Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 138: Ôn tập Tiếng Việt - Đặng Thị Hoà

Trường THCS Phan Bội Châu – Đại Lộc – Quảng Nam 
GV: Đặng Thị Hoà 
Bài giảng Ngữ văn 9 
Tiết 138 : 
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 
Khởi ngữ 
Các thành phần biệt lập 
Liên kết câu và liên kết đoạn văn 
Nghĩa tường minh và hàm ý 
Nội dung ôn tập 
Tiết 138 : 
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 
Tiết 138 : 
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập : 
 1. Ch ọ n c âu trả lời đúng nhất : 
A. Th ành phần câu đứng trước chủ ngữ . 
 B. Thành phần câu dùng để nêu lên đề tài được nói đến . trong câu . 
C. Thành phần câu nêu lên đối tượng được nói đến ở . vị ngữ . 
D. Thành phần câu đứng trước chủ ngữ dùng để nêu . lên đề tài được nói đến trong câu . 
Khởi ngữ là gì ? 
Các thành phần biệt lập (A) 
Công dụng (B) 
Nối 
1. Tình thái 
a/ Bộc lộ tâm lí của người nói ( vui , buồn , mừng , giận ). 
1 -  
2. Cảm thán 
b/ Tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp . 
2 -  
3. Gọi - đáp 
c/ Bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu . 
3 -  
4. Phụ chú 
d/ Thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu . 
4 -  
2. Nối cột (A) và (B) sao cho phù hợp : 
d 
a 
b 
c 
Tiết 138 : 
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập : 
a/ Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch , cả làng gánh gạch , làm phu hồ cho nó . 
1. Hãy cho biết mỗi từ ngữ in màu xanh trong các đoạn trích sau đây là thành phần gì của câu . Ghi kết quả phân tích vào bảng tổng kết . 
(Kim Lân , Làng ) 
Khởi ngữ 
Thành phần biệt lập 
Tình thái 
Cảm thán 
Gọi - đáp 
Phụ chú 
Xây cái lăng ấy 
Tiết 138 : 
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập : 
Khởi ngữ 
Thành phần biệt lập 
Tình thái 
Cảm thán 
Gọi - đáp 
Phụ chú 
Xây cái lăng ấy 
b/ Tim tôi cũng đập không rõ . Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh , phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ . 
( Lê Minh Khuê , Những ngôi sao xa xôi ) 
Dường như 
Tiết 138 : 
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập : 
Khởi ngữ 
Thành phần biệt lập 
Tình thái 
Cảm thán 
Gọi - đáp 
Phụ chú 
Xây cái lăng ấy 
Dường như 
c/ Đến lượt cô gái từ biệt . Cô chìa tay ra cho anh nắm , cẩn trọng , rõ ràng như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay . Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gái sắp xa ta , biết không bao giờ gặp ta nữa , hay nhìn ta như vậy . 
( Nguyễn Thành Long , Lặng lẽ sa Pa) 
Những người con gái  nhìn ta như vậy 
Tiết 138 : 
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập : 
Khởi ngữ 
Thành phần biệt lập 
Tình thái 
Cảm thán 
Gọi - đáp 
Phụ chú 
Xây cái lăng ấy 
Dường như 
Những người con gái  nhìn ta như vậy 
d/ - Thưa ông , chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây , vất vả quá ! 
(Kim Lân , Làng ) 
Thưa ông 
vất vả quá 
Tiết 138 : 
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập : 
Khởi ngữ 
Thành phần biệt lập 
Tình thái 
Cảm thán 
Gọi - đáp 
Phụ chú 
Xây cái lăng ấy 
Dường như 
Những người con gái  nhìn ta như vậy 
Thưa ông 
vất vả quá 
1. BT1/109 
2. BT2/110 Viết đoạn văn ngắn giới thiệu truyện ngắn “ Bến quê ” của Nguyễn Minh Châu , trong đó có ít nhất một câu chứa khởi ngữ và một câu chứa thành phần tình thái . 
Các đoạn văn trong một văn bản cũng như các câu trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức . 
- Về nội dung : 
+ Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản , các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn ( liên kết chủ đề ) ; 
+ Các đoạn văn và các câu văn phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí ( liên kết lô-gíc ). 
- Về hình thức , các câu và các đoạn văn có thể được liên kết với nhau bằng một số biện pháp chính : Phép lặp , phép thế , phép đồng nghĩa , phép trái nghĩa , phép liên tưởng , phép nối  
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn : 
Tiết 138 : 
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập : 
a/ Ở rừng mùa này thường như thế . Mưa . Nhưng mưa đá . Lúc đầu tôi không biết . Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn . Gió . Và tôi thấy đau , ướt ở má . 
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn : 
 1&2. Hãy cho biết mỗi từ ngữ in màu xanh trong các đoạn trích dưới đây thể hiện phép liên kết nào ? Ghi kết quả phân tích vào bảng tổng kết . 
Tiết 138 : 
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập : 
( Lê Minh Khuê , Những ngôi sao xa xôi ) 
Phép liên kết 
Lặp từ ngữ 
ĐN, TN và LT 
Thế 
Nối 
Từ ngữ tương ứng 
Nhưng , Nhưng rồi , Và 
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn : 
Tiết 138 : 
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập : 
Phép liên kết 
Lặp từ ngữ 
ĐN, TN và LT 
Thế 
Nối 
Từ ngữ tương ứng 
Nhưng , Nhưng rồi , Và 
b/ Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này . Nó lễ phép hỏi Nhĩ : “ Bác cần nằm xuống phải không ạ ?”. . ( Nguyễn Minh Châu , Bến quê ) 
Cô bé 
Nó 
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn : 
Tiết 138 : 
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT 
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập : 
Phép liên kết 
Lặp từ ngữ 
ĐN, TN và LT 
Thế 
Nối 
Từ ngữ tương ứng 
Nhưng , Nhưng rồi , Và 
Cô bé 
Nó 
c/ Nhưng cái “ com – pa” kia lấy làm bất bình lắm , tỏ vẻ khinh bỉ , cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân , một người Mỹ không biết đến Hoa Thịnh Đốn vậy ! Rồi nói : 
 - Quên à ! Phải , bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa ! 
 Tôi hoảng hốt , đứng dậy nói : 
 - Đâu có phải thế ! Tôi ... 
( Lỗ Tấn , Cố hương ) 
thế 
Nghe đoạn nhạc sau , tìm thành phần biệt lập có trong câu hát đầu tiên và cho biết đó là thành phần biệt lập nào ? 
Đặt một câu có thành phần tình thái phù hợp với hình bên . 
Ô CỬA BÍ MẬT 
Đặt một câu có thành phần phụ chú phù hợp với hình bên . 
Nghe đoạn nhạc sau , tìm thành phần biệt lập có trong câu hát cuối cùng và cho biết đó là thành phần biệt lập nào ? 
3 
4 
2 
1