Bài giảng phát triển năng lực Ngữ văn Lớp 9 - Bài: Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống - Năm học 2017-2018 - Ngô Thị Trang Nghiêm

1 
TRƯỜNG THCS THỊ TRẤN TÂN HIỆP 
NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG 
Tiết 3. Tập làm văn: 
GV: Ngô Thị Trang Nghiêm 
I/ TÌM HIỂU BÀI NL VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG 
1/ Tìm hiểu văn bản: “Bệnh lề mề” 
Vấn đề bàn luận: Bệnh lề mề, một sự việc hiện tượng trong đời sống xã hội. 
Về nội dung: Nêu rõ sự việc hiện tượng có vấn đề, phân tích mặt đúng- sai, lợi- hại, chỉ ra nguyên nhân, bày tỏ thái độ của người viết. 
Về hình thức: Bố cục mạch lạc, luận điểm rõ ràng, luận cứ xác thực, lập luận phù hợp, lời văn chính xác sinh động. 
2/ Kết luận: Ghi nhớ (Sgk/21 ) 
II/ LUYỆN TẬP 
BT1/ Nêu các sự việc hiện tượng để viết bài nghị luận: 
- Suy nghĩ về một tấm gương vượt khó học tập tốt. 
- Suy nghĩ về vấn đề giúp đỡ gia đình thương binh liệt sĩ. 
- Hiện tượng trẻ em ham chơi điện tử. 
BT2/ Hiện tượng phản ánh trong đoạn văn đáng viết bài NL, vì : 
- Nó liên quan đến vấn đề sức khỏe của mỗi cá nhân, cộng đồng. 
- Nó liên quan đến vấn đề bảo vệ môi trường. 
- Nó gây tốn kém tiền bạc 
TIẾT 3: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI. 
BỆNH LỀ MỀ 
	 Trong đời sống hiện nay có một hiện tượng khá phổ biến, mọi người đều thấy, nhưng thường bỏ qua. Đó là bệnh lề mề mà coi thường giờ giấc là một biều hiện. Cuộc họp ấn định vào lúc 8 giờ sáng mà 9 giờ mới có người đến. Giấy mời hội thảo ghi 14 giờ mà mãi đến 15 giờ mọi người mới có mặt. Hiện tượng này xuất hiện nhiều trong cơ quan, đoàn thể, trở thành một bệnh khó chữa. 
 	Những người lề mề ấy khi ra sân bay, lên tàu hỏa, đi nhà hát chắc là không dám đến muộn, bởi đến muộn là có hại ngay đến quyền lợi thiết thân của họ. Nhưng đ i họp, hội thảo là việc chung, có đến muộn cũng không thiệt gì. Thế là hết chậm lần này đến lần khác, và bệnh lề mề không sửa được. 
	Bệnh lề mề suy cho cùng là do một số người thiếu tự trọng và chưa biết tôn trọng người khác tạo ra. Họ chỉ quý thời gian của mình mà không tôn trọng thời gian của người khác. Họ không coi mình là người có trách nhiệm đối với công việc chung của mọi người. 
	 Bệnh lề mề gây hại cho tập thể. Đi họp muộn, nhiều vấn đề không được bàn bạc thấu đáo, hoặc khi cần lại phải kéo dài thời gian. Bệnh lề mề gây hại cho những người biết tôn trọng giờ giấc. Ai đến đúng giờ lại cứ phải đợi người đến muộn. Bệnh lề mề còn tạo ra tập quán không tốt: Muốn người đến dự đúng giờ như mong muốn, giấy mời thường phải ghi khai mạc sớm hơn 30 phút hay 1 giờ! 
 	Cuộc sống văn minh hiện đại đòi hỏi mọi người phải tôn trọng lẫn nhau và hợp tác với nhau. Những cuộc họp không thật cần thiết thì không nên tổ chức. Nhưng những cuộc họp cần thiết thì mọi người cần tự giác tham dự đúng giờ. Làm việc đúng giờ giấc là tác phong của người có văn hóa. ( Phương Thảo) 
-> Nêu biểu hiện của hiện tượng 
-> Nguyên nhân 
-> Tác hại 
-> Nêu giải pháp 
-> Nêu hiện tượng 
Bệnh lề mề 
Biểu hiện 
Tác hại 
Hư­ớng khắc phục 
Nguyên nhân 
Trễ giờ trong cuộc họp 
 Quý thời gian của mình mà không quý thời gian của ng­ười khác 
 Tạo một thói quen khó sửa 
- Không tự trọng và không biết tôn trọng người khác 
- Ích kỉ, vô trách nhiệm với công việc chung 
 Gây hại cho tập thể, cho xã hội 
 Gây hại cho những người biết tôn trọng giờ giấc 
 Tạo một tập quán xấu 
 Phải tôn trọng lẫn nhau, tôn trọng chính mình 
 Tự giác làm việc đúng giờ 
I. TÌM HIỂU BÀI NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG 
1/ Ví dụ: văn bản “ Bệnh lề mề” ( Sgk/20) 
? Hiện tượng ấy có những biểu hiện như thế nào ? 
