Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 51: Văn bản "Đoàn thuyền đánh cá"

chào mừng các thầy cô về dự chuyên đề 
Tiết 51: VĂN BẢN : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
	( HUY CẬN) 
T ìm hiểu chung 
1. Tác giả 
Tiết 51: VĂN BẢN : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
	( HUY CẬN) 
T ìm hiểu chung 
1. Tác giả 
- Ông là bạn tâm giao của Xuân Diệu - một nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam 
- Tháng 6 năm 2001, Huy Cận được bầu là Viện sĩ Viện Hàn lâm thế giới 
 Phong c ách : T hơ Huy Cận vừa bám lấy cuộc đời vừa hướng tới những khoảng 
xa rộng .... vừa bay bổng lãng mạn lại vừa hiện thực đời thường. 
- Huy cận (1919-2005) quê Hà Tỉnh 
 Là nha ̀ thơ nổi tiếng của thơ mới 
- Thơ ông sau cách mạng tràn đầy niềm vui,niềm tin cuộc sống 
Tiết 51: VĂN BẢN : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
	( HUY CẬN) 
T ìm hiểu chung 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
- Năm 1958, Huy Cận có chuyến đi thực tế dài ngày ở vùng mỏ Quảng Ninh . Bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá ” được sáng tác trong hoàn cảnh đó , in trong tập “ Trời mỗi ngày lại sáng ” (1958). 
® oµn thuyÒn ®¸ nh c¸ 
Hồng Gai, 4 – 10 – 1958 . 
Hát rằng : cá bạc biển Đông lặng, 
Cá thu biển Đông như đoàn thoi 
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng. 
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi 
M ặt tr ời xu ống bi ển nh ư h òn l ửa. 
Sóng đã cài then, đêm sập cửa. 
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi. 
Câu hát căng buồm cùng gió khơi. 
Thuyền ta lái gió với buồm trăng 
Lướt giữa mây cao với biển bằng, 
Ra đậu dặm xa dò bụng biển, 
Dàn đan thế trận lưới vây giăng. 
Cá nhụ cá chim cùng cá đé, 
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng, 
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé. 
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long. 
Ta hát bài ca gọi cá vào, 
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao. 
Biển cho ta cá như lòng mẹ 
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào. 
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng, 
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng. 
Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông, 
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng. 
Câu hát căng buồm với gió khơi, 
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời. 
Mặt trời đội biển nhô màu mới, 
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi . 
T ìm hiểu chung 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
3. Đọc 
4. Chú thích 
Tiết 51: VĂN BẢN : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
	( HUY CẬN) 
Từ ngữ 
Hình ảnh 
Nghĩa 
Cá bạc 
Cá song 
Cá đé 
Cá chim 
Cá nhụ 
Cá thu 
Loài cá cùng họ với cá thu , thân và má có v ả y nhỏ , màu trắng nhạt . 
Loài cá biển sống ở tầng mặt nước , thân dẹt hình thoi . 
Loài cá mình dẹt , v ây lớn . 
Còn gọi là cá b ẹ , cùng họ với cá trích nhưng lớn hơn . 
Thân dài , hơi dẹt . 
Sống ở gần bờ , thân dày và dài , có nhiều vạch dọc thân hoặc các chấm màu đen và hồng 
Tiết 51 
Bài : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
 - Huy Cận 
I.Giới thiệu chung 
1.Tác gia ̉ 
2.Tác phẩm 
II.Đọc – hiểu văn bản 
1.Đọc – chu ́ thích(sgk ) 
2.Bố cục : 3 đoạn 
Đoạn 1:2 khô ̉ thơ đầu -> cảnh đoàn thuyền ra khơi 
Đoạn 2:4 khô ̉ tiếp theo -> cảnh hoạt động của thuyền đánh cá 
Đoạn 3: khô ̉ cuối -> cảnh đoàn thuyền trơ ̉ vê ̀ 
® oµn thuyÒn ®¸ nh c¸ 
Hát rằng : cá bạc biển Đông lặng, 
Cá thu biển Đông như đoàn thoi 
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng. 
Đến dệt lưới ta, đoàn cá ơi 
M ặt tr ời xu ống bi ển nh ư h òn l ửa. 
Sóng đã cài then, đêm sập cửa. 
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi. 
Câu hát căng buồm cùng gió khơi. 
Thuyền ta lái gió với buồm trăng 
Lướt giữa mây cao với biển bằng, 
Ra đậu dặm xa dò bụng biển, 
Dàn đan thế trận lưới vây giăng. 
Cá nhụ cá chim cùng cá đé, 
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng, 
Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé. 
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long. 
Ta hát bài ca gọi cá vào, 
Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao. 
Biển cho ta cá như lòng mẹ 
Nuôi lớn đời ta tự buổi nào. 
Sao mờ, kéo lưới kịp trời sáng, 
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng. 
Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông, 
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng. 
Câu hát căng buồm với gió khơi, 
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời. 
