Bài giảng phát triển năng lực Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 167+168: Tổng kết văn học - Phần A: Nhìn chung về nền văn học Việt Nam

GIỚI THIỆU BÀI MỚI:  Tiết 167-168: TỔNG KẾT VĂN HỌC Tiết 1: PHẦN A  NHÌN CHUNG VỀ NỀN VĂN HỌC VIỆT NAM 
I. Các bộ phận hợp thành nền văn học Việt Nam: 
1/Văn học dân gian: 
*Khái niệm: Văn học dân gian định hình từ xa xưa, là sản phẩm của các tầng lớp bình dân, được lưu truyền bằng miệng. 
-Về thể loại: Tuyền thuyết, cổ tích, ngụ ngôn, 
-Về nội dung: Tố cáo xã hội cũ, ca ngợi nhân nghĩa, đạo lý, tình yêu quê hương, đất nước. 
Qua chương trình đã học em hãy cho biết: VHVN được hình thành từ những bộ phận nào? 
2/ Văn học viết: - Văn học viết xuất hiện từ thế kỷ X.- Được hình thành từ các bộ phận chữ Hán, chữ nôm và chữ Quốc ngữ.- Văn học chữ Hán xuất hiện từ TK X đến hết TK XIX.- Văn học chữ nôm ra đời từ TK XVIII đến cuối TK XIX.- Văn học viết bằng chữ Quốc ngữ xuất hiện từ TK XVII và được phổ biến rộng rãi đến ngày nay. 
 Văn học viết được xuất hiện từ khi nào, và được sáng tác bằng loại chữ nào?  
II.Tiến trình lịch sử VHVN: 
Văn học viết VN chia làm 3 thời kỳ lớn: 
- Từ TKX đến hết TK XIX> 
- Từ đầu TK XX đến năm 1945. 
- Từ sau Cách mạng tháng Tám năm 1945 đến nay. 
Lịch sử văn học viếtVN từ từ TKX đến nay(2005) được chia làm mấy thời kỳ lớn? 
III.Mấy nét đặc sắc nổi bật của VHVN: 
1/Nội dung tư tưởng gồm: 
+Tinh thần yêu nước. 
+Ý thức cộng đồng 
+Tinh thần nhân đạo và tinh thần lạc quan. 
Văn học VN có những đặc sắc nào? 
2/Về nghệ thuật: được kết tinh trong những tác phẩm có quy mô không lớn nhưng dung dị và có vẻ đẹp hài hòa. 
Văn học viết VN có những nét đặc sắc nào? 
* GHI NHỚ: (Sgk trang 194) 
Qua tìm hiểu trên em hãy khái quát về văn học viết VN từ TK X đến nay? 
IV. Luyện tập: 
Hãy thống kê các tác phẩm VHVN từ TK X đến 1945. 
Hướng dẫn HS về nhà thống kê: Vị trí, đặc điểm, tính chất, thể loại, giá trị nội dung, nghệ thuật 
CỦNG CỐ:  Nội dung cần chú ý: - Bộ phận hợp thành nền VHVN.- Lịch sử phát triển VHVN chia làm mấy thời kỳ.- Những nét đặc sắc nổi bật của VHVN. 
Dặn dò HS về nhà chuẩn bị bài: SƠ LƯỢC VỀ MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC. 
Tiết 168:  SƠ LƯỢC MỘT SỐ THỂ LOẠI VĂN HỌC 
I. Phần mở đầu: 
Căn cứ chủ yếu vào: 
- Bất kỳ một tác phẩm văn học nào đều tồn tại trong một dạng thức nhất định. 
- Những đặc điểm hiện tượng đời sống trong tác phẩm. 
- Cách thức tổ chức tác phẩm. 
- Ngôn ngữ của tác phẩm. 
Căn cứ vào đâu mà người ta phân chia ra các thể loại văn học? 
II.Sơ lược về một số thể loại Văn học: 
1.Một số thể loại văn học dân gan: 
Bảng hệ thống 
Trữ tình dân gian 
Tự sự dân gian 
Sân khấu dân gian 
Nghị luận dân gian 
Ca dao 
Dân ca 
1. Thần thoại và truyền thuyết 
2. Cổ tích: 
-Truyện cười, truyện ngụ ngôn, truyện thơ, sử thi, vè 
1. Chèo 
2. Tuồng 
3. Kịch rối 
4. Cải lương 
Tục ngữ 
Câu đố 
Em có thể phân loại và sắp xếp các thể loại văn học dân gian? 
II.Một số thể loại Văn học trung đại: 
Bảng hệ thống 
Trữ tình trung đại 
Tự sự trung đại 
Nghị luận trung đại 
Thơ: 
- Đường luật: Thất ngôn, ngũ ngôn; tứ tuyệt, bát cú, trường thiên, cổ phong, ngâm(sau phút chia li-Chinh phụ ngâm), lục bát, song thất lục bát, hát nói-ca trù. 
+Tuyện ngắn chữ Hán 
+ Tuyện truyền kỳ 
+ Tiểu thuyết chương hồi chữ Hán 
+ Tuyện thơ Nôm 
+ Ký sự (Thương kinh ký sự) 
+ Tùy bút (Vũ trung tùy bút) 
+ Chiếu, (biểu) 
+ Hịch 
+ Cáo (đại cáo) 
+ Luận (Luận về phép học) 
Văn học trung đại trong chương trình Ngữ văn THCS được học các thể loại nào? 
III. Một số thể loại văn học hiện đại: 
Các thể loại chủ yếu: 
- Thơ mới, Tuyện ngắn, Kịch thơ, Các dạng nghị luận. 
Em hãy nêu đặc điểm của một số thể loại văn học hiện đại? 
Em hãy kể lại một số thể loại văn học hiện đại? 
- Gồm: Tự sự, trữ tình, Kịch, thể loại tổng hợp. 
Tự sự gồm: Tuyện ngắn, truyện vừa, truyện dài, bút ký, ký sự, phóng sự, du ký, tùy bút, nhật ký. 
Trữ tình gồm: Thơ mới, thơ tự do, thơ văn xuôi, trường ca. 
Kịch gồm: Kịch nói, chính kịch,bi kịch, hài kịch. 
Thể loại tổng hợp: Tuyện ký, truyện thơ, kịch thơ. 
Em hãy nhắc lại một số của văn học dân gian, văn học trung đại và văn học hiện đại? 
* GHI NHỚ: (Sgk) 
Bài tập về nhà: 
1/ So sánh sự khác nhau về thể loại giữa Hoàng Lê nhất thống chí và Tuyện Kiều. 
2/ Các thể loại nghị luận hiện đại trong chương trình TLV THCS được phân loại như thế nào? Vận dụng để xác định thể loại văn bản nghị luận cụ thể cho các văn bản sau: 
Tên bài, tên tác giả 
XH (về tư tưởng đạo lý) 
XH (về hiện tượng đời sống 
VH(tác phẩm trích đoạn) 
VH(bài thơ, đoạn thơ) 
+Tinh thần yêu nước của ND ta (Hồ Chí Minh) 
+Đức tính giản dị của Bác Hồ 
(Dặn dò HS: chuẩn bị cho bài kiểm tra tổng hợp cuối năm) 
XIN KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH LỚP 9!