Trong đời sống hiện nay có một hiện tượng khá phổ biến, mọi người đều thấy, nhưng thường bỏ qua. Đó là bệnh lề mề mà coi thường giờ giấc là một biểu hiện. Cuộc họp ấn định vào lúc 8 giờ sáng mà 9 giờ mới có người đến. Giấy mời hội thảo ghi 14 giờ mà mãi đến 15 giờ mọi người mới có mặt. Hiện tượng này xuất phát nhiều trong cơ quan, đoàn thể, trở thành một bệnh khó chữa . 
=> Trình bày dẫn chứng, nêu biểu hiện cụ thể. 
? Tác giả có nêu rõ được vấn đề đó không, và đã làm thế nào để người đọc nhận ra hiện tượng ấy ? 
Những người lề mề ấy khi ra sân bay, lên tàu hỏa, đi nhà hát chắc là không dám đến muộn, bởi đến muộn là có hại ngay đến quyền lợi thiết thân của họ. Nhưng đi họp, hội thảo là việc chung, có đến muộn cũng không thiệt gì. Thế là hết chậm lần này đến lần khác, và bệnh lề mề không sửa được. 
=> Nêu biểu hiện bệnh lề mề. 
? Có thể có những nguyên nhân nào tạo nên hiện tượng đó ? 
Bệnh lề mề suy cho cùng là do một số người t hiếu tự trọng và chưa biết tôn trọng người khác tạo ra. Họ chỉ quý thời gian của mình mà không tôn trọng thời gian của người khác. Họ không coi mình là người có trách nhiệm đối với công việc chung của mọi người . 
=> Phân tích nguyên nhân 
 ? Bệnh lề mề có những tác hại gì? Tác giả phân tích tác hại của bệnh lề mề như thế nào ? 
 Bệnh lề mề gây hại cho tập thể. Đi họp muộn, nhiều vấn đề không được bàn bạc thấu đáo, hoặc khi cần lại phải kéo dài thời gian. Bệnh lề mề gây hại cho những người biết tôn trọng giờ giấc. Ai đến đúng giờ lại cứ phải đợi người đến muộn. Bệnh lề mề còn tạo ra tập quán không tốt: Muốn người đến dự đúng giờ như mong muốn, giấy mời thường phải ghi khai mạc sớm hơn 30 phút hay 1 giờ! 
 => Phân tích cụ thể, thấu đáo từng tác hại 
? Bài viết đã đánh giá hiện tượng đó ra sao? 
Cuộc sống văn minh hiện đại đòi hỏi mọi người phải tôn trọng lẫn nhau và hợp tác với nhau. Những cuộc họp không thật cần thiết thì không nên tổ chức. Nhưng những cuộc họp cần thiết thì mọi người cần tự giác tham dự đúng giờ. Làm việc đúng giờ giấc là tác phong của người có văn hóa. 
=> Tác giả phê phán gay gắt và đề ra yêu cầu: tự giác khắc phục. 
? 
* Về nội dung: 
Nêu rõ sự việc hiện t­ượng có vấn đề 
Phân tích mặt đúng, sai lợi hại 
Chỉ rõ nguyên nhân, bày tỏ thái độ của ng­ười viết 
* Về hình thức : 
Bố cục mạch lạc 
Luận điểm rõ ràng, luận cứ xác thực, lập luận phù hợp 
Lời văn chính xác, sinh động 
1/ VÍ DỤ: VĂN BẢN “ BỆNH LỀ MỀ” (Sgk/20) 
2/ KẾT LUẬN: Ghi nhớ - Sgk/21 
? Từ việc tìm hiểu văn bản “Bệnh lề mề” em hiểu thế nào là nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống? Yêu cầu về nội dung và về hình thức kiểu bài nầy là phải thế nào? 
Bệnh lề mề, một sự việc hiện tượng trong đời sống xã hội.. 
- Vấn đề bàn luận: 
I/ TÌM HIỂU BÀI NL VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG 
1/ Ví dụ: văn bản: “Bệnh lề mề” 
Vấn đề bàn luận: Bệnh lề mề, một sự việc hiện tượng trong đời sống xã hội.. 
Về nội dung: Nêu rõ sự việc hiện tượng có vấn đề, phân tích mặt đúng - sai, lợi - hại, chỉ ra nguyên nhân, bày tỏ thái độ của người viết. 
Về hình thức : Bố cục mạch lạc, luận điểm rõ ràng, luận cứ xác thực, lập luận phù hợp, lời văn chính xác sinh động. 
2/ Kết luận: Ghi nhớ (Sgk/21 ) 
TIẾT 3: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI. 
Bài tập 1 : Các vấn đề nào sau đây được coi là nghị luận về sự việc, hiện t­ượng đời sống. 
 Suy nghĩ về một tấm gư­ơng v­ượt khó học tập tốt . 
 Suy nghĩ về nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long. 
