Bài giảng phát triển năng lực Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 58: Ánh trăng - Hoàng Thị Thảo

Tr­êng thcs Nam Phó 
chµo mõng quý thÇy c« vµ c¸c em 
Gi¸o viªn: Hoµng ThÞ Th¶o 
 M«n: Ng÷ v¨n líp 9 
Kiểm tra bài cũ: 
Em đã học những bài thơ nào viết về đề tài người lính? Hãy kể tên và cho biết mỗi bài thơ đó ra đời vào thời gian nào? 
- Bài thơ Đồng chí của Chính Hữu viết năm 1948 - chống Pháp- Bài Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật viết năm 1969 - chống Mĩ 
Ánh trăng 
Tieát: 58 
Vaên baûn : 
Nguyeãn Duy 
I Đọc - hiểu chú thích 
1/ Tác giả, t ác phẩm 
a Tác giả 
H ãy điền các thông tin về nhà thơ Nguyễn Duy? 
 Nguyễn Duy tên khai sinh là.- Sinh năm.., quê ở...- Năm 1966.- Sau 1975.. 
Từ 1977, 
- 1972-1973 cuộc thi thơ của báo văn nghệ 
 Là gương mặt tiêu biểu của lớp nhà thơ trẻ thời.. 
 Năm 1984, tập thơ. được tặng..  
Nguyễn Duy Nhuệ 
1948 
TP Thanh Hoá 
gia nhập quân đội 
về làm báo văn nghệ giải phóng tại TP Hồ Chí Minh 
ông là đại diện thường trú báo văn nghệ tại TPHồ Chí Minh 
được trao giải nhất 
chống Mĩ 
Ánh trăng 
giải A của hội nhà văn Việt Nam 
Văn bản Ánh Trăng  ( Nguyễn Duy) 
ÁNH TRĂNG 
(Nguyễn Duy) 
I Đọc - hiểu chú thích 
1/ Tác giả, t ác phẩm 
a Tác giả 
b Tác phẩm 
Bài thơ được sáng tác năm 1978 
2/ Đọc 
II Đọc- hiểu văn bản 
1/ Cấu trúc văn bản 
- Thể thơ: 5 tiếng 
- PTBĐ: tự sự + miêu tả và biểu cảm 
- Nhân vật : tác giả và vầng trăng 
- Bố cục: 3 phần 
khổ 1,2 
khổ 3 
khổ 4,5,6 
2/ Nội dung văn bản 
a Vầng trăng quá khứ 
Hồi nhỏ sống với đồngvới sông rồi với bểhồi chiến tranh ở rừngvầng trăng thành tri kỉTrần trụi với thiên nhiênhồn nhiên như cây cỏngỡ không bao giờ quêncái vầng trăng tình nghĩa 
- Hồi nhỏ- Hồi chiến tranh ở rừng 
Vầng trăng là tri kỉ 
- Nhân hoá: trăng và nhà thơ như đôi bạn thân thiết,hiểu nhau 
- Điệp từ “với”: khẳng định niềm hạnh phúc của tuổi thơ được gắn bó với vầng trăng 
- Câu khẳng định: không bao giờ quên được vầng trăng tình nghĩa 
Nhà thơ và vầng trăng có mối quan hệ tự nhiên, tốt đẹp, gần gũi, ân tình 
Văn bản 
I Đọc - hiểu chú thích 
1/ Tác giả, t ác phẩm 
2/ Đọc 
II Đọc- hiểu văn bản 
1/ Cấu trúc văn bản 
2/ Nội dung văn bản 
a Vầng trăng quá khứ 
b Vầng trăng hiện tại 
Nhà thơ và vầng trăng có mối quan hệ tự nhiên, tốt đẹp, gần gũi, ân tình 
Từ h ồi về thành phốquen ánh đ iện , cửa gươngvầng trăng đi qua ngõnhư người dưng qua đường 
- Cuộc sống đô thị với nhà cao tầng, với ánh điện, cửa gương 
Vầng trăng như người dưng qua đường 
