Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 72: Văn bản "Chiếc lược ngà"

Kiểm tra bài cũ : 
Câu 1: Nhan đề Lặng lẽ Sa Pa có ý nghĩa gì ? 
 - Sa Pa lặng lẽ , đó chỉ là cái lặng lẽ bên ngoài , nhưng đằng sau cái lặng lẽ của Sa Pa là cuộc sống sôi nổi của những con người đầy trách nhiệm đối với công việc , đối với đất nước , với mọi người mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng một mình trên đỉnh núi cao . Những con người ngày đêm lao động hăng say, miệt mài lặng lẽ , âm thầm , cống hiến cho đất nước . 
Kiểm tra bài cũ : 
Câu 2: Cảm nhận của em về nhân vật anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long? 
- Là một con người bình thường nhưng hoàn cảnh sống và làm việc hết sức đặc biệt : 
+ Hiểu và thành thạo công việc . 
+ Có ý thức trách nhiệm với công việc . 
+ Yêu công việc của mình , ý thức được giá trị của lao động với con người . 
- Yêu quí , trân trọng , chu đáo với mọi người . 
 Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  ( Nguyễn Quang Sáng ) 
I . Đọc – Tìm hiểu chú thích 
1. Đọc . 
2. Chú thích : 
- Tác giả : 
Nguyễn quang Sáng 
(1932) 
- Tác phẩm : 
 Viết năm 1966 ( Khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ ). 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  ( Nguyễn Quang Sáng ) 
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích : 
- Giải từ khó : ( SGK) 
II. Đọc – Tìm hiểu văn bản : 
1. Diễn biến tâm lí và tình cảm của bé Thu trong lần cha về thăm nhà . 
 a. Trước khi Thu nhận ông Sáu là cha . 
 - Thu ngạc nhiên , sợ hãi , tỏ ra ngờ vực , lảng tránh . 
Thảo luận 5 phút 
 Từ những thái độ trên em cho biết tại sao Thu lại có biểu hiện như vậy ? Có phải em hỗn láo với cha không ? Từ đó em hiểu gì về tình cảm của bé Thu dành cho cha? 
 Sự ương ngạnh của bé Thu hoàn toàn không đáng trách . Trong hoàn cảnh xa cách và trắc trở của chiến tranh , phản ứng tâm lí của em là hoàn toàn tự nhiên , nó còn chứng tỏ em có cá tính mạnh mẽ , tình cảm của em sâu sắc , chân thật , em chỉ yêu ba khi tin chắc đó đúng là ba . Trong cái “ cứng đầu ” của em có ẩn chứa cả sự kiêu hãnh trẻ thơ về một tình yêu dành cho người cha “ khác ”- người trong tấm hình chụp chung với má em . 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  ( Nguyễn Quang Sáng ) 
II. Đọc – Tìm hiểu văn bản : 
1.a. Trước khi Thu nhận ông Sáu là cha . 
* Hai ngày sau : 
 - Vẫn thờ ơ, lạnh lùng đến mức bướng bỉnh ngang ngạnh khó hiểu . 
 => Từ chối sự quan tâm , chăm sóc của ông Sáu vì nghĩ rằng ông không phải là cha mình . 
=> Từ chối sự quan tâm , chăm sóc của ông Sáu vì nghĩ rằng ông không phải là cha mình . 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  ( Nguyễn Quang Sáng ) 
II. Đọc – Tìm hiểu văn bản : 
1.a. Trước khi Thu nhận ông Sáu là cha . 
b. Khi nhận ra cha . 
* Niềm khát khao tình cha của người con: 
- Vẻ mặt sầm lại , đôi mắt mênh mông . 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  ( Nguyễn Quang Sáng ) 
II. Đọc – Tìm hiểu văn bản : 
1.a.b. Khi nhận ra cha . 
- Kêu thét lên ” ba ”, ôm chặt lấy cổ , hôn tóc , hôn cổ , hôn vai và hôn cả vết thẹo dài bên má của ba nó nữa . 
- Nó hiểu được vì sao khuôn mặt của ba thay đổi . 
- Khi hiểu ra , tình cảm tự nhiên của bé Thu được thể hiện qua tiếng gọi cha đầu tiên và qua hành động . 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  ( Nguyễn Quang Sáng ) 
II. Đọc – Tìm hiểu văn bản : 
1. Khi nhận ra cha . 
2. Tình cha con sâu nặng và cao đẹp của ông Sáu . 
* Nỗi niềm của người cha: 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  ( Nguyễn Quang Sáng ) 
1.a.b. Khi nhận ra cha . 
II. Đọc – Tìm hiểu văn bản : 
 Cô bé có tình cảm thật sâu sắc mạnh mẽ , cá tính cứng cỏi nhưng cũng rất hồn nhiên ngây thơ  Nhà văn am hiểu tâm lí trẻ em với tấm lòng yêu thương trân trọng . 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  ( Nguyễn Quang Sáng ) 
II. Đọc – Tìm hiểu văn bản : 
1.a.b. Khi nhận ra cha . 