 Bàn về đạo lý “Thương người như­ thể th­ương thân” của dân tộc. 
 Suy nghĩ về vấn đề giúp đỡ gia đình th­ương binh liệt sĩ. 
 Thời gian là vô giá. 
G. Hiện tượng trẻ em ham mê chơi điện tử. 
LUYỆN TẬP 
I/ TÌM HIỂU BÀI NL VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG 
1/ Tìm hiểu văn bản: “Bệnh lề mề” 
Vấn đề bàn luận: Bệnh lề mề, một sự việc hiện tượng trong đời sống xã hội. 
Về nội dung: Nêu rõ sự việc hiện tượng có vấn đề, phân tích mặt đúng- sai, lợi- hại, chỉ ra nguyên nhân, bày tỏ thái độ của người viết. 
Về hình thức: Bố cục mạch lạc, luận điểm rõ ràng, luận cứ xác thực, lập luận phù hợp, lời văn chính xác sinh động. 
2/ Kết luận: Ghi nhớ (Sgk/21 ) 
II/ LUYỆN TẬP 
BT1/ Nêu các sự việc hiện tượng để viết bài nghị luận: 
- Suy nghĩ về một tấm gương vượt khó học tập tốt. 
- Suy nghĩ về vấn đề giúp đỡ gia đình thương binh liệt sĩ. 
- Hiện tượng trẻ em ham chơi điện tử. 
TIẾT 3: NGHỊ LUẬN VỀ MỘT SỰ VIỆC, HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI. 
Bµi tËp tham khảo : Quan s¸t nh÷ng bøc tranh sau 
Tranh 1 
Tranh 3 
Tranh 4 
Tranh 6 
Tranh 6 
Tranh 2 
Tìm và đặt đề bài 
Yêu cầu: Tìm các sự việc hiện t­ượng đời sống đáng viết một bài nghị luận. 
1. Tìm các sự việc hiện t­ượng đời sống thuộc mặt tốt cần biểu d­ương . 
2. Tìm các sự việc hiện t­ượng đời sống thuộc mặt trái cần lên án. 
0 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
17 
18 
19 
20 
21 
22 
23 
24 
25 
26 
27 
28 
29 
30 
Bài tập về nhà 
Sự việc, hiện tượng tốt 
Gương học tốt 
HS nghèo vượt khó 
Tinh thần tương trợ 
Không tham lam 
Lòng tự trọng 
Sự việc, hiện tượng xấu 
- Thất hứa, sai hẹn 
Nói tục, viết bậy 
Lười biếng, học tủ, quay cóp 
Thói ỷ lại 
II. Luyện tập 
Bài tập 2 : Đọc đọan văn sau đây và cho biết hiện tượng phản ánh trong đọan văn có đáng viết một bài nghị luận không? Vì sao? 
“Một cuộc điều tra 2000 thanh niên nam ở Hà Nội năm 1981 cho thấy: Từ 11 đến 15 tuổi 25% các em đã hút thuốc lá, từ 16 đến 20 tuổi 52%, trên 20 tuổi 80%. Tỉ lệ này ngang với Châu Á. Trong số các em hút thuốc lá, có đến 80% lâu lâu có triệu chứng như­ khạc đờm, đau ngực, còn trong số những em không hút thuốc chỉ có không đến 1% các triệu chứng ấy”.	 (Nguyễn Khắc Viện) 
Trả lời : Hiện tượng này đáng viết một bài nghị luận vì: 
 Thứ nhất: Nó liên quan đến vấn đề sức khỏe của mỗi cá nhân người hút thuốc, sức khỏe cộng đồng và vấn đề bảo vệ nòi giống. 
 Thứ hai: Nó liên quan đến vấn đề bảo vệ môi trường, khói thuốc lá gây bệnh cho những ng­ười không hút thuốc ở xung quanh người hút thuốc. 
 Thứ ba : Nó gây tốn kém tiền bạc. 
Thảo luận nhóm: 
Nhóm 1 + 2 : Viết đọan văn về biểu hiện của bệnh nói dối 
Nhóm 3 + 4: Viết đọan văn nêu tác hại của bệnh nói dối 
Đọan văn tham khảo : 
Nói dối là cách nói khác đi không đúng với sự thật, không đúng với tâm trạng suy nghĩ của mình, cố ý che dấu một cái gì đó thậm chí xuyên tạc nói chệch đi khiến ng­ười nghe phải tin để đạt được mục đích của mình. Cha ông ta cảnh tỉnh rằng trong xã hội không thiếu những kẻ “Bề ngoài thơn thớt nói c­ười – mà trong nham hiểm giết ngư­ời không dao”. Có ng­ười chủ động nói dối tô vẽ bịa đặt chọn lựa sắp đặt lời nói rất kĩ để mang lại lợi lộc cho mình nhiều nhất. Báo cáo láo bệnh thành tích lan tràn trở thành căn bệnh trầm kha khó chữa trong đời sống của chúng ta hiện nay.