Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 39: Văn bản "Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga"

LỤC VÂN TIấN CỨU 
 KIỀU NGUYỆT NGA 
Kiểm tra bài cũ 
? Tâm trạng của Thúy Kiều trong đoạn trích Kiều 
ở lầu Ngưng Bích đư ợc diễn tả nh ư thế nào ? 
- Tâm trạng buồn , cô đơn 
Có một nh à th ơ mà chỉ nhắc đ ến ô ng người ta nghĩ ngay đ ến một nhân 
vật trong tác phẩm nổi tiếng của ô ng đ ó là Lục Vân Tiên trong truyện 
Lục Vân Tiên thích làm việc nghĩa cứu đ ời , giúp người . Nội dung câu 
chuyện nh ư thế nào chúng ta cùng tìm hiểu trong bài ngày hôm nay. 
Khu tưởng niệm nh à th ơ nguyễn đì nh chiểu 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
1. Tác gi ả: 
Giới thiệu sơ lược những nét chính về nh à th ơ Nguyễn Đì nh Chiểu ? 
 - Nhắc đ ến ô ng là người ta nghĩ đ ến một con người có : 
 + Nghị lực sống và cống hiến cho đ ời 
 + Lòng yêu nước và tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm 
Nguyễn Đì nh Chiểu : ( 1822- 1888). 
Sinh tại qu ê mẹ : Gia Đ ịnh , qu ê cha TT Huế . 
1843 đỗ Tú Tài , chưa kịp đi thi tiếp th ì mẹ 
 mất , ô ng ốm nặng , bị mù và bị từ hôn . 
Ô ng về qu ê mẹ , làm thầy lang và dạy học . 
Sáng tác nhiều th ơ văn khích lệ tinh thần 
yêu nước và chiến đ ấu của nhân dân Nam Bộ . 
Ô ng là 1 nh à yêu nước , 1 nh à th ơ lớn của 
dân tộc , 1 thầy thuốc đá ng trọng . 
(1822- 1888) 
- Ô ng là 1 nh à yêu nước , 1 nh à th ơ lớn 
của dân tộc , 1 thầy thuốc đá ng trọng . 
- Sáng tác nhiều th ơ văn khích lệ tinh thần 
yêu nước và chiến đ ấu của nhân dân 
Nam Bộ . 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
1. Tác gi ả: 
Em hãy nêu một vài nét về sự nghiệp sáng tác của ô ng ? 
(1822- 1888) 
- Ô ng là 1 nh à yêu nước , 1 nh à th ơ lớn 
của dân tộc , 1 thầy thuốc đá ng trọng . 
- Sáng tác nhiều th ơ văn khích lệ tinh thần 
yêu nước và chiến đ ấu của nhân dân 
Nam Bộ . 
2. Sự nghiệp : 
Sáng tác nhiều tác phẩm bằng ch ữ 
 Nôm có gi á trị , nhằm truyền bá đạo 
lý làm người nh ư: Truyện Lục Vân 
Tiên , Dương Từ - Hà Mậu . 
Cổ vũ lòng yêu nước , ý chí cứu nước nh ư: 
Chạy giặc , văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc .. 
3. Truyện th ơ Lục Vân Tiên : 
Em hãy nêu một vài nét về Truyện th ơ Lục Vân Tiên ? 
Viết vào khoảng đ ầu nh ữn g năm 50 của thế kỷ 19. 
- Cốt truyện do nh à th ơ sáng tạo: Dài 2082 câu Lục 
bát , 
Kết cấu theo chương hồi xoay quanh diễn biến 
 cuộc đ ời những nhân vật chính . 
*. Tóm tắt tác phẩm : 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
1. Tác gi ả: 
(1822- 1888) 
- Ô ng là 1 nh à yêu nước , 1 nh à th ơ lớn 
của dân tộc , 1 thầy thuốc đá ng trọng . 
- Sáng tác nhiều th ơ văn khích lệ tinh thần 
yêu nước và chiến đ ấu của nhân dân 
Nam Bộ . 
2. Sự nghiệp : 
Sáng tác nhiều tác phẩm bằng ch ữ 
 Nôm có gi á trị , nhằm truyền bá đạo 
lý làm người nh ư: Truyện Lục Vân 
Tiên , Dương Từ - Hà Mậu . 
Cổ vũ lòng yêu nước , ý chí cứu nước nh ư: 
Chạy giặc , văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc .. 
3. Truyện th ơ Lục Vân Tiên : 
Viết vào khoảng đ ầu nh ững năm 50 của thế kỷ 19. 
