Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 8: Các phương châm hội thoại (Tiếp theo) - Nguyễn Văn Kỳ Lân

Ng÷ v¨n 9 
 Chµo Mõng N¨m Häc Míi 
 2009 - 2010 
TR¦êng thcs t«n thÊt tïng tæ v¨n-sö-®Þa-gdcd  gi¸o viªn: nguyÔn v¨n kú l©n 
KÝnh chµo quý thÇy c« 
Cïng c¸c em häc sinh 
§Õn tham dù và học tiÕt 
Ng÷ v¨n 9 
KiỂM TRA BÀI CŨ: 
CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI 
Câu 1 : Hãy xác định các phương châm hội thoại sau: 
a) Khi giao tiếp , đừng nói những điều 
 mà mình không tin là đúng 
hay không có bằng chứng xác thực. 
b) Khi giao tiếp , cần nói cho có nội dung; 
 nội dung của lời nói phải đáp ứng 
đúng yêu cầu của cuộc giao tiếp, 
 không thiếu, không thừa 
Phương châm về chất 
Phương châm về lượng 
KiỂM TRA BÀI CŨ: 
CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI 
Câu 2 : Hãy giải thích nghĩa của các thành ngữ sau và cho biết những thành ngữ này có liên quan đến PCHT nào: 
Ăn ốc nói mò 
Phương châm về chất 
Khua môi múa mép 
Nói dơi nói chuột 
Nói vu vơ, không có bằng chứng 
Ba hoa, khoác lác 
Nói lăng nhăng, nhảm nhí 
Môn Ngữ Văn 9     
TiÕt 8 – Bµi 2 
c¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹i 
(tiÕp theo) 
Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( tiếp ) 
I.PHƯƠNG CHÂM QUAN HỆ: 
Ông nói gà 
Bà nói vịt 
1)Tìm hiểu ví dụ : 
Thành ngữ “ Ông nói gà , bà nói vịt ”: 
Mỗi người nói một đề tài khác nhau . 
Không hiểu nhau 
* Bài học : Phải nói đúng đề tài đang hội thoại . 
2) Ghi nhớ : 21/sgk. 
Tr ống đánh xuôi , kèn thổi ngược 
A.HÌNH THÀNH KHÁI NIỆM: 
Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( tiếp ) 
II.PHƯƠNG CHÂM CÁCH THỨC: 
1)Tìm hiểu ví dụ 1: 
- Thành ngữ : “ Dây cà dây muống ” 
 Nói năng dài dòng , rườm rà . 
Người nghe không hiểu hoặc hiểu sai , bị ức chế , không gây thiện cảm . 
* Bài học : Nói năng phải ngắn gọn,rõ ràng , rành mạch ; phải tạo được mối quan hệ tốt với người đối thoại . 
3) Ghi nhớ : 22/sgk. 
- Thành ngữ : “ Lúng búng như ngậm hột thị ” 
 Nói năng ấp úng , không rành mạch , không thoát ý. 
2)Tìm hiểu ví dụ 2: 
- C.1: “Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy ” 
Tôi đồng ý với những nhận định của ông ấy . 
- C.2: “Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy ” 
Tôi đồng ý với những truyện ngắn của ông ấy . 
* Bài học : Nói năng phải rõ ràng , tránh cách nói mơ hồ , khó hiểu . 
- “ Tôi đồng ý với những nhận định về truyện ngắn của ông ấy ” 
* Gây ra 2 cách hiểu : 
Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( tiếp ) 
III.PHƯƠNG CHÂM LỊCH SỰ: 
1)Tìm hiểu ví dụ : 
-Đọc truyện: “Người ăn xin”/sgk 
Cả hai đều nhận được tình cảm chân thành và tôn trọng lẫn nhau 
*Bài học : Khi giao tiếp cần tôn trọng người đối thoại, không phân biệt sang-hèn, giàu-nghèo 
3) Ghi nhớ : 23/sgk. 
NGƯỜI ĂN XIN 
 Một người ăn xin đã già. Đôi mắt ông 
đỏ hoe,nước mắt ông giàn giụa, đôi môi 
 tái nhợt,áo quần tả tơi. Ông chìa tay 
 xin tôi: 
Tôi lục hết túi nọ đến túi kia, không có 
 lấy một xu, không có cả khăn tay, 
chẳng có gì hết. Ông vẫn đợi tôi.Tôi 
chẳng biết làm thế nào. Bàn tay tôi 
run run nắm chặt lấy bàn tay run rẩy 
 của ông: 
-Xin ông đừng giận cháu! Cháu không 
có gì cho ông cả. 
