Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 40: Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự - Trường THCS Đinh Xá

Chào mừng các thầy cô giáo về dự giờ Ngữ văn 9 
TRƯỜNG THCS ĐINH XÁ 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
 Nêu tác dụng của yếu tố miêu tả trong 
v ă n bản tự sự ? T ì m ví dụ có yếu tố 
miêu tả và phân tích tác dụng 
của nó trong một tác phẩm đ ã học? 
Bài 8 – Tiết 40 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
1.Đọc lại đ oạn trích 
“Kiều ở lầu Ng ư ng Bích.” 
* Những câu thơ tả cảnh 
Những câu thơ miêu tả nội tâm 
 (Tâm trạng): 
Kiều ở lầu Ngưng Bích 
 Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân, 
 Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung. 
Bốn bề bát ngát xa trông, 
 Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia. 
 Bẽ bàng mây sớm đèn khuya 
 Nửa tình nửa cảnh như chia tấm lòng. 
 Tưởng người dưới nguyệt chén đồng 
 Tin sương luống những rày trông mai chờ 
Bên trời góc bể bơ vơ 
 Tấm son gột rửa bao giờ cho phai 
 Xót người tựa cửa hôm mai 
 Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ 
 Sân Lai cách mấy nắng mưa 
Có khi gốc tử đã vừa người ôm 
 Buồn trông cửa bể chiều hôm 
 Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? 
 Buồn trông ngọn nước mới sa, 
Hoa trôi man mác biết là về đâu? 
Buồn trông nội cỏ rầu rầu, 
 Chân mây mặt đất một màu xanh xanh 
 Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, 
 Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. 
 (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du) 
Vì sao em biết đó là những câu thơ tả cảnh? 
Tìm những câu thơ tả tâm trạng Kiều? 
Vì sao em biết đó là những câu thơ tả tâm trạng Kiều? 
Miêu tả những suy nghĩ của Kiều về 
nỗi nhớ cha mẹ, về Kim Trọng, về 
 thân phận buồn tủi của chính mình 
 => Không quan sát được trực tiếp. 
Tả cảnh sắc thiên nhiên ở lầu 
Ngưng Bích : núi trăng, con thuyền cánh hoa, đồng cỏ 
=>Những cảnh ấy có thể quan sát được trực tiếp qua các giác quan. 
Bài 8 – Tiết 40 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
1.Đọc lại đ oạn trích 
“Kiều ở lầu Ng ư ng Bích.” 
* Những câu thơ tả cảnh 
Những câu thơ miêu tả nội tâm 
 (Tâm trạng): 
Kiều ở lầu Ngưng Bích 
 Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân, 
 Vẻ non xa tấm trăng gần ở chung. 
Bốn bề bát ngát xa trông, 
 Cát vàng cồn nọ bụi hồng dặm kia. 
Buồn trông cửa bể chiều hôm 
 Thuyền ai thấp thoáng cánh buồm xa xa? 
 Buồn trông ngọn nước mới sa, 
Hoa trôi man mác biết là về đâu? 
Buồn trông nội cỏ rầu rầu, 
 Chân mây mặt đất một màu xanh xanh 
 Buồn trông gió cuốn mặt duềnh, 
 Ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi. 
 (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du) 
Miêu tả những suy nghĩ của Kiều về 
nỗi nhớ cha mẹ, về Kim Trọng, về 
 thân phận buồn tủi của chính mình 
 => Không quan sát được trực tiếp. 
Tả cảnh sắc thiên nhiên ở lầu 
Ngưng Bích : núi trăng, con thuyền cánh hoa, đồng cỏNhững cảnh ấy có thể quan sát được trực tiếp qua các giác quan. 
Những câu thơ tả cảnh trên có phải chỉ để 
tả nguyên cảnh không ? Hay qua đó ta có 
thể hiểu được tâm trạng của Kiều ? 
Từ những câu thơ tả cảnh=> thấy được tâm 
trạng bên trong của Kiều. 
Vậy miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là gì? 
 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựngnhân vật, làm cho nhân vật sinh động. 
` 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
 1. Đoạn trích: “Kiều ở lầu Ngưng Bích” 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
2. Đoạn văn: (Trích Lão Hạc – Nam Cao) 
Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão nghẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. 
 Đoạn văn: 
 (Trích: Lão Hạc – Nam Cao) 
 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựngnhân vật, làm cho nhân vật sinh động. 
Bài 8 – Tiết 40 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
Qua các từ ngữ miêu tả đó, em nhận thấy tâm trạng của Lão Hạc như thế nào ? 
Dằn vặt, đau khổ, ân hận, day dứt 
 khi bán con Vàng 
Từ những ví dụ trên em thấy người 
 ta có những cách nào để miêu tả 
nội tâm nhân vật ? 
Có hai cách miêu tả nội tâm nhân vật 
 Trực tiếp bằng cách diễn tả ý nghĩa cảm xúc, tình cảm của nhân vật. 
 Gián tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt cử chỉ, trang phục của nhân vật. 
` 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
 1. Đoạn trích: “Kiều ở lầu Ngưng Bích” 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
2. Đoạn văn: (Trích Lão Hạc – Nam Cao) 
 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựngnhân vật, làm cho nhân vật sinh động. 
Bài 8 – Tiết 40 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
Có hai cách miêu tả nội tâm nhân vật 
 Trực tiếp bằng cách diễn tả ý nghĩa cảm xúc, tình cảm của nhân vật. 
 gián tiếp băng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt cử chỉ, trang phục của nhân vật. 
