Bài giảng phát triển năng lực Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 98: Khởi ngữ - Hoàng Thị Hà

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ 
ĐẾN DỰ GIỜ LỚP 9A 
Giáo viên: Hoàng Thị Hà 
Kiểm tra bài cũ 
Câu gồm những thành phần nào? 
Nêu tên các thành phần chính của câu? 
Kể tên thành phần phụ của câu mà em đã được học ở lớp dưới? 
	 Phân tích cấu trúc ngữ pháp trong câu sau? 
Tôi làm bài tập này rồi. 
Bài tập này tôi làm rồi. 
CN 
VN 
KN 
VN 
CN 
TIẾT 98 – TIẾNG VIỆT 
KHỞI NGỮ 
I/ ĐẶC ĐIỂM VÀ CÔNG DỤNG CỦA KHỞI NGỮ TRONG CÂU 
a/ Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh , anh không ghìm nổi xúc động. 
	 (Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược Ngà ) 
b/ Giàu , tôi cũng giàu rồi. 
	 (Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng ) 
c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ , chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp[]. 
 (Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt) 
Xác định chủ ngữ trong các câu có từ in đậm? 
CN 
VN 
CN 
VN 
CN 
VN 
Tiết 93 - Tiếng Việt KHỞI NGỮ 
Ví dụ 
? Xác định vị trí của các từ ngữ in đậm ?  
? Các từ in đậm có vai trò gì đối với nội dung của câu ?  
? Các từ in đậm là thành phần chính hay thành phần phụ của câu ?  
? Trước các từ in đậm có (hoặc có thể thêm) những quan hệ từ nào ?  
Các từ, cụm từ in đậm ở các câu trên ( anh, giàu, các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ ) được gọi là khởi ngữ . 
? Khởi ngữ là gì ? 
KHỞI NGỮ 
Tiết 93:TV 
I. ĐẶC ĐIỂM VÀ 
CÔNG DỤNG CỦA KHỞI 
NGỮ TRONG CÂU 
Ghi nhớ ( Sgk/8) 
Ghi nhớ 
-Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu. 
- Trước khởi ngữ thường có thể thêm các quan hệ từ như: còn, về, đối với. 
PHẦN TH Ư ỞNG LÀ 1 ĐIỂM 9 
1 
2 
3 
Phần th ư ởng là đ iểm 10 
Phần th ư ởng là một tràng pháo tay 
Quà tặng may mắn 
Bài tập nhanh : Chỉ ra thành phần khởi ngữ trong những câu sau? 
1. Tôi thì tôi xin chịu. 
2. Với chiếc xe đạp, Nam đến trường đúng giờ hơn. 
3. Đối với những bài thơ hay, ta nên chép vào sổ tay và học thuộc. 
 
 
 
PHẦN TH Ư ỞNG LÀ 1 ĐIỂM 9 
1 
2 
3 
Phần th ư ởng là đ iểm 10 
Phần th ư ởng là một tràng pháo tay 
Quà tặng may mắn 
Bảo vệ môi trường , đó là việc chúng ta phải làm. 
Đặt câu có khởi ngữ mà nội dung liên quan đến hai bức tranh sau: 
b) Vứt xả rác , ai cũng biết đó là hành động nguy hại đến môi trường. 
PHẦN TH Ư ỞNG LÀ NHỮNG 1 ĐIỂM 10 
1 
2 
3 
Phần th ư ởng là 1 tràng pháo tay 
Phần th ư ởng là đ iểm 9 
Quà tặng may mắn 
? Trong 2 câu sau, câu nào có khởi ngữ?” 
a) Tôi đọc quyển sách này rồi. 
b) Quyển sách này tôi đọc rồi. 
Câu a) Không có khởi ngữ. (chỉ có phụ ngữ trong cụm động từ). 
Câu b) Khởi ngữ là “quyển sách này” 
 Cho ví dụ : 
Bạn ấy, game không chơi, di động không dùng. 
 Lưu ý : Trong một số trường hợp khởi ngữ đứng sau chủ ngữ. 
Khởi ngữ là từ “game” , “di động ”, khởi ngữ đứng sau chủ ngữ. 
? Xác định khởi ngữ trong câu trên? Nhận xét vị trí của khởi ngữ trong câu trên? 
II/ Luyện tập 
Bài tập 1 : Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích sau đây: 
a/ Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lỏm. Điều này ông khổ tâm hết sức. 
 	 (Kim Lân, Làng ) 
b/ - Vâng ! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng. 
 (Nam Cao, Lão Hạc ) 
c/ Một mình thì anh bạn trên đỉnh Phan-xi-păng ba nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia mới một mình hơn cháu. 
 (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa ) 
d/ Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ. 
	 (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa ) 
e/ Đối với cháu, thật là đột ngột. 
 	(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa ) 
Điều này 
chúng mình 
Một mình 
Làm khí tượng 
 cháu 
Bài tập thêm 
	Xây dựng 1 đoạn hội thoại ngắn trong đó có sử dụng thành phần khởi ngữ 
PHẦN TH Ư ỞNG LÀ NHỮNG 1 ĐIỂM 9 
1 
2 
3 
Phần th ư ởng là 1 tràng pháo tay 
Phần th ư ởng là đ iểm 10 
Quà tặng may mắn 
1. Tìm khởi ngữ trong đoạn văn sau 
[...] Mấy chục năm đã qua đi. Tôi nay đã ở vào lứa tuổi thầy tôi ngày ấy, mái tóc đã điểm bạc. Còn thầy tôi, người đã đi xa mãi mãi. Mỗi độ ngày 20 – 11 đến, tôi hay nhớ thầy. Tận trong đáy lòng, tôi mong sao cho những đứa con tôi, trong đời học trò có được những người thầy như thầy chủ nhiệm của tôi ngày ấy [...]. 
(Bài làm của học sinh) 
2. Hiểu quả của việc sử dụng khởi ngữ vào làm văn? 
Câu 1: Vẽ sơ đồ tư duy bài Khởi ngữ. 
TỔNG KẾT 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 
- Học thuộc lòng gi nhớ Sgk 
- Tìm thành phần khởi ngữ trong 1 v ă n bản đ ã học 
-Tìm câu có thành phần khởi ngữ trong một v ă n bản đ ã học. 
- Chuẩn bị bài: Phép phân tích tổng hợp 
-Xem lại bài Tình thái từ và Thán từ 
Xin chân thành cám ơn !