Bài giảng phát triển năng lực Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 56: Bếp lửa - Hồ Thị Kim Song

CHAỉO MệỉNG QUYÙ THAÀY COÂ GIAÙO VEÀ Dệẽ GIễỉ VễÙI LễÙP 9A1 
GV: HỒ THỊ KIM SONG 
TỔ: VĂN- SỬ- ĐỊA 
Kiểm tra bài cũ 
Trong chương trình Ngữ văn lớp 7, em đã đư ợc học bài th ơ nào có hai hình ả nh trên ? Của tác gi ả nào ? Nội dung của bài th ơ ? 
 Tiếng gà trưa - Xuân Quỳnh 
 Viết về tình cảm bà, cháu 
Em hãy đ ọc những câu th ơ có hai hình ả nh trên ? 
Trên đư ờng hành quân xa 
Dừng chân bên xóm nhỏ 
Tay bà khum soi trứng 
Dành từng qu ả chắt chiu 
Cho con gà mái ấp 
Tiết 56 Văn  
 BẾP LỬA  
 ( Bằng Việt ) 
 I. Giới thiệu chung 
 1. Tỏc giả 
Hóy nờu một số nột về tỏc giả Bằng Viờt ? 
Tiết 56 Văn  
 BẾP LỬA  
 ( Bằng Việt ) 
 I. Giới thiệu chung 
 1. Tỏc giả 
 - Bằng Việt sinh năm 1941, quờ ở Hà Tõy .- Thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong thời  kỡ khỏng chiến chống Mĩ . 
 2. Tỏc phẩm 
Bài thơ “ Bếp lửa ” được sỏng tỏc 
trong hoàn cảnh nào ? 
Được in trong tập thơ nào ? 
“ Tôi viết bài th ơ “ Bếp lửa ” năm 1963, lúc đ ang học năm thứ 2 Đại học tổng hợp Quốc gia Kiev( Ukraina ). Mùa đô ng nước Nga rất lạnh, phải đ ốt lò để sưởi . Ngồi sưởi lửa , tôi bỗng nhớ đ ến “ Bếp lửa ” qu ê nh à, nhớ bà tôi , nhớ người nhóm bếp . Xa bà, xa gia đì nh khi đã trưởng thành , tức là có độ lùi xa để nhớ và suy ngẫm những gi á trị tinh thần nên bài th ơ viết rất nhanh . Viết “ Bếp lửa ”, tôi chỉ muốn giãi bày tâm trạng thật của lòng mình ”. 
Bà nội tôi là một phụ nữ nông dân chân chất , bình dị . Với tôi , bà là hiện thân của sự cần cù , nhẫn nại và đ ức hi sinh . 
Tiết 56 Văn  
 BẾP LỬA  
 ( Bằng Việt ) 
 I. Giới thiệu chung 
 1. Tỏc giả 
 - Bằng Việt sinh năm 1941, quờ ở Hà Tõy .- Thuộc thế hệ nhà thơ trưởng thành trong thời  kỡ khỏng chiến chống Mĩ . 
 2. Tỏc phẩm 
 Bài thơ được sỏng tỏc năm 1963, in trong tập “ Hương cõy - Bếp lửa ” 
Tiết 56 Văn  
 BẾP LỬA  
 ( Bằng Việt ) 
 I. Giới thiệu chung  
II. Đọc - hiểu văn bản  1. Đọc và chỳ thớch 
 * Đọc 
 Cỏch đọc : Giọng chậm rói , xỳc động và bồi hồi . 
 * Chỳ thớch 
Đinh ninh 
Nhắc đi nhắc lại cho người khỏc nắm chắc . 
Chiến khu 
Vựng căn cứ của lực lượng cỏch mạng hay lực lượng khỏng chiến . 
Tiết 56 Văn  
 BẾP LỬA  
 ( Bằng Việt ) 
 I. Giới thiệu chung  
II. Đọc - hiểu văn bản  1. Đọc và chỳ thớch 
 2. Thể thơ 
Bài thơ cú thể được chia làm mấy phần ? 
 8 chữ 
 3. Bố cục 
 2 phần 
+ Phần 1: 5 khổ th ơ đ ầu : Những hồi tưởng 
về bà và bếp lửa thân yêu . 
+ Phần 2: 2 khổ th ơ cuối : Suy ngẫm về bà 
và tình bà cháu . 
Tiết 56 Văn  
 BẾP LỬA  
 ( Bằng Việt ) 
 I. Giới thiệu chung  
II. Đọc - hiểu văn bản  1. Đọc và chỳ thớch 
 2. Thể thơ 
 3. Bố cục 
 4. Phõn tớch 
 a. Hồi tưởng về bà và bếp lửa thõn yờu 
? Hỡnh ảnh nào đó khơi nguồn hồi tưởng của người chỏu về bà của mỡnh ? 