- Cốt truyện do nh à th ơ sáng tạo: Dài 2082 câu Lục 
bát , 
Kết cấu theo chương hồi xoay quanh diễn biến 
 cuộc đ ời những nhân vật chính . 
*. Tóm tắt tác phẩm : 
Đoạn trích nằm ở phần nào của tác phẩm ? 
*. Vị trí đoạn trích : 
- Nằm ở phần đ ầu tác phẩm . 
 Theo em câu chuyện có phần nào giống cuộc đ ời của tác gi ả? 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
1. Tác gi ả: 
Đoạn trích có thể chia làm mấy phần ? 
(1822- 1888) 
- Ô ng là 1 nh à yêu nước , 1 nh à th ơ lớn 
của dân tộc , 1 thầy thuốc đá ng trọng . 
- Sáng tác nhiều th ơ văn khích lệ tinh thần 
yêu nước và chiến đ ấu của nhân dân 
Nam Bộ . 
2. Sự nghiệp : 
Sáng tác nhiều tác phẩm bằng ch ữ 
 Nôm có gi á trị , nhằm truyền bá đạo 
lý làm người nh ư: Truyện Lục Vân 
Tiên , Dương Từ - Hà Mậu . 
Cổ vũ lòng yêu nước , ý chí cứu nước nh ư: 
Chạy giặc , văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc .. 
3. Truyện th ơ Lục Vân Tiên : 
Viết vào khoảng đ ầu năm 50 của thế kỷ 19. 
- Cốt truyện do nh à th ơ sáng tạo: Dài 2082 câu Lục 
bát , 
Kết cấu theo chương hồi xoay quanh diễn biến 
 cuộc đ ời những nhân vật chính . 
*. Tóm tắt tác phẩm : 
*. Vị trí đoạn trích : 
- Nằm ở phần đ ầu tác phẩm . 
*. Bố cục đoạn trích : 
- Đoạn 1 (14 câu đ ầu ) : Lục Vân Tiên đá nh tan bọn cướp , tiêu diệt tên cầm đ ầu Phong Lai. 
- Đoạn 2 ( còn lại) : Cuộc trò chuyện giữa Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga . 
2 đoạn: 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu văn bản : 
1. Nhân vật Lục Vân Tiên : 
? Nếu chọn th ơ đề tên cho tranh minh hoạ sau đây th ì em sẽ chọn lời th ơ nào ? 
Vân Tiên tả đ ột hữu xông ,  Khác nào Triệu Tử phá vòng Đươ ng Dang. 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu văn bản : 
1. Nhân vật Lục Vân Tiên : 
? Sự việc đá nh cướp đư ợc kể và miêu tả qua các hành đ ộng , lời nói đ iển hình nào của Lục Vân Tiên ? 
Hành đ ộng : 
  Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô. 
  Vân Tiên Tả đ ột hữu xông 
 Khác nào Triệu Tử phá vòng Đươ ng Dang. 
Lời nói : 
 Kêu rằng “ Bớ đả ng hung đ ồ 
 Chớ quen làm thói hồ đ ồ hại dân ”. 
*. Hành đ ộng : 
- Một mình bẻ cây làm gậy 
- Xông vào đá nh cướp . 
? Em hãy so sánh tương quan lực lượng giữa Vân Tiên và bọn cướp và cho biết tác gi ả còn sử dụng nghệ thuật gì ở đây? 
- Tả đ ột hữu xông 
Hành đ ộng “ Tả đ ột hữu xông ” của Vân Tiên đư ợc 
 tác gi ả So sánh với Triệu Tử Long trong Tam Quốc . 
? Em có nhận xét gì về cách kể của tác gi ả ở đoạn này ? 
-> Kể nhanh , ngắn gọn bằng biện pháp so sánh tương phản . 
Cách miêu tả nh ư thế gợi cho em nhớ tới hình ả nh những nhân vật nào trong truyện cổ Trung Hoa , trong truyện dân gian ? 
Một mình Vân Tiên đá nh cả bọn cướp đô ng . 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu văn bản : 
1. Nhân vật Lục Vân Tiên : 
Hành đ ộng : 
  Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô. 
  Vân Tiên Tả đ ột hữu xông 
 Khác nào Triệu Tử phá vòng Đươ ng Dang. 
Lời nói : 
 Kêu rằng “ Bớ đả ng hung đ ồ 
 Chớ quen làm thói hồ đ ồ hại dân ”. 
*. Hành đ ộng : 
Hành đ ộng “ Tả đ ột hữu xông ” của Vân Tiên đư ợc 
 tác gi ả So sánh với Triệu Tử Long trong Tam Quốc . 
Một mình Vân Tiên đá nh cả bọn cướp đô ng . 
? Qua đ ó ta thấy Lục Vân Tiên có những phẩm chất , tính cách gì ? 