Mặt trời đội biển nhô màu mới, 
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi . 
C ảnh đ o àn thuy ền đánh ca ra kh ơ i 
C ảnh ho ạt động c ủa đ o àn thuy ề n đánh c á 
C ảnh c ảnh đ o àn thuyền tr ở v ề 
Tiết 51: VĂN BẢN : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
	( HUY CẬN) 
T ìm hiểu chung 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
3. Đọc 
4. Chú thích 
5. Bố cục : 
3 phần : Phần 1: Hai khổ thơ đầu -> cảnh đoàn thuyền ra khơi 
	 Phần 2: Bốn khổ tiếp theo -> cảnh đánh cá trên biển 
	 Phần 3: khổ cuối -> Cảnh đoàn thuyền trở về 
6. Đại ý: 
Bài thơ miêu tả một chuyến ra khơi đánh cá của người dân chài vùng biển Quảng Ninh trong âm hưỡng tiếng hát lạc quan của người lao động làm chủ biển khơi . 
Quan sát bức tranh va ̀ cho biết 
đoàn thuyền ra khơi vào thời điểm nào ? 
Tiết 51: VĂN BẢN : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
	( HUY CẬN) 
- Thời điểm : Hoàng hôn - mặt trời như đi về với biển cả 
- Nghệ thuật : So sánh , nhân hoá , liên tưởng , tưởng tượng độc đáo 
- Thiên nhiên : Mặt trời như một “ hòn lửa ” đỏ rực từ từ lặn xuống biển để lại ánh sáng rực rỡ , huy hoàng . Vũ trụ như một ngôi nhà khổng lồ mà màn đêm là cánh cửa và những con sóng là then cài . 
1. Cảnh ra khơi đánh cá 
II. Ph â n t ích : 
Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì khi miêu tả bức tranh thiên nhiên này ? 
“ Mặt trời xuống biển như hòn lửa 
 Sóng đã cài then đêm sập cửa ” 
Tiết 51: VĂN BẢN : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
	( HUY CẬN) 
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi 
Tiết 51: VĂN BẢN : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
	( HUY CẬN) 
II. Đọc - hiểu văn bản . 
1. Cảnh ra khơi đánh cá 
- C ảnh thiên nhiên hiện lên rực rỡ , huy hoàng , tráng lệ 
- Sự vận động của vũ trụ , biển cả đang dần khép lại , chuyển sang trạng thái nghỉ ngơi 
THIÊN NHIÊN 
Hình ảnh con người có gì đối lập với trạng thái của thiên nhiên vũ trụ lúc này ? 
CON NGƯỜI 
 Con người bắt đầu ra khơi , bắt đầu một ngày lao động mới . 
3.1. Ph â n t ích : 
Tiết 51: VĂN BẢN : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
	( HUY CẬN) 
Tiết 51 
II. Đọc - hiểu văn bản . 
3.1. Cảnh ra khơi đánh cá 
Qua đó làm nổi bật khung cảnh v à khí thế nào của người lao động ? 
“ Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi ” 
Từ “lại” trong câu thơ trên cho em hiểu thêm điều gì ? 
- Không phải là ra đi lần đầu mà là công việc hàng ngày , thường xuyên của những người dân miền biển . 
- G ợi hình ảnh đoàn thuyền hùng dũng tiến ra khơi . 
Khí thế khẩn trương , tưng bừng , khí thế của những con người có lòng nhiệt tình , hăng say, hào hứng lao động 
3. Ph â n t ích 
Tiết 51: VĂN BẢN : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
	( HUY CẬN) 
II. Đọc - hiểu văn bản . 
1. Cảnh ra khơi đánh cá 
Câu thơ gợi cho em những liên tưởng gì ? 
“ Câu hát căng buồm cùng gió khơi ” 
Những người dân chài vừa chèo thuyền vừa cất cao tiếng hát . Tiếng hát vang khoẻ của h ọ hoà quyện vào gió nâng cánh buồm đẩy con thuyền lao nhanh ra khơi . 
3. Phân tích : 
Tiết 51: VĂN BẢN : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
	( HUY CẬN) 
1. Cảnh ra khơi đánh cá 
 Ca ngợi biển giàu có , với những loài cá quí . 
 Thể hiện ước mơ đánh bắt được nhiều hải sản 
Khát vọng chinh phục thiên nhiên 
III. Ph ân tích 
Kh ổ 2 
Tiết 51: VĂN BẢN : ĐOÀN THUYỀN ĐÁNH CÁ 
	( HUY CẬN) 
Miêu tả cảnh lao động kéo lưới trên biển . 
D 
Miêu tả cảnh lên đường và tâm trạng náo nức của con người . 
B 
Miêu tả cảnh hoàng hôn trên biển . 
C 
S 
Đ 
S 
Miêu tả sự phong phú của các loài cá biển . 
A 
Bài tập nhanh : Nội dung của 2 khổ thơ đầu là gì ? 
S