liêng ” 
 Sử dụng câu cảm thán 
 - Bếp lửa 
 Bình dị mà cao quý 
 Thân thuộc mà lạ kì 
 Gắn liền với hình ảnh của bà 
 => Câu thơ khái quát rất tự nhiên và hợp lí , bếp lửa thiêng liêng đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của cháu . 
BẾP LỬA 
 ( Bằng Việt ) 
 I. ĐỌC & TÌM HIỂU CHUNG 
 1) Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn kỉ niệm . 
 II. PHÂN TÍCH 
 2) Những kỉ niệm tuổi thơ của nhà thơ gắn bó với bà và bếp lửa . 
 3) Những suy ngẫm về bà và bếp lửa . 
 4) Cháu đi xa vẫn không nguôi nhớ bà và bếp lửa . 
Giờ có : 
Bằng Việt 
BÕp löa 
Bằng Việt 
BÕp löa 
BÕp löa 
( B»ng ViÖt ) 
TiÕt 56: 
V¨n b¶n : 
I/ § äc , hiÓu chó thÝch : 
II/ § äc – hiÓu v¨n b¶n : 
1. Néi dung cña v¨n b¶n 
H×nh t­îng bÕp löa 
H×nh ¶ nh ng­êi bµ 
T×nh c¶m suy ngÉm cña ch¸u 
BÕp löa qu ª nghÌo 
Lam lò , tÇn t¶o 
Th­¬ng bµ v« h¹n 
Mïi khãi khãi hun 
Xóc c¶m lay ® éng m·nh liÖt 
Lªn bèn tuæi ch¸u ®· quªn mïi khãi 
N¨m Êy lµ n¨m ® ãi mßn ® ãi mái 
Bè ®i ®¸ nh xe kh « r¹c ngùa gÇy 
ChØ nhí khãi hun nhÌm m¾t ch¸u 
NghÜ l¹i ® Õn giê sèng mòi vÉn cßn cay. 
Kính chào các thầy cô ! Chúc các em học giỏi !