Ông nhìn tôi chăm chăm, đôi môi nở 
 nụ cười: 
-Cháu ơi, cảm ơn cháu! Như vậy là 
cháu đã cho lão rồi. 
Khi ấy tôi chợt hiểu ra: Cả tôi nữa, tôi 
cũng vừa nhận được một cái gì đó 
 của ông. 
 (Theo Tuốc-ghê-nhép) 
Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( tiếp ) 
B.LUYỆN TẬP: 
Bài 1. 
+Suy nghĩ, lựa chọn ngôn ngữ khi giao tiếp. 
+Có thái độ tôn trọng, lịch sự với người đối thoại 
a) Lời chào cao hơn mâm cỗ 
b) Lời nói chẳng mất tiền mua, 
Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau 
c) Kim vàng ai nỡ uốn câu, 
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời. 
*Một số câu có ý nghĩa tương tự: 
- Chó ba quanh mới nằm, người ba năm mới nói. 
- Một lời nói quan tiền thúng thóc, 
Một lời nói dùi đục cẳng tay. 
Bài 2. 
- Lời khuyên dạy: 
- So sánh 
- Ẩn dụ 
- Nhân hoá 
- Hoán dụ 
- Điệp ngữ 
- Nói giảm nói tránh 
PHƯƠNG CHÂM LỊCH SỰ 
Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( tiếp ) 
B.LUYỆN TẬP: 
Bài 1. 
Bài 2. 
- Chọn từ ngữ thích hợp : 
Bài 3. 
a)Nói dịu nhẹ như khen, nhưng thật ra là 
mỉa mai, chê trách là 
nói mát 
b) Nói trước lời mà người khác chưa kịp nói 
 là 
nói hớt 
c)Nói nhằm châm chọc điều không hay của 
 người khác một cách cố ý là 
nói móc 
d) Nói chen vào chuyện của người trên khi 
không được hỏi đến là 
nói leo 
e)Nói rành mạch, cặn kẽ, có trước có sau là 
nói ra đầu ra đũa 
PHƯƠNG CHÂM LỊCH SỰ 
a) Nói mát 
b) Nói hớt 
c) Nói móc 
d) Nói leo 
e) Nói ra đầu ra đũa 
PHƯƠNG CHÂM CÁCH THỨC 
Tiết 8 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI ( tiếp ) 
B.LUYỆN TẬP: 
Bài 4. 
a) nhân tiện đây xin hỏi; 
b) cực chẳng đã tôi phải nói ; 
tôi nói điều này không phải anh bỏ qua cho; 
biết là làm anh không vui, nhưng; 
xin lỗi, có thể anh không hài lòng nhưng tôi 
cũng phải thành thực mà nói là; 
c) đừng nói leo; đừng ngắt lời như thế; 
đừng nói cái giọng đó với tôi. 
a) Khi người nói muốn hỏi 
 một vấn đề nào đó không thuộc 
đề tài đang trao đổi 
(phương châm quan hệ) 
b) Khi người nói muốn ngầm 
 xin lỗi trước người nghe về 
những điều mình sắp nói 
 (phương châm lịch sự) 
c)Khi người nói muốn nhắc nhở 
 người nghe phải tôn trọng 
(Phương châm lịch sự) 
Lêi nãi ch¼ng mÊt tiÒn mua’ 
Lùa lêi mµ nãi cho võa lßng nhau 
Đố vui 
Hãy đoán xem đây là câu gì? 
Câu này có liên quan đến PCHT nào? 
PHƯƠNG CHÂM LỊCH SỰ 
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP: 
1) BÀI HỌC : 
  Nắm vững các kiến thức về các phương châm hội thoại đã học . 
  Hoàn thành các bài tập đã được hướng dẫn . 
2) BÀI MỚI : S Ử DỤNG YẾU TỐ MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN THUYẾT MINH 
Ch©n thµnh c¸m ¬n quý thÇy c« gi¸o vµ c¸c em