Rất dũng cảm , không sợ hiểm nguy . 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu văn bản : 
*. Hành đ ộng : 
Rất dũng cảm , không sợ hiểm 
nguy . 
 Khoan khoan ngồi đ ó chớ ra , 
Nàng là phận gái , ta là phận trai . 
 Vân Tiên nghe nói liền cười : 
Làm ơn há dễ trông người tr ả ơn. 
... Nhớ câu kiến nghĩa bất vi, 
Làm người thế ấy cũng phi anh hùng . 
? Từ những lời nói này của chàng , em hiểu gì về con người Lục Vân Tiên ? 
* Cách cư sử với Kiều Nguyệt Nga : 
Em hãy tìm những câu th ơ miêu tả lời nói của Lục Vân Tiên với Kiều Nguyệt Nga ? 
Chàng hỏi han ân cần , an ủi , gi ữ đ úng phép 
tác gia giáo , từ chối sự tr ả ơn. 
-> Là người chính trực , hào hiệp , trọng nghĩa khinh tài , từ tâm nhân hậu 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu văn bản : 
1. Nhân vật Lục Vân Tiên : 
*. Hành đ ộng : 
Rất dũng cảm , không sợ hiểm 
nguy . 
* Cách cư sử với Kiều Nguyệt Nga : 
Chàng hỏi han ân cần , an ủi , gi ữ đ úng phép 
tác gia giáo , từ chối sự tr ả ơn. 
-> Là người chính trực , hào hiệp , trọng nghĩa khinh tài , từ tâm nhân hậu 
Quan niệm của người anh hùng đư ợc thẻ hiện trong câu nào / ý nghĩa của quan niệm ? 
- Quan niệm lẽ sống của người anh anh hùng : 
 Nhớ câu kiến nghĩa bất vi, 
Làm người thế ấy cũng phi anh hùng . 
Thảo luận nhóm : 
Theo em Nguyễn Đì nh Chiểu có dụng ý gì khi sáng tạo nhân vật Lục Vân Tiên ? 
> Lục Vân Tiên là hình ả nh đ ẹp , lý tưởng,tác 
 gi ả gửi gắm niềm tin và khát vọng về trang 
 anh hùng vì dân dẹp loạn. 
( Trích “ Truyện Lục Vân Tiên ” của Nguyễn Đì nh Chiểu ) 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu văn bản : 
1. Nhân vật Lục Vân Tiên : 
*. Hành đ ộng : 
-> Kể nhanh , ngắn gọn bằng biện pháp so sánh tương phản . 
Rất dũng cảm , không sợ hiểm nguy . 
* Cách cư sử với Kiều Nguyệt Nga : 
-> Là người chính trực , hào hiệp , trọng nghĩa khinh tài , từ tâm nhân hậu 
- Quan niệm lẽ sống của người anh hùng : 
> Lục Vân Tiên là hình ả nh đ ẹp , lý tưởng,tác gi ả gửi gắm niềm tin và khát vọng về trang anh hùng vì dân dẹp loạn. 
 Nhớ câu kiến nghĩa bất vi, 
Làm người thế ấy cũng phi anh hùng . 
2. Nhân vật Kiều Nguyệt Nga : 
? Tác gi ả miêu tả Kiều Nguyệt Nga theo cách nào ? 
- Tự giới thiệu về mình . 
? Em hãy so sánh với cách miêu tả Thúy Kiều của Nguyễn Du ? 
? Em có nhận xét gì về cách xưng hô của Kiều Nguyệt Nga ? 
 -> Cách xưng hô: dịu dàng , khiêm nhường , mực thước . 
- “ Quân tử - tiện thiếp ” 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu văn bản : 
1. Nhân vật Lục Vân Tiên : 
2. Nhân vật Kiều Nguyệt Nga : 
- Tự giới thiệu về mình . 
 -> Cách xưng hô: dịu dàng , khiêm nhường , mực thước . 
- “ Quân tử - tiện thiếp ” 
? Qua những lời giãi bày của Kiều Nguyệt Nga với Lục Vân Tiên , cho ta thấy Kiều Nguyệt Nga là một cô gái có những phẩm chất , tính cách gì? 
=> Một cô gái khu ê các,hiền hậu , nết na , có học thức , có hiếu , có giáo dục , ân tình , trọng ân nghĩa . 
-> Kiều Nguyệt Nga là một 
cô gái đá ng quý , đá ng trọng 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu văn bản : 
1. Nhân vật Lục Vân Tiên : 
*. Hành đ ộng : 
Rất dũng cảm , không sợ hiểm nguy . 
