Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 32: Miêu tả trong văn bản tự sự - Phạm Trung Thành

GV thực hiện:Phạm Trung Thành 
KÍNH CHÀO CÁC THẦY Cễ GIÁO CÙNG TOÀN THỂ CÁC EM HỌC SINH. 
Miêu tả 
 trong văn bản tự sự 
TIẾT 32: 
TIẾT 33: MIấU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I. Tỡm hiểu yếu tố miờu tả trong văn bản tự sự : : 
1. Bài tập : sgk/91 
 Đoạn trớch kể về trận đỏnh nào ? Trong trận đỏnh đú , nhõn vật vua Quang Trung làm gỡ ? Xuất hiện như thế nào ? 
* Sự việc : Vua Quang Trung đỏnh vào đồn Ngọc Hồi . 
Trong trận đỏnh đú Quang Trung cho ghộp vỏn lại , cứ mười người kiờng một bức rồi tiến sỏt đồn Ngọc Hồi . Quang Trung cưỡi voi , đầu đội khăn vàng đi đốc thỳc , chỉ huy ba quõn trong khúi lửa mự trời . Hỡnh ảnh nhà vua thật oai phong lẫm liệt . 
 Chỉ ra cỏc chi tiết miờu tả trong đoạn trớch ? Cỏc chi tiết ấy nhằm thể hiện những đối tượng nào ? 
	 Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván , cứ ghép liền ba tấm làm một bức , bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín , tất cả là hai mươi bức . Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức , lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đ ều cầm binh khí theo sau , dàn thành trận ch ữ “ nhất ”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đ ốc thúc , mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đ ồn Ngọc Hồi . Quân Thanh nổ súng bắn ra , chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra , khói toả mù trời , cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam , thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình . 
	 Vua Quang Trung liền gấp rút sai đ ội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước . Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau th ì quăng ván xuống đ ất , ai nấy cầm dao ngắn chém bừa , những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đá nh . 
	 Quân Thanh chống không nổi , bỏ chạy tán loạn giày xéo lên nhau mà chết . Tên Thái thú Đ iền Châu là Sầm Nghi Đ ống tự thắt cổ chết . Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung thây nằm đ ầy đ ồng , máu chảy thành suối , quân Thanh đại bại. 
	 ( Ngô gia văn phái , Hoàng Lê nhất thống chí ) 
TIẾT 33: MIấU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I. Tỡm hiểu yếu tố miờu tả trong văn bản tự sự : : 
1. Đoạn trớch : sgk/91 
* Sự việc : Vua Quang Trung đỏnh vào đồn Ngọc Hồi . 
* Yếu tố miờu tả : 
- Truyền lấy sỏu . phủ kớn . 
- Hạng lớnh .. chữ nhất 
- Dựng ống phun . hai mỡnh . 
- Khi gươm . đỏnh . 
- Thõy chất  
-> thể hiện hỡnh ảnh vua Quang Trung , sự thất bại của quõn Thanh và thắng lợi của quõn ta 
Haừy noỏi caực sửù vieọc sau thaứnh moọt ủoaùn vaờn : 
- Vua Quang Trung cho ghép ván lại, cứ mười người khiêng một bức , rồi tiến sát đ ến đ ồn Ngọc Hồi . 
- Quân Thanh bắn ra , không trúng người nào , sau đ ó phun khói lửa . 
- Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đá nh . 
- Quân Thanh chống đ ỡ không nổi , tướng nh à Thanh là Sầm Nghi Đ ống thắt cổ chết.Quân Thanh đại bại. 
 	 Vua Quang Trung cho ghép ván , cứ mười người khiêng một bức , rồi tiến sát đ ến đ ồn Ngọc Hồi . Quân Thanh bắn ra , không trúng người nào sau đ ó phun khói lửa . Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đá nh . Quân Thanh chống đ ỡ không nổi , tướng nh à Thanh là Sầm Nghi Đ ống thắt cổ chết . Quân Thanh đại bại . 
ẹoaùn vaờn : 
	 Vua Quang Trung lại truyền lấy sáu chục tấm ván , cứ ghép liền ba tấm làm một bức , bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín , tất cả là hai mươi bức . Đoạn kén hạng lính khoẻ mạnh, cứ mười người khênh một bức , lưng giắt dao ngắn, hai mươi người khác đ ều cầm binh khí theo sau , dàn thành trận ch ữ “ nhất ”, vua Quang Trung cưỡi voi đi đ ốc thúc , mờ sáng ngày mùng 5 tiến sát đ ồn Ngọc Hồi . Quân Thanh nổ súng bắn ra , chẳng trúng người nào cả. Nhân có gió bắc, quân Thanh bèn dùng ống phun khói lửa ra , khói toả mù trời , cách gang tấc không thấy gì, hòng làm cho quân Nam rối loạn. Không ngờ trong chốc lát trời bỗng trở gió nam , thành ra quân Thanh lại tự làm hại mình . 
	 Vua Quang Trung liền gấp rút sai đ ội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước . Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau th ì quăng ván xuống đ ất , ai nấy cầm dao ngắn chém bừa , những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đá nh . 
	 Quân Thanh chống không nổi , bỏ chạy tán loạn giày xéo lên nhau mà chết . Tên Thái thú Đ iền Châu là Sầm Nghi Đ ống tự thắt cổ chết . Quân Tây Sơn thừa thế chém giết lung tung thây nằm đ ầy đ ồng , máu chảy thành suối , quân Thanh đại bại. 
 ( Ngô gia văn phái , Hoàng Lê nhất thống chí ) 
Vua Quang Trung cho ghép ván, cứ mười người khiêng một bức, rồi tiến sát đến đồn Ngọc Hồi. Quân Thanh bắn ra, không trúng người nào sau đó phun khói lửa. Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đánh. Quân Thanh chống đỡ không nổi, tướng nhà Thanh là Sầm Nghi Đống thắt cổ chết. Quân Thanh đại bại 
 1. So sánh đoạn văn vừa tạo lập với đoạn văn trích ? 
2. Rút ra nhận xét : yếu tố miêu tả có vai trò nh ư thế nào đ ối với văn bản tự sự ? 
( Nếu chỉ kể sự việc diễn ra nh ư thế th ì nhân vật vua Quang Trung có nổi bật không ? Trận đá nh có sinh đ ộng không ? Tại sao ?) 
Thảo luận 
* Đoạn văn bị lược bỏ yếu tố miêu tả trở nên thiếu sinh đ ộng , kh ô khan, kém hấp dẫn vì chỉ đơn giản kể lại sự việc , nghĩa là mới tr ả lời câu hỏi : Sự việc gì đã xảy ra 
* Đoạn văn trích trong Hoàng Lê nhất thống chí nhờ có yếu tố miêu tả mà trận đá nh của vua Quang Trung đư ợc tái hiện cụ thể , sinh đ ộng , hấp dẫn , nghĩa là đã tr ả lời đư ợc câu hỏi sự việc ấy diễn ra nh ư thế nào 
Kết luận 
Qua tỡm hiểu , em hóy cho biết : khi kể chuyện , người kể cần phải làm những gỡ để cõu chuyện trở nờn sinh động ? 
TIẾT 33: MIấU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I. Tỡm hiểu yếu tố miờu tả trong văn bản tự sự : : 
1. Bài tập : sgk/91 
2. Ghi nhớ . sgk/92 
Trong văn bản tự sự , sự miêu tả cụ thể , chi tiết về cảnh vật , nhân vật và sự việc có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn , gợi cảm , sinh đ ộng . 
 Vân xem trang trọng khác vời , 
Khuôn trăng đ ầy đ ặn nét ngài nở nang . 
 Hoa cười ngọc thốt đ oan trang , 
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da . 
 Kiều càng sắc sảo mặn mà, 
So bề tài sắc lại là phần hơn : 
 Làn thu thuỷ nét xuân sơn , 
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh . 
( Truyện Kiều – Nguyễn Du ) 
 Chỉ ra các yếu tố miêu tả trong đoạn th ơ sau và phân tích gi á trị của những yếu tố đ ó ? 
 Lưu ý: 
* Khi đư ợc sử dụng trong văn bản tự sự , phương thức miêu tả thường bị chi phối bởi mục đ ích kể chuyện (tả cảnh để tạo nền , tạo tình huống cho sự việc phát triển ; tả người là để khắc hoạ rõ nét đ ặc đ iểm , tính cách và bản chất của nhân vật ) 
 Tự sự đ óng vai trò chủ đạo, miêu tả chỉ đ óng vai trò bổ trợ . 
* Yếu tố miêu tả thường đư ợc thể hiện qua các từ ng ữ, hình ả nh có sức gợi lớn ( từ tượng thanh , tượng hình , nghệ thuật so sánh , nhân hoá) 
TIẾT 33: MIấU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I. Tỡm hiểu yếu tố miờu tả trong văn bản tự sự : : 
II. Luyện tập 
Tỡm và phõn tớch giỏ trị của yếu tố tả cảnh và người trong 2 đoạn trớch “ Chị em Thỳy Kiều ” và “ Cảnh ngày xuõn ” 
Bài tập 1: 
CHỊ EM THÚY KIỀU 
Vân xem trang trọng khác vời , 
Khuôn trăng đ ầy đ ặn nét ngài nở nang . 
 Hoa cười ngọc thốt đ oan trang , 
Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da . 
 Kiều càng sắc sảo mặn mà, 
So bề tài sắc lại là phần hơn : 
 Làn thu thuỷ nét xuân sơn , 
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh . 
( Truyện Kiều – Nguyễn Du ) 
Ngày xuân con én đưa thoi , 
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi . 
 Cỏ non xanh tận chân trời , 
Cành lê trắng đ iểm một vài bông hoa . 
 Thanh minh trong tiết tháng ba , 
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh . 
 Gần xa nô nức yến anh , 
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân . 
 Dập dìu tài tử giai nhân , 
Ngựa xe nh ư nước áo quần nh ư nêm . 
Ngổn ngang gò đ ống kéo lên , 
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay. 
 Tà tà bóng ng ả về tây , 
Chị em th ơ thẩn dan tay ra về . 
 Bước dần theo ngọn tiểu kh ê, 
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh . 
 Nao nao dòng nước uốn quanh , 
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang . 
 ( Trích Truyện Kiều - Nguyễn Du ) 
Cảnh ngày xuân 
TIẾT 33: MIấU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ 
I. Tỡm hiểu yếu tố miờu tả trong văn bản tự sự : : 
II. Luyện tập 
Bài tập 1: 
- Đoạn văn a: dựng hỡnh ảnh thiờn nhiờn để miờu tả nột đẹp của chị em Thỳy Kiều ( Trăng , hoa , ngọc , mõy , tuyết , nước , nỳi ) 
+ Thuý Võn : Chõn dung Thuý Võn với vẻ đẹp phỳc hậu mà trang trọng , quớ phỏi và tràn đầy sức sống : Khuụn mặt ..., đụi mày ... miệng tươi ..., giọng núi .. mỏi túc .. da ... 
+ Thuý Kiều : Tỏc giả đặc tả đụi mắt “ Làn thu thuỷ , nột xuõn sơn ” đụi mắt trong như nước mựa thu , đụi mày như dóy nỳi mựa xuõn -> Vẻ đẹp tuyệt thế giai nhõn . 
- Đoạn văn b: Tả cảnh mựa xuõn bằng cỏc chi tiết đặc sắc , cụ thể : ( Ngày xuõn , con ộn , thiều quang cỏ non, cành lờ ) -> một mựa xuõn đẹp , trong sỏng đầy sức sống . 
 Bài tập 2 : 
Dựa vào đoạn trớch Cảnh ngày xuõn viết đoạn văn kể về việc chị em Thuý Kiều đi chơi trong buổi chiều tiết thanh minh cú sử dụng yếu tố miờu tả ? 
	 Nhõn tiết Thanh minh , chị em Thỳy Kiều cựng nhau đi du xuõn . Cảnh ngày xuõn thật là đẹp . Từng đàn chim ộn bay đi bay lại nhịp nhàng trờn bầu trời như chiếc thoi đưa . Những bói cỏ khụ hộo được hồi sinh phủ lờn một màu xanh tớt tắp tận chõn trời . Những cành lờ khoỏc trờn mỡnh một bộ cỏnh trắng muốt thướt tha , kiều diễm . Cỏ xanh , lờ trắng hũa vào một , tạo nờn bức tranh thiờn nhiờn trong sỏng và tinh khụi . Mọi người đi chơi xuõn nhộn nhịp , sụi động . Cụ gỏi nào cũng sắm cho mỡnh một bộ quần ỏo thật đẹp , thật sang. Những trai tài , gỏi sắc rớu rớt như chim yến chim oanh . Ngựa xe qua lại đụng đỳc , nhộn nhịp . Chị em Thỳy Kiều cựng hũa mỡnh vào khụng khớ đú . Đi chơi xuõn nhưng mọi người khụng quờn những đó khuất . Họ đốt vàng mó , vú rắc hi vọng rằng người đó khuất cũng sẽ được hưởng cuộc sống hạnh phỳc ở thế giới bờn kia  Búng chiều đó ngó về tõy , chị em Thỳy Kiều thơ thẫn dang tay ra về . Chõn bước đi mà lũng cũn luyến tiếc buổi du xuõn . 
Tr ả lời câu hỏi bằng cách chọn đáp án đ úng nhất : 
Vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự ? 
Miêu tả cũng là phương thức chính quan trọng nh ư tự sự . 
Miêu tả chỉ là yếu tố giúp người đ ọc hình dung sự việc . 
 Miêu tả là yếu tố không thể bỏ đư ợc . 
D. Miêu tả chỉ là yếu tố bổ trợ để câu chuyện trở nên sinh đ ộng hấp dẫn hơn . 
CŨNG CỐ 
* Nắm đư ợc vai trò của yếu tố miêu tả trong văn bản tự sự 
* Làm bài tập 3 sgk 
* Xem lại văn tự sự kết hợp cỏc yếu tố miờu tả để chuẩn bị viết bài tập làm văn số 2 
Hướng dẫn về nh à 
A. Mục tiờu cần đạt : 
Giỳp hs : - Thấy được vai trũ của miờu tả hành động , sự việc , cảnh vật và con người trong văn tự sự . 
 - Rốn kỹ năng vận dụng cỏc phương thức biểu đạt trong một văn bản . 
B. Chuẩn bị GV- HS 
GV : Nghiờn cứu sgk,sgv - đọc lại bài miờu tả trong văn tự sự - lớp 8 đồ dựng dạy học . 
HS : Học bài cũ , chuẩn bị bài mới , đồ dựng học tập 
C . Phương phỏp : - Thảo luận nhúm , hoạt động cỏ nhõn . 
 - Phương phỏp đàm thoại , ...