II. Ghi nhớ : (SGK) 
 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự 
sự là tái hiện nh ữ ng ý nghĩ, cảm 
xúc và diễn biến tâm trạng của 
nhân vật. Đó là biện pháp quan 
trọng đ ể xây dựng nhân vật, làm 
cho nhân vật sinh đ ộng. 
 Ng ư ời ta có thể miêu tả nội tâm 
trực tiếp bằng cách diễn tả nh ữ ng 
ý nghĩ, cảm xúc, tình cảm của nhân 
vật; cũng có thể miêu tả nội tâm gián 
tiếp bằng cách miêu tả cảnh vật, nét 
 mặt, cử chỉ, trang phục,của nhân vật. 
` 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
 1. Đoạn trích: “Kiều ở lầu Ngưng Bích” 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
2. Đoạn văn: (Trích Lão Hạc – Nam Cao) 
 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựngnhân vật, làm cho nhân vật sinh động. 
Bài 8 – Tiết 40 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
Có hai cách miêu tả nội tâm nhân vật 
 Trực tiếp bằng cách diễn tả ý nghĩa cảm xúc, tình cảm của nhân vật. 
 gián tiếp băng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt cử chỉ, trang phục của nhân vật. 
II. Ghi nhớ : (SGK) 
III. Luyện tập 
1. Bài 1 : Tìm đoạn văn miêu tả nội tâm nhân vật ? 
 2.Bài 2 : Tìm trong đ oạn trích “ Mã Giám Sinh mua Kiều” nh ữ ng câu th ơ miêu tả nội tâm của Thuý Kiều. 
* Nh ữ ng câu th ơ miêu tả nội tâm của Kiều : 
 Nỗi m ì nh thêm tức nỗi nhà, 
Thềm hoa một b ư ớc lệ hoa mấy hàng! 
 Ngại ngùng dợn gió e s ươ ng, 
Ngừng hoa bóng thẹn trông g ươ ng mặt dày. 
 Mối càng vén tóc bắt tay 
Nét buồn nh ư cúc đ iệu gầy nh ư mai. 
=> Tâm trạng đ au đ ớn, tủi nhục, xót xa. 
 Tôi giật sững người. Chẳng hiểu 
sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ. Thoạt 
tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, 
sau đó là xấu hổ.Trước mắt em tôi , tôi 
hoàn hảo đến thế kia ư ? Tôi nhìn như 
thôi miên vào vào dòng chữ đề trên bức 
 tranh “Anh trai tôi” . 
(Bức tranh của em gái tôi – Tạ Duy Anh) 
Tâm trạng người anh : ngạc nhiên, sững 
 sờ,bất ngờ, xấu hổ, ân hận và cảm phục 
trước tài năng và tình cảm của em gái 
dành cho mình. 
Dựa vào đoạn thơ trên, em hãy 
chuyển thành đoạn văn có yếu tố 
miêu tả nội tâm của Kiều ? 
? 
` 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
 1. Đoạn trích: “Kiều ở lầu Ngưng Bích” 
I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
2. Đoạn văn: (Trích Lão Hạc – Nam Cao) 
 Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự là tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó là biện pháp quan trọng để xây dựngnhân vật, làm cho nhân vật sinh động. 
Bài 8 – Tiết 40 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
Có hai cách miêu tả nội tâm nhân vật 
 Trực tiếp bằng cách diễn tả ý nghĩa cảm xúc, tình cảm của nhân vật. 
 gián tiếp băng cách miêu tả cảnh vật, nét mặt cử chỉ, trang phục của nhân vật. 
II. Ghi nhớ : (SGK) 
III. Luyện tập 
Sau khi kiều quyết định bán mình chuộc cha , mai mối dẫn Mã Giám sinh đến mua Kiều, Gã ngoài 40 mươi, ăn mặc chải chuốt, bảnh bao.Nhìn gã người ta thật khó có thiện cảm với một kẻ trai lơ trau chuốt đến thế . Vào nhà Kiều hắn ngồi tót lên ghế trên một cách sỗ sàng, ngạo mạn .Khi nói chuyện hắn đã lộ rõ là một kẻ vô học với những câu nói cộc lốc, trống không Hắn và mai mối ra sức cân sức cân tài để định giá mua Kiều. Trong khi đó Kiều chết lặng đi trong nỗi đớn đau, xót xa, tủi nhục. Kiều thương cho cha, cho em và cho thân phân mình. Cuối cùng cuộc mua bán cũng đến hồi kết thúc. Một người con gái tài sắc như Kiều cũng trở thành món hàng cho người đời mua bán kiếm lời mà thôi. 
Dựa vào đoạn thơ trên, em hãy 
chuyển thành đoạn văn có yếu tố 
miêu tả nội tâm của Kiều ? 
? 
 III.	 H ư ớng dẫn bài tập về nhà 	 
- Học thuộc ghi nhớ 
- Hoàn thành bài tập 3 
- Chuẩn bị bài : Lục Vân Tiên gặp nạn  + Nêu vị trí đ oạn trích + Tóm tắt ngắn gọn + Trả lời câu hỏi : Đọc - hiểu văn bản (	sgk – 121) 
Bài 8 – Tiết 40 - Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự 
Chào tạm biệt ! 
Chúc thầy cô và các em học sinh luôn mạnh khỏe