Hỡnh ảnh bếp lửa . 
 chờn vờn sương sớm  ấp iu nồng đượm  Chỏu thương bà biết mấy nắng mưa . 
? Em cú nhận xột gỡ về việc sử dụng từ ngữ của tỏc giả trong khổ thơ trờn ? 
Một bếp lửa 
Một bếp lửa 
Một bếp lửa 
Một bếp lửa 
? Hỡnh ảnh nào đó khơi nguồn hồi tưởng của người chỏu về bà của mỡnh ? 
Hỡnh ảnh bếp lửa . 
 chờn vờn sương sớm  ấp iu nồng đượm  Chỏu thương bà biết mấy nắng mưa . 
? Em cú nhận xột gỡ về việc sử dụng từ ngữ của tỏc giả trong khổ thơ trờn ? 
Một bếp lửa 
Một bếp lửa 
? Hỡnh ảnh nào đó khơi nguồn hồi tưởng của người chỏu về bà của mỡnh ? 
Hỡnh ảnh bếp lửa . 
 chờn vờn sương sớm  ấp iu nồng đượm  Chỏu thương bà biết mấy nắng mưa . 
? Em cú nhận xột gỡ về việc sử dụng từ ngữ của tỏc giả trong khổ thơ trờn ? 
Một bếp lửa 
Một bếp lửa 
Từ láy chờn vờn 
Gợi bàn tay kiên nhẫn , khéo léo của người nhóm lửa . 
Gợi tấm lòng chi chút của bà dành cho cháu . 
Gợi bếp lửa thực bập bùng trong sương sớm . 
Gợi cái mờ nhoè của bếp lửa trong kỉ niệm . 
ấp iu 
Hình ả nh ẩn dụ : biết mấy nắng mưa 
Gợi vẻ đ ẹp tần tảo , chịu thương chịu khó của bà. 
Người cháu thương bà vô hạn. 
Tiết 56 Văn  
 BẾP LỬA  
 ( Bằng Việt ) 
 I. Giới thiệu chung  
II. Đọc - hiểu văn bản  1. Đọc và chỳ thớch 
 2. Thể thơ 
 3. Bố cục 
 4. Phõn tớch 
 a. Hồi tưởng về bà và bếp lửa thõn yờu 
 * Hỡnh ảnh bếp lửa khơi nguồn cảm xỳc 
 * Dũng hồi tưởng của chỏu 
Tuổi ấu thơ (4 tuổi ) 
Dòng hồi tưởng của cháu 
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói 
Năm ấy là năm đ ói mòn đ ói mỏi 
Bố đi đá nh xe , kh ô rạc ngựa gầy 
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu 
Nghĩ lại đ ến giờ , sống mũi còn cay! 
Tuổi ấu thơ (4 tuổi ) 
ấ n tượng về bếp lửa 
Dòng hồi tưởng của cháu 
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói 
Năm ấy là năm đ ói mòn đ ói mỏi 
Bố đi đá nh xe , kh ô rạc ngựa gầy 
Chỉ nhớ khói hun nh ố m mắt cháu 
Nghĩ lại đ ến giờ , sống mũi còn cay! 
 quen mựi khúi 
 hun nhốm mắt 
 sống mũi cũn cay 
Tuổi ấu thơ(4 tuổi ) 
Ấn tượng về bếp lửa 
Dòng hồi tưởng của cháu 
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói 
Năm ấy là năm đ ói mòn đ ói mỏi 
Bố đi đá nh xe , kh ô rạc ngựa gầy 
Chỉ nhớ khói hun nh ố m mắt cháu 
Nghĩ lại đ ến giờ , sống mũi còn cay! 
 quen mựi khúi 
 khúi hun nhốm 
 sống mũi cũn cay 
- Đ ói mòn , đ ói mỏi 
Tuổi thơ gian nan , vất vả 
Cú bà và bếp lửa 
 - Tám năm ròng 
- Tu hú kêu 
- Bà kể chuyện 
 - Bà dạy và chăm cháu 
Cuộc sống vắng vẻ 
 Bà tần tảo , giàu tình yêu thương , đ ức hi sinh . 
Thời niên thiếu ( Tám năm ) 
 Dòng hồi tưởng của cháu 
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa 
Tu hú kêu trên những cánh đ ồng xa 
Khi tu hú kêu , bà còn nhớ không bà 
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế 
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế ! 
Mẹ cùng cha công tác bận không về 
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe 
Bà dạy cháu làm , bà chăm cháu học . 
Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc , 
Tu hú ơi! Chẳng đ ến ở cùng bà 
Kêu chi hoài trên những cánh đ ồng xa ? 