2. Tình cha con sâu nặng và cao đẹp của ông Sáu . 
* Nỗi niềm của người cha: 
- Lần đầu tiên về thăm nhà : 
Thuyền còn chưa cập bến , ông Sáu đã nhảy thót lên bờ , vừa gọi vừa chìa tay ra đón con. 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  ( Nguyễn Quang Sáng ) 
II. Đọc – Hiểu văn bản : 
1.a.b. Khi nhận ra cha . 
 2. Tình cha con sâu nặng và cao đẹp của ông Sáu . 
* Nỗi niềm của người cha: 
- Những ngày đoàn tụ : 
Ông Sáu quan tâm , chờ đợi con gái gọi mình là cha. 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  (Nguyễn Quang Sáng ) 
II. Đọc – Hiểu văn bản: 
1.a.b. Khi nhận ra cha . 
 2. Tình cha con sâu nặng và cao đẹp của ông Sáu. 
- Những ngày xa con: 
* Nỗi niềm của người cha: 
 Ông Sáu thực hiện lời hứa vớ con, là cây lược ngà. Giờ phút cuối cùng trước lúc hi sinh, người chiến sĩ ấy chỉ được ấy chỉ yên lòng khi biết cây lược sẽ được chuyển đến tận tay con gái. 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  (Nguyễn Quang Sáng ) 
II. Đọc – Hiểu văn bản: 
1.a.b. Khi nhận ra cha . 
 2. Tình cha con sâu nặng và cao đẹp của ông Sáu. 
* Nỗi niềm của người cha: 
- Những ngày xa con: 
=> Câu chuyện “ Chiếc lược ngà” không chỉ nói lên tình cha con sâu nặng của cha con ông Sáu, mà còn gợi cho người đọc nghĩ đến và thấm thía những đau thương, mất mát, hoàn cảnh éo le của chiến tranh gây ra cho bao nhiêu con người, bao nhiêu gia đình. 
Thảo luận 3 phút 
Nêu nét 
đặc sắc 
Nghệ thuật 
Của 
Văn bản 
- Tạo tình huống truyện éo le. 
- Có cốt truyện mang yếu tố bất ngờ. 
 - Lựa chọn người kể chuyện là bạn của ông Sáu, chứng kiến toàn bộ câu chuyện, thấu hiểu cảnh ngộ và tâm trạng của nhân vật trong truyện. 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  ( Nguyễn Quang Sáng ) 
II. Đọc – Hiểu văn bản : 
1.a.b. Khi nhận ra cha . 
3. Nghệ thuật : 
 2. Tình cha con sâu nặng và cao đẹp của ông Sáu . 
 - Có cốt truyện mang yếu tố bất ngờ . 
 - Lựa chọn người kể chuyện , là bạn của ông Sáu , chứng kiến toàn bộ câu chuyện , thấu hiểu cảnh ngộ và tâm trạng của nhân dân trong truyện . 
- Tạo tình huống truyện éo le. 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  ( Nguyễn Quang Sáng ) 
II. Đọc – Hiểu văn bản : 
1.a.b. Khi nhận ra cha . 
3. Nghệ thuật : 
 2. Tình cha con sâu nặng và cao đẹp của ông Sáu . 
 4. Ý nghĩa văn bản : 
 Là câu chuyện cảm động về tình cha con sâu nặng . Chiếc lược ngà cho ta hiểu thêm về những mất mát to lớn của chiến tranh mà nhân dân ta đã trải qua trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước . 
* Ghi nhớ : SGK/ 202 
Tiết 71,72 CHIẾC LƯỢC NGÀ  ( Nguyễn Quang Sáng ) 
II. Đọc – Hiểu văn bản : 
 Thái độ và hành động của bé Thu đối với ba rất trái ngược , trong những ngày đầu khi ông Sáu về thăm nhà và lúc ông sắp ra đi , nhưng vẫn nhất quán trong tính cách của nhân vật . ( xuất phát từ sự nhất quán trong suy nghĩ và hành động của em ). 
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích : 
III. Luyện tập : 
Bài 1: 
Củng cố – Luyện tập : 
Tình cha con của ông Sáu được thể hiện như thế nào ? 
=> Tình cảm cha con sâu đậm : 
+ Thu chỉ nhận ba khi người đó đúng thật là ba mình . 
+ Thương con, ân hận khi đánh con, làm chiếc lược ngà cho con. 
Hướng dẫn tự học ở nhà : 
- Học bài . 
 - Đọc , nhớ những chi tiết nghệ thuật đặc sắc trong đoạn trích . 
 - Nắm được những kiến thức của bài học , tìm các chi tiết minh chứng cho những nội dung này . 
 - Làm bài tập ở nhà . 
 - Chuẩn bị bài : Ôn tập Tiếng Việt . 
 + Đọc kĩ kiến thức SGK. 
+ Trả lời các câu hỏi SGK. 
 + Tham khảo bài tập .