* Cách cư Xử với Kiều Nguyệt Nga : 
-> Là người chính trực , hào hiệp , trọng nghĩa khinh tài , từ tâm nhân hậu 
- Quan niệm lẽ sống của người anh hùng : 
> Lục Vân Tiên là hình ả nh đ ẹp , lý tưởng,tác gi ả gửi gắm niềm tin và khát vọng về trang anh hùng vì dân dẹp loạn. 
 Nhớ câu kiến nghĩa bất vi, 
Làm người thế ấy cũng phi anh hùng . 
2. Nhân vật Kiều Nguyệt Nga : 
- Tự giới thiệu về mình . 
 -> Cách xưng hô: dịu dàng , khiêm nhường , mực thước . 
- “ Quân tử - tiện thiếp ” 
=> Một cô gái khu ê các,hiền hậu , nết na , có học thức , có hiếu , có giáo dục , ân tình , trọng ân nghĩa . 
-> Kiều Nguyệt Nga là một 
cô gái đá ng quý , đá ng trọng 
III. Tổng kết : 
Tiết 38 + 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
1. Nhân vật Lục Vân Tiên : 
2. Nhân vật Kiều Nguyệt Nga : 
II. Tìm hiểu văn bản : 
III. Tổng kết : 
Bài tập trắc nghiệm : Chọn phương án tr ả lời đ úng :  
1. Những yếu tố nghệ thuật nào làm nên sự thành công của văn bản ?A. Khắc hoạ nhân vật chủ yếu qua phương diện hành đ ộng , cử chỉ , lời nói .B. Ngôn ng ữ đ ối thoại mộc mạc, bình dị , mang màu sắc của đ ịa phương Nam Bộ .C. Ngôn ng ữ th ơ đa dạng, phù hợp với diễn biến tình tiết .D. Tất cả các ý trên . 
2. Dòng nào sau đây nói đ úng , đủ nhất về nội dung của đoạn trích ? A. Khắc hoạ phẩm chất đ ẹp đẽ của nhân vật Lục Vân Tiên : Tài ba , dũng cảm , trọng nghĩa khinh tài .B. Khắc hoạ phẩm chất đ ẹp đẽ của nhân vật Kiều Nguyệt Nga : Hiền hậu , nết na , ân tình .C. Thể hiện khát vọng hành đạo giúp đ ời của tác gi ả.D. Cả 3 ý kiến trên . 
Tiết 38+ 39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu văn bản : 
1. Nhân vật Lục Vân Tiên : 
*. Hành đ ộng : 
Rất dũng cảm , không sợ hiểm nguy . 
* Cách cư sử với Kiều Nguyệt Nga : 
-> Là người chính trực , hào hiệp , trọng nghĩa khinh tài , từ tâm nhân hậu 
- Quan niệm lẽ sống của người anh hùng : 
> Lục Vân Tiên là hình ả nh đ ẹp , lý tưởng,tác gi ả gửi gắm niềm tin và khát vọng về trang anh hùng vì dân dẹp loạn. 
 “ Nhớ câu kiến nghĩa bất vi, 
Làm người thế ấy cũng phi anh hùng ”. 
2. Nhân vật Kiều Nguyệt Nga : 
- Tự giới thiệu về mình . 
 -> Cách xưng hô: dịu dàng , khiêm nhường , mực thước . 
- “ Quân tử - tiện thiếp ” 
=> Một cô gái khu ê các,hiền hậu , nết na , có học thức , có hiếu , có giáo dục , ân tình , trọng ân nghĩa . 
-> Kiều Nguyệt Nga là một 
cô gái đá ng quý , đá ng trọng 
III. Tổng kết : 
Miêu tả Nhân vật qua hành đ ộng , cử chỉ , lời nói . 
 Ngôn ng ữ mộc mạc, bình dị , gần với lời nói 
thông thường mang màu sắc đ ịa phương Nam bộ . 
- Ngôn ng ữ và cách kể chuyện theo trình tự thời gian . 
*. Ghi nhớ : (SGK- 115) 
Tiết 38+39: Lục Vân Tiên Cứu Kiều Nguyệt Nga 
I. Tìm hiểu chung : 
II. Tìm hiểu văn bản : 
III. Tổng kết : 
IV. Luyện tập : 
Hướng dẫn về nh à 
Học thuộc văn bản , ghi nhớ.Đọc thêm VB: - Kiều Nguyệt Nga đi cống giặc Ô Qua- Nắm nghệ thuật , nội dung.- Viết đoạn văn có độ dài từ 10 đ ến 15 câu nêu cảm nhận sâu sắc nhất của em về nhân vật Lục Vân Tiên qua đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga .- Chuẩn bị bài Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự .