Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 19: Cách dẫn trực tiếp. Cách dẫn gián tiếp - Lê Kim Khánh

NGỮ VĂN9 
 Tiết 19 : 
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP CÁCH DẪN GIÁN TIẾP 
Giaựo vieõn thửùc hieọn: Leõ Kim Khaựnh 
Kiểm tra bài cũ 
Cõu 1: Em cú nhận xột gỡ về từ ngữ xưng hụ và việc sử dụng từ ngữ xưng hụ trong tiếng Việt ? 
Câu 2 : Dòng nào sau đây có chứa những từ ng ữ không phải là từ ng ữ xưng hô trong hội thoại? 
 A. Ô ng , bà, bố , mẹ , chú , bác , cô, dì, dượng , 
 B. Chúng tôi , chúng ta , chúng em , chúng nó , 
 C. Anh , nhân loại, bạn, cậu , con người , chúng sinh ,  
 D. Thầy , con, em , cháu , tôi , ta , tín chủ , ngài ,  
- Tiếng Việt cú một hệ thống từ ngữ xưng hụ rất phong phỳ , tinh tế và giàu sắc thỏi biểu cảm . Người núi cần căn cứ vào đối tượng và cỏc đặc điểm khỏc của tỡnh huống giao tiếp để xưng hụ cho thớch hợp 
Tiết 19 
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP - CÁCH DẪN GIÁN TIẾP 
Tiết 19 : 
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP 
I – Cỏch dẫn trực tiếp 
 Đ ọc và tìm hiểu các đoạn văn sau ( trích từ truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long): 
 “ Khách tới bất ngờ , chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp , chưa kịp gấp chăn chẳng hạn ” – Hoạ sĩ nghĩ thầm . 
* Khi chuyển đ ổi vị trí hai bộ phận ở (b), ta có : 
 Nhắc lời núi ( cú từ “ núi ”) được tỏch ra khỏi phần cõu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kộp . 
b) Hoạ sĩ nghĩ thầm : “ Khách tới bất ngờ , chắc cu cậu chưa kịp quét tước dọn dẹp , chưa kịp gấp chăn chẳng hạn .” 
 Nhắc ý nghĩ ( cú từ “ nghĩ”) được tỏch ra khỏi phần cõu đứng trước bằng dấu hai chấm và dấu ngoặc kộp . 
a) Cháu ở liền trong trạm hàng tháng . Bác lái xe bao lần dừng , bóp còi toe toe , mặc , cháu gan lì nhất đ ịnh không xuống . Ấ y thế là một hôm , bác lái phải thân hành lên trạm cháu . Cháu nói : “ Đ ấy , bác cũng chẳng “ thèm ” người là gì? ” 
* Nội dung in đậm trong cỏc vớ dụ : 
* Dấu hiệu hỡnh thức : 
 Cỏch dẫn trực tiếp 
Vớ dụ : Nam núi : “ Ngày mai tụi đi Hà Nội ” 
Lưu ý: Ngoài ra lời đối thoại của cỏc nhõn vật cũng được xem là lời dẫn trực tiếp 
Được nhắc lại một cỏch nguyờn vẹn 
Nằm trong dấu ngoặc kộp và đứng sau dấu hai chấm 
Vớ dụ : 
“ ễng lóo ụm thằng con ỳt lờn lũng , vỗ nhố nhẹ vào lưng nú khẽ hỏi : 
- Hỳc kia ! Thầy hỏi con nhộ , con là con ai ? 
- Là con thầy mấy lị con u 
Thế nhà ta ở đõu ? 
- Nhà ta ở làng chợ Dầu ” ( Làng – Kim Lõn ) 
Tiết 19 : 
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP 
I – Cỏch dẫn trực tiếp 
 I – Cỏch dẫn giỏn tiếp 
Đ ọc và tìm hiểu các đoạn trích sau : 
 Thuật lại lời núi , khụng ngăn cỏch với bộ phận đứng trước bằng dấu gỡ cả 
Thuật lại ý nghĩ , ngăn cỏch bằng từ “ rằng ” – thay bằng từ 
“ là ” 
a) Lão tìm lời lẽ giảng giải cho con trai hiểu . Lão khuyên nó hãy dằn lòng bỏ đám này , để dùi giắng lại ít lâu , xem có đám nào kh á mà nhẹ tiền hơn sẽ liệu ; chẳng lấy đ ứa này th ì lấy đ ứa khác ; làng này đã chết hết con gái đâu mà sợ . 	 	 
	(Nam Cao, Lão Hạc ) 
b) Nhưng chớ hiểu lầm rằng Bác sống khắc khổ theo lối nh à tu hành , thanh tao theo kiểu nh à hiền triết ẩn dật . 
	 	 (Phạm Văn Đ ồng , Chủ tịch Hồ Chí Minh, 
 	 tinh hoa và khí phách của dân tộc , lương tâm của thời đại ) 
* Nội dung in đậm trong cỏc vớ dụ : 
* Dấu hiệu hỡnh thức : 
 Cỏch dẫn giỏn tiếp 
Lưu ý: Cú thể chuyển từ lời dẫn trực tiếp sang lời dẫn giỏn tiếp ( hoặc ngược lại ) cần chỳ ý điều chỉnh cho thớch hợp 
Vớ dụ : Nam núi “ Ngày mai tụi đi Hà Nội ” 
Nam núi rằng ngày mai bạn ấy đi Hà Nội 
Được thuật lại 
Khụng được đặt trong dấu ngoặc kộp 
Dẫn trực tiếp 
Dẫn giỏn tiếp 
Giống : Đều là dẫn lời núi hay ý nghĩ của một người,một nhõn vật 
- Dẫn nguyờn văn . 
- Đặt trong đấu ngoặc kộp . 
- Thuật lại cú điều chỉnh . 
- Khụng đặt trong dấu ngoặc k ộ p . 
So sánh cách dẫn 
* Cỏch chuyển lời dẫn trực tiếp thành lời dẫn giỏn tiếp : 
 1/Bỏ dấu hai chấm . dấu ngoặc kộp . 
 2/chuyển chủ ngữ ở lời dẫn trực tiếp theo ngụi thớch hợp . 
* Vớ dụ : 
- Bấy giờ bà mẹ mới vui lũng núi : “ Chỗ này là chỗ con ta ở được đõy .” 
=> Bấy giờ bà mẹ mới vui lũng núi rằng đõy là chỗ con bà ở được 
Tiết 19 : 
CÁCH DẪN TRỰC TIẾP VÀ CÁCH DẪN GIÁN TIẾP 
I – Cỏch dẫn trực tiếp 
 I – Cỏch dẫn giỏn tiếp 
 III – Luyện tập 
Bài tập 1 : Tìm lời dẫn trong những đoạn trích sau ( Trích từ truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao ). Cho biết đó là lời nói hay ý nghĩ đư ợc dẫn , là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp ? 
 Dẫn ý nghĩ : Cách dẫn : trực tiếp . 
 Dẫn ý nghĩ : Cách dẫn : trực tiếp . 
 a) Nó cứ làm in nh ư nó trách tôi ; nó kêu ư ử, nhìn tôi , nh ư muốn bảo tôi rằng : “A ! Lão gi à tệ lắm! Tôi ăn ở với lão nh ư thế mà lão xử với tôi nh ư thế này à?” 
 a) Nó cứ làm in nh ư nó trách tôi ; nó kêu ư ử, nhìn tôi , nh ư muốn bảo tôi rằng : “ A ! Lão gi à tệ lắm! Tôi ăn ở với lão nh ư thế mà lão xử với tôi nh ư thế này à?” 
b) Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng : “ Cái vườn là của con ta . Hồi còn mồ ma mẹ nó , mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng , dè sẻn mãi , mới để ra đư ợc năm mươi đ ồng bạc tậu . Hồi ấy , mọi thức đ ều rẻ cả  ” 
b) Sau khi thằng con đi, lão tự bảo rằng : “ Cái vườn là của con ta . Hồi còn mồ ma mẹ nó , mẹ nó cố thắt lưng buộc bụng , dè sẻn mãi , mới để ra đư ợc năm mươi đ ồng bạc tậu . Hồi ấy , mọi thức đ ều rẻ cả  ” 
Bài tập 2 : Viết một đoạn văn nghị luận có nội dung liên quan đ ến một trong ba ý kiến dưới đây. Trích dẫn ý kiến đó theo hai cách : dẫn trực tiếp và dẫn gián tiếp . 
 a) Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng . 	 ( Hồ Chí Minh, Báo cáo Chính trị tại Đại hội 	đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đả ng ) 
b) Giản dị trong đ ời sống , trong quan hệ với mọi người , trong tác phong , Hồ Chủ tịch cũng rất giản dị trong lời nói và bài viết , vì muốn cho quần chúng nhân dân hiểu đư ợc , nhớ đư ợc , làm đư ợc . 	 (Phạm Văn Đ ồng , Chủ tịch Hồ Chí Minh, 	 tinh hoa và khí phách của dân tộc , lương tâm của thời đại) 
c) Người Việt Nam ngày nay có lí do đ ầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình . 	 ( Đ ặng Thai Mai, Tiếng Việt , một biểu hiện  hùng hồn của sức sống dân tộc ) 
Bài tâp 2:  c) Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình.	 ( Đặng Thai Mai, Tiếng Việt, một biểu hiện hùng hồn của sức sống dân tộc ) 
* Dẫn gián tiếp: Trong tỏc phẩm “ Tiếng Việt một biểu hiện hựng hồn của sức sống dõn tộc ” , giáo sư Đặng Thai Mai đã nói rằng người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình. 
Đoạn văn mẫu: 
* Dẫn trực tiếp : Trong tỏc phẩm “ Tiếng Việt một biểu hiện hựng hồn của sức sống dõn tộc ” , giáo sư Đặng Thai Mai đã nói: “ Người Việt Nam ngày nay có lí do đầy đủ và vững chắc để tự hào với tiếng nói của mình ” 
* Bài tập a: 
- DTT: Trong “ Bỏo cỏo Chớnh trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng ” Hồ Chớ Minh núi : “ Chỳng ta phải ghi nhớ cụng lao của cỏc vị anh hựng dõn tộc , vỡ cỏc vị ấy là tiờu biểu của một dõn tộc anh hựng ” 
- DGT: Trong “ Bỏo cỏo Chớnh trị tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng ” Hồ Chớ Minh núi rằng chỳng ta phải ghi nhớ cụng lao của cỏc vị anh hựng dõn tộc , vỡ cỏc vị ấy là tiờu biểu của một dõn tộc anh hựng 
* Bài tập b: 
- DTT: Trong tỏc phẩm “ Chủ Tịch Hồ Chớ Minh, tinh hoa và khớ phỏch của dõn tộc , lương tõm của thời đại”đồng chớ Phạm Văn Đồng đó núi : “ Giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người , trong tỏc phong , Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời núi và bài viết , vỡ muốn cho quần chỳng nhõn dõn hiểu được , nhớ được , làm được ” 
- DGT: Trong tỏc phẩm Chủ Tịch Hồ Chớ Minh, tinh hoa và khớ phỏch của dõn tộc , lương tõm của thời đại”đồng chớ Phạm Văn Đồng cho rằng giản dị trong đời sống trong quan hệ với mọi người , trong tỏc phong , Hồ Chủ Tịch cũng rất giản dị trong lời núi và bài viết , vỡ muốn cho quần chỳng nhõn dõn hiểu được , nhớ được , làm được 
	 Hôm sau Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nước. Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng mà dặn: 
 - Nhờ nói hộ với chàng Trương, nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, tôi sẽ trở về. 
 ( Nguyễn Dữ, Chuyện người con gái Nam Xương ) 
Bài tập 3: Hãy thuật lại lời nhân vật Vũ Nương trong đoạn trích sau đây theo cách dẫn gián tiếp : 
 Haừy thuaọt laùi lụứi nhaõn vaọt Vuừ Nửụng tửứ LDTT sang LDGT 
HOAẽT ẹOÄNG KHAấN TRAÛI BAỉN 
	 Hôm sau Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nước. Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng mà dặn: 
 - Nhờ nói hộ với chàng Trương, nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, tôi sẽ trở về. 
( Nguyễn Dữ, Chuyện người con gái Nam Xương ) 
* Cách dẫn gián tiếp: 
 Hôm sau Linh Phi lấy một cái túi bằng lụa tía, đựng mười hạt minh châu, sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan ra khỏi nước. Vũ Nương nhân đó cũng đưa gửi một chiếc hoa vàng và dặn Phan nói hộ với chàng Trương rằng nếu còn nhớ chút tình xưa nghĩa cũ, thì xin lập một đàn giải oan ở bến sông, đốt cây đèn thần chiếu xuống nước, Vũ Nương sẽ trở về. 
* Cách dẫn trực tiếp: 
Cuỷng coỏ baứi hoùc 
- Thế nào là cỏch dẫn trực tiếp – Cỏch dẫn giỏn tiếp ? 
- Cú thể chuyển từ cỏch dẫn trực tiếp sang cỏch dẫn giỏn tiếp ( hoặc ngược lại ) được khụng – khi chuyển cần lưu ý điều gỡ ? 
Daởn doứ hoùc sinh chuaồn bũ tieỏt hoùc tieỏp theo 
- Học thuộc nội dung ghi nhớ 
- Tập đặt lời dẫn trực tiếp sau đú chuyển thành lời dẫn giỏn tiếp 
- Đọc trước và soạn bài : “ Sự phỏt triển của từ vựng ’ – Lưu ý: 
+ Đọc kĩ phần vớ dụ và trả lời cỏc cõu hỏi 
+ Chuẩn bị hệ thống bài tập 
CHUÙC QUYÙ THAÀY COÂ GIAÙO MAẽNH KHOÛE - CHUÙC CAÙC EM HOẽC TOÁT 
CHUÙC QUYÙ THAÀY COÂ GIAÙO MAẽNH KHOÛE - CHUÙC CAÙC EM HOẽC TOÁT