Tám năm ròng 
Tu hú kêu 
Khi tu hú kêu , , 
Tiếng tu hú 
Tu hú ơi! 
Kêu chi hoài 
bà bảo cháu nghe 
Bà dạy cháu làm , 
bà chăm cháu học 
Bà hay kể chuyện 
 - Tám năm ròng 
- Tu hú kêu 
- Bà kể chuyện 
 - Bà dạy cháu và chăm cháu 
 Cuộc sống vắng vẻ 
Bà tần tảo , giàu tình thương và đ ức hi sinh 
Tuổi ấu th ơ(4 tuổi ) 
Thời niên thiếu ( Tám năm ) 
 - Quen mùi khói 
 - Đ ói mòn đ ói mỏi 
- Khói hun nhèm 
 - Đ ến giờ sống mũi còn cay 
 Dòng hồi tưởng của cháu 
 Có bà và bếp lửa 
 Tuổi th ơ gian nan , vất vả 
Năm giặc đốt làng 
Rồi sớm rồi chiều lại bếp lửa bà nhen 
Một ngọn lửa , lũng bà luụn ủ sẵn 
Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng  
Tiết 56 Văn  
 BẾP LỬA  
 ( Bằng Việt ) 
 I. Giới thiệu chung  
II. Đọc - hiểu văn bản  1. Đọc và chỳ thớch 
 2. Thể thơ 
 3. Bố cục 
 4. Phõn tớch 
 a. Hồi tưởng về bà và bếp lửa thõn yờu 
 b. Suy ngẫm về bà và tỡnh bà chỏu 
Thảo luận 
? Hãy nêu ý nghĩa của các hình ả nh sau : 
Nhóm 1: Nhóm niềm yêu thương , khoai sắn ngọt bùi 
Nhóm 2: Nhóm nồi xôi gạo mới thổi chung vui 
Nhóm 3: Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ 
Nhóm 4: Ôi kì lạ và thiêng liêng bếp lửa ! 
- Nhóm “ niềm yêu thương khoai sắn” là nhóm lên tình yêu thương chi chút dành cho cháu . 
- Nhóm “ nồi xôi gạo mới ” là nhóm lên tình yêu thương san sẻ cho bà con xóm giềng thân thuộc . 
- Bếp lửa kì lạ thiêng liêng vì đư ợc thắp lên bởi thứ nhiên liệu đ ặc biệt : tình yêu thương , sức sống , niềm tin của bà. 
- Nhóm “ tâm tình tuổi nhỏ ” là nhóm lên vẻ đ ẹp tâm hồn , thắp sáng ư ớc mơ cho cháu . 
Đáp án 
Giờ chỏu đó đi xa . Cú ngọn khúi trăm tàu  Cú lửa trăm nhà , niềm vui trăm ngả  Nhưng vẫn chẳng lỳc nào quờn nhắc nhở : Sớm mai này bà nhúm bếp lờn chưa ?... 
b. Suy ngẫm về bà và tỡnh bà chỏu 
+ Nhóm : - bếp lửa ấp iu nồng đư ợm . 
 - niềm yêu thương ... 
 - nồi xôi gạo mới ... 
 - tâm tình tuổi nhỏ . 
+ Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa ! 
+ Chẳng lúc nào quên nhắc nhở : 
 - Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?... 
-> Đ iệp từ , câu cảm thán , câu hỏi tu từ . 
 Tình yêu thương và lòng biết ơn sâu nặng của cháu đ ối với bà. 
Tiết 56 Văn  
 BẾP LỬA  
 ( Bằng Việt ) 
 I. Giới thiệu chung  
II. Đọc - hiểu văn bản  
III. Tổng kết 
 Gợi kỉ niệm , lòng kính yêu , biết ơn của cháu với bà và cũng là tình cảm với qu ê hương đ ất nước . . 
Từ sự phõn tớch trờn , hóy khỏi quỏt lại nội dung của bài thơ ? 
a. Nội dung 
b. Nghệ thuật 
 - Hình ả nh th ơ sáng tạo, chân thực , giàu ý nghĩa biểu tượng . 
 - Biểu cảm kết hợp tự sự , miờu tả , nghị luận . 
 Củng cố 
 ? Em cảm nhận như thế nào về tỡnh bà chỏu được thể hiện trong bài thơ ? 
 Dặn dũ 
- Học thuộc lũng bài thơ .- Viết một đoạn văn nờu cảm nghĩ của em về hỡnh ảnh bếp lửa trong bài thơ .- Soạn “ Khỳc hỏt ru những em bộ lớn trờn lưng mẹ ”. 
Cảm ơn quý thõ̀y cụ và các em!