- Nhân hoá, so sánh 
Nhà thơ và vầng trăng như hai người xa lạ, không hề quen biết 
 Do hoàn cảnh sống thay đổi 
Văn bản Ánh Trăng  ( Nguyễn Duy) 
VĂN BẢN 
ÁNH TRĂNG 
(Nguyễn Duy) 
I Đọc - hiểu chú thích 
1/ Tác giả, t ác phẩm 
2/ Đọc 
II Đọc- hiểu văn bản 
1/ Cấu trúc văn bản 
2/ Nội dung văn bản 
a Vầng trăng quá khứ 
Nhà thơ và vầng trăng có mối quan hệ tự nhiên, tốt đẹp, gần gũi, ân tình 
Nhà thơ và vầng trăng như hai người xa lạ, không hề quen biết 
b Vầng trăng hiện tại 
c Sự bừng thức của nhà thơ 
Thình lình đèn điện tắt 
phòng buyn-đinh tối om 
vội bật tung cửa sổ 
đ ột ngột vầng trăng tròn 
 Tình huống trăng và người hội ngộ 
- Mất điện đột ngột trong đêm 
Bất ngờ, tự nhiên 
VĂN BẢN 
ÁNH TRĂNG 
(Nguyễn Duy) 
I Đọc - hiểu chú thích 
1/ Tác giả, t ác phẩm 
2/ Đọc 
II Đọc- hiểu văn bản 
1/ Cấu trúc văn bản 
2/ Nội dung văn bản 
a Vầng trăng quá khứ 
Nhà thơ và vầng trăng có mối quan hệ tự nhiên, tốt đẹp, gần gũi, ân tình 
Nhà thơ và vầng trăng như hai người xa lạ, không hề quen biết 
b Vầng trăng hiện tại 
c Sự bừng thức của nhà thơ 
Thình lình đèn điện tắt 
phòng buyn-đinh tối om 
vội bật tung cửa sổ 
đ ột ngột vầng trăng tròn 
 Tình huống trăng và người hội ngộ 
- Mất điện đột ngột trong đêm 
Bất ngờ, tự nhiên 
- Hành động khẩn trương, hối hả đi tìm nguồn sáng 
- Đột ngột gặp vầng trăng tròn 
Cảm xúc và suy nghẫm của nhà thơ 
Ngửa mặt lên nhìn mặtcó cái gì rưng rưngnhư là đồng là bểnhư là sông là rừng 
- Nhân hoá: 
- Dùng từ ngữ không cụ thể+ từ láy 
- Điệp từ + so sánh: 
Mặt đối mặt 
Gợi tư thế tập trung chú ý 
Có cái gì rưng rưng 
Tâm trạng xúc động dâng trào 
Như là đồng, sông, bể, rừng 
Những hình ảnh thiên nhiên đã từng gắn bó với nhà thơ 
Quá khứ tuổi thơ và chiến tranh gắn bó với vầng trăng 
VĂN BẢN 
ÁNH TRĂNG 
(Nguyễn Duy) 
I Đọc - hiểu chú thích 
1/ Tác giả, t ác phẩm 
2/ Đọc 
II Đọc- hiểu văn bản 
1/ Cấu trúc văn bản 
2/ Nội dung văn bản 
a Vầng trăng quá khứ 
Nhà thơ và vầng trăng có mối quan hệ tự nhiên, tốt đẹp, gần gũi, ân tình 
Nhà thơ và vầng trăng như hai người xa lạ, không hề quen biết 
b Vầng trăng hiện tại 
c Sự bừng thức của nhà thơ 
 Tình huống trăng và người hội ngộ 
- Mất điện đột ngột trong đêm 
Cảm xúc và suy nghẫm của nhà thơ 
- Niềm xúc động dâng trào- Mọi kỉ niệm quá khứ ùa về 
Trăng cứ tròn vành vạnhkể chi người vô tìnhánh trăng im phăng phắcđủ cho ta giật mình. 
Hình ảnh vầng trăng tròn vành vạnh có ý nghĩa gì? 
Ánh trăng im phăng phắc có ý nghĩa gì? 
