Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 136: Văn bản "Bến quê" - Nguyễn Thị Thu

NHIệT LIệT CHàO MừNG CáC THầY CÔ GIáO Về Dự HộI THI GIáO VIÊN DạY GIỏI CấP HUYệN 
NĂM HọC 2008-2009 
Kiểm tra bài cũ 
Câu 1: Dòng nào nêu đư ợc nội dung chính của bài th ơ “ Mây và sóng ” – Tago ? 
A- Miêu tả những trò chơi của trẻ th ơ 
B- Thể hiện mối quan hệ giữa thiên nhiên với tâm hồn trẻ th ơ. 
C- Ca ngợi vẻ đ ẹp của thiên nhiên 
D- Ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng , bất diệt 
Kiểm tra bài cũ 
Câu 2: Hãy đ iền từ ng ữ thích hợp vào những chỗ trống () trong nhận xét sau : 
Thế giới sáng tạo của em bé thật kỳ diệu . ở trò chơi thứ nhất , em là . còn mẹ là; ở trò chơi thứ hai , em đã hoá thành . còn mẹ là.. Tình mẫu tử qu ả là một thế giới lung linh , kỳ ảo, vĩnh hằng và bất diệt . 
mây 
trăng 
sóng 
bến bờ kỳ lạ 
Ngữ văn 9	 tuần 29 - tiết 136 
bến quê 
 Nguyễn Minh Châu 
( Tự học có hướng dẫn ) 
Người thực hiện : GV Nguyễn Thị Thu 
Trường : 	THCS Lạc Đạo 
I - đ ọc và tìm hiểu chung 
Tác gi ả: 
Qu ê: Quỳnh Lưu – Nghệ An 
Chặng đư ờng văn học : 
Nguyễn minh châu 
(1930 – 1989) 
+ Trước năm 1975: 
 Đề tài chiến tranh . 
 Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi . 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Tác gi ả: 
Qu ê: Quỳnh Lưu – Nghệ An 
Chặng đư ờng văn học : 
Nguyễn minh châu 
(1930 – 1989) 
+ Trước năm 1975: 
 Đề tài chiến tranh . 
 Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi . 
Cây bút văn xuôi tiêu 
biểu của văn học thời kỳ 
 kháng chiến chống Mỹ 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
I - đ ọc và tìm hiểu chung 
Tác gi ả: 
Qu ê: Quỳnh Lưu – Nghệ An 
Chặng đư ờng văn học : 
Nguyễn minh châu 
(1930 – 1989) 
+ Trước năm 1975: 
 Đề tài chiến tranh . 
 Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi . 
+ Sau năm 1975: 
 Đề tài thế sự và nhân sinh . 
 Trang văn nặng chất suy tư và chiều sâu triết lí .. 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
I - đ ọc và tìm hiểu chung 
Tác gi ả: 
Qu ê: Quỳnh Lưu – Nghệ An 
Chặng đư ờng văn học : 
Nguyễn minh châu 
(1930 – 1989) 
+ Trước năm 1975: 
 Đề tài chiến tranh . 
 Cảm hứng lãng mạn và khuynh hướng sử thi . 
+ Sau năm 1975: 
 Đề tài thế sự và nhân sinh . 
 Trang văn nặng chất suy tư và chiều sâu triết lí .. 
Người mở đư ờng 
 tinh anh và tài năng của 
văn học thời kỳ đ ổi mới 
Cây bút văn xuôi tiêu 
biểu của văn học thời kỳ 
 kháng chiến chống Mỹ 
- Giải thưởng : Năm 2000, ô ng đư ợc truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật . 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
I - đ ọc và tìm hiểu chung 
1. Tác gi ả: 
2. Đ ọc và tìm hiểu văn bản : 
a. Đ ọc , tóm tắt – chú thích 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
I - đ ọc và tìm hiểu chung 
Các sự việc chính : 
Nhĩ nhìn ra cửa sổ ngắm hàng cây bằng lăng , con sông Hồng trong nắng sớm và bãi bồi bên kia sông . 
 Nhĩ trò chuyện với vợ , bày tỏ lòng biết ơn vợ . 
Nhĩ sai con trai sang bãi bồi bên kia sông Hồng thay mình nhưng con trai anh lại sa vào một đám chơi phá cờ thế trên hè phố . 
Lũ trẻ con hàng xóm sang giúp Nhĩ trở người dậy . Nhĩ lại nghĩ đ ến vợ , cảm nhận thấm thía về vẻ đ ẹp tâm hồn của vợ . 