-Trăng cứ tròn vành vạnh: Biểu tượng cho quá khứ đầy đặn, thuỷ chung, tình nghĩa 
- Ánh trăng im phăng phắc: Sự im lặng nghiêm khắc, nhắc nhở về thái độ sống của nhà thơ 
Cái giật mình của nhà thơ: 
- Sự ăn năn, tự trách, tự vấn lương tâm 
- Lời tự nhắc nhở bản thân phải thay đổi thái độ sống 
? 
VĂN BẢN 
ÁNH TRĂNG 
(Nguyễn Duy) 
I Đọc - hiểu chú thích 
1/ Tác giả, t ác phẩm 
2/ Đọc 
II Đọc- hiểu văn bản 
1/ Cấu trúc văn bản 
2/ Nội dung văn bản 
a Vầng trăng quá khứ 
Nhà thơ và vầng trăng có mối quan hệ tự nhiên, tốt đẹp, gần gũi, ân tình 
Nhà thơ và vầng trăng như hai người xa lạ, không hề quen biết 
b Vầng trăng hiện tại 
c Sự bừng thức của nhà thơ 
 Tình huống trăng và người hội ngộ 
- Mất điện đột ngột trong đêm 
Cảm xúc và suy nghẫm của nhà thơ 
- Niềm xúc động dâng trào- Mọi kỉ niệm quá khứ ùa về 
- Sự ăn năn, tự trách, tự vấn lương tâm 
- Lời tự nhắc nhở bản thân phải thay đổi thái độ sống 
III Tổng kết 
Ánh trăng 
Nghệ thuật 
Nội dung 
Thể thơ 5 tiếng giọng điệu tâm tình, tự nhiên 
Hình ảnh thơ giàu tính biểu cảm 
Sử dụng các biện pháp nhân hoá, so sánh điệp từ 
Lời tự nhắc về những năm tháng gian lao đã qua 
Đặt ra vấn đề thái độ sống đối với quá khứ 
Ghi nhớ: 
Với giọng điệu tâm tình tự nhiên, hình ảnh giàu tính biểu cảm, Ánh trăng của Nguyễn Duy như một lời tự nhắc nhở về những năm tháng gian lao đã qua của cuộc đời người lính gắn bó với thiên nhiên, đất nước bình dị, hiền hậu. Bài thơ có ý nghĩa gợi nhắc, củng cố ở người đọc thái độ sống “uống nước nhớ nguồn”, ân nghĩa thuỷ chung cùng quá khứ. 
Bài tập về nhà 
Tưởng tượng mình là nhân vật trữ tình trong Ánh trăng , em hãy diễn tả dòng cảm nghĩ trong bài thơ thành một bài tâm sự ngắn 
Chuẩn bị trước bài Tổng kết về từ vựng 
Hoài nhoû soáng vôùi ñoàng 
vôùi soâng roài vôùi beå 
hoài chieán tranh ôû röøng 
vaàng traêng thaønh tri kæ 
Traàn truïi vôùi thieân nhieân 
hoàn nhieân nhö caây coû 
ngôõ khoâng bao giôø queân 
caùi vaàng traêng tình nghóa 
Töø hoài veà thaønh phoá 
quen aùnh ñieän, cöûa göông 
vaàng traêng ñi qua ngoõ 
nhö ngöôøi döng qua ñöôøng 
Thình lình ñeøn ñieän taét 
phoøng buyn-ñinh toái om 
voäi baät tung cöûa soå 
ñoät ngoät vaàng traêng troøn 
Ngöûa maët leân nhìn maët 
coù caùi gì röng röng 
nhö laø ñoàng laø beå 
nhö laø soâng laø röøng 
Traêng cöù troøn vaønh vaïnh 
keå chi ngöôøi voâ tình 
aùnh traêng im phaêng phaéc 
ñuû cho ta giaät mình. 
ÁNH TRĂNG 
TP.Hoà Chí Minh, 1978 
(Nguyeãn Duy, Aùnh traêng, 
NXB Taùc phaåm môùi, Haø Noäi, 1984)