 Ô ng giáo Khuyến sang thăm , hoảng hốt trước vẻ mặt bất thường của Nhĩ khi thấy Nhĩ cố nh ô người , gi ơ một cánh tay gầy guộc ra phía ngoài cửa sổ khoát khoát nh ư đ ang khẩn thiết ra hiệu cho một người nào đ ó . 
Khăn mỏ quạ 
B ỏt chiết yờu 
Phỏ cờ thế 
D ộp sa bụ 
1. Tác gi ả: 
2. Đ ọc và tìm hiểu văn bản : 
a. Đ ọc , tóm tắt – chú thích 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
I - đ ọc và tìm hiểu chung 
Tác gi ả: 
Đ ọc và tìm hiểu văn bản : 
Đ ọc , tóm tắt – chú thích 
b. Tác phẩm 
Xuất xứ : 
- Nằm trong tập truyện ngắn “ Bến qu ê” xuất bản năm 1985 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
I - đ ọc và tìm hiểu chung 
Tác gi ả: 
Đ ọc và tìm hiểu văn bản : 
Đ ọc , tóm tắt – Chú thích 
Tác phẩm 
Xuất xứ 
Thể loại - Phương thức biểu đạt 
Nhân vật - Ngôi kể 
- Thể loại: truyện ngắn 
- Nhân vật chính : Nhĩ 
- Ngôi thứ ba . 
 - Phương thức biểu đạt: tự sự + Miêu tả, biểu cảm , nghị luận . 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
I - đ ọc và tìm hiểu chung 
Ii- phân tích 
Tình huống truyện 
- Nghịch lý , trớ trêu 
-> Một nhận thức về cuộc đ ời và tổng kết những trải nghiệm của cả đ ời người . 
Tình huống truyện đư ợc xây dựng trên một chuỗi nghịch lý 
Nhĩ đi khắp 
nơi trên thế giới 
 >< cuối đ ời 
lại phải nằm 
 liệt trên 
 giường bệnh 
Khi phát hiện 
 ra vẻ đ ẹp của 
bến sông 
ngay trước nh à 
>< lại không 
 thể đ ến đư ợc 
Nhĩ nhờ con 
trai giúp mình 
>< nó lại 
 sa vào đám 
chơi phá cờ thế 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Tình huống truyện 
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ 
a. Cảnh vật thiên nhiên . 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Ii- phân tích 
	 Ngoài cửa sổ bấy giờ , những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi mới nở , màu sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ vì đã sắp hết mùa , hoa đã vãn trên cành , cho nên mấy bông hoa cuối cùng còn sót lại trở nên đ ậm sắc hơn . ừ cũng ch ả phải , Nhĩ vừa ngồi để cho vợ bón từng thìa thức ăn vừa nghĩ , chính vì thời tiết đã thay đ ổi , đã sắp lập thu rồi , cái nóng hầm hập ở trong phòng cùng với thứ á nh sáng loa loá vừa nhìn đã thấy chói cả mắt ở ngoài bờ sông Hồng không biết đã rút đi đâu từ bao giờ . 
	 Bên kia những hàng cây bằng lăng , tiết trời đ ầu thu đ em đ ến cho con sông Hồng một màu đ ỏ nhạt, mặt sông nh ư rộng thêm ra . Vòm trời cũng nh ư cao hơn . Những tia nắng sớm đ ang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông , và cả một vùng phù sa lâu đ ời của bãi bồi ở bên kia sông Hồng lúc này đ ang phô ra trước khuôn cửa sổ của gian gác nh à Nhĩ một thứ màu vàng thau xen với màu xanh non- những màu sắc thân thuộc qu á nh ư da thịt , hơi thở của đ ất màu mỡ . Suốt đ ời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đ ất , đây là một chân trời gần gũi , mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đ ến - cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nh à mình . 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Ii- phân tích 
Tình huống truyện 
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ 
Cảnh vật thiên nhiên 
- Thời gian : một buổi sáng đ ầu thu . 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Ii- phân tích 
	 Ngoài cửa sổ bấy giờ , những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi mới nở , màu sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ vì đã sắp hết mùa , hoa đã vãn trên cành , cho nên mấy bông hoa cuối cùng còn sót lại trở nên đ ậm sắc hơn . ừ cũng ch ả phải , Nhĩ vừa ngồi để cho vợ bón từng thìa thức ăn vừa nghĩ , chính vì thời tiết đã thay đ ổi , đã sắp lập thu rồi , cái nóng hầm hập ở trong phòng cùng với thứ á nh sáng loa loá vừa nhìn đã thấy chói cả mắt ở ngoài bờ sông Hồng không biết đã rút đi đâu từ bao giờ . 
	 Bên kia những hàng cây bằng lăng , tiết trời đ ầu thu đ em đ ến cho con sông Hồng một màu đ ỏ nhạt, mặt sông nh ư rộng thêm ra . Vòm trời cũng nh ư cao hơn . Những tia nắng sớm đ ang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông , và cả một vùng phù sa lâu đ ời của bãi bồi ở bên kia sông Hồng lúc này đ ang phô ra trước khuôn cửa sổ của gian gác nh à Nhĩ một thứ màu vàng thau xen với màu xanh non- những màu sắc thân thuộc qu á nh ư da thịt , hơi thở của đ ất màu mỡ . Suốt đ ời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đ ất , đây là một chân trời gần gũi , mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đ ến - cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nh à mình . 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Ii- phân tích 
Tình huống truyện 
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ 
Cảnh vật thiên nhiên 
Thời gian : một buổi sáng đ ầu thu . 
Trình tự : Từ gần đ ến xa 
Thưa thớt 
Nhợt nhạt 
Sắp hết mùa , hoa trở nên đ ậm sắc hơn 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Ii- phân tích 
Hình ả nh : 
+ Hoa bằng lăng 
Tình huống truyện 
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ 
Cảnh vật thiên nhiên 
Thời gian : một buổi sáng đ ầu thu . 
Trình tự : Từ gần đ ến xa 
Hình ả nh : 
	+ Hoa bằng lăng 
Đ ỏ nhạt 
Mặt sông nh ư rộng thêm ra 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Ii- phân tích 
+ Sông Hồng 
Tình huống truyện 
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ 
Cảnh vật thiên nhiên 
Thời gian : một buổi sáng đ ầu thu . 
Trình tự : Từ gần đ ến xa 
Hình ả nh : 
+ Hoa bằng lăng 
+ Sông Hồng 
Cao hơn 
+ Vòm trời 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Ii- phân tích 
Tình huống truyện 
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ 
Cảnh vật thiên nhiên 
Thời gian : một buổi sáng đ ầu thu . 
Trình tự : Từ gần đ ến xa 
Hình ả nh : 
+ Hoa bằng lăng 
+ Sông Hồng 
+ Vòm trời 
Màu vàng thau 
Màu xanh non 
+ Bãi bồi 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Ii- phân tích 
	 Ngoài cửa sổ bấy giờ , những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi mới nở , màu sắc đã nhợt nhạt. Hẳn có lẽ vì đã sắp hết mùa , hoa đã vãn trên cành , cho nên mấy bông hoa cuối cùng còn sót lại trở nên đ ậm sắc hơn . ừ cũng ch ả phải , Nhĩ vừa ngồi để cho vợ bón từng thìa thức ăn vừa nghĩ , chính vì thời tiết đã thay đ ổi , đã sắp lập thu rồi , cái nóng hầm hập ở trong phòng cùng với thứ á nh sáng loa loá vừa nhìn đã thấy chói cả mắt ở ngoài bờ sông Hồng không biết đã rút đi đâu từ bao giờ . 
	 Bên kia những hàng cây bằng lăng , tiết trời đ ầu thu đ em đ ến cho con sông Hồng một màu đ ỏ nhạt, mặt sông nh ư rộng thêm ra . Vòm trời cũng nh ư cao hơn . Những tia nắng sớm đ ang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông , và cả một vùng phù sa lâu đ ời của bãi bồi ở bên kia sông Hồng lúc này đ ang phô ra trước khuôn cửa sổ của gian gác nh à Nhĩ một thứ màu vàng thau xen với màu xanh non- những màu sắc thân thuộc qu á nh ư da thịt , hơi thở của đ ất màu mỡ . Suốt đ ời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đ ất , đây là một chân trời gần gũi , mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đ ến - cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nh à mình . 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Ii- phân tích 
Tình huống truyện 
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ 
Cảnh vật thiên nhiên : 
-> Cảnh thiên nhiên gần gũi , quen thuộc , trù phú và dạt dào sự sống . 
Sử dụng nhiều tính từ và nghệ thuật so sánh . 
+ Hoa bằng lăng 
+ Sông Hồng 
+ Vòm trời 
+ Bãi bồi 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Ii- phân tích 
=> Vẻ đ ẹp của qu ê hương . 
	“ Suốt đ ời Nhĩ đã từng đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đ ất , đây là một chân trời gần gũi , mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đ ến - cái bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nh à mình .” 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Ii- phân tích 
Thành phần phụ chú 
Tình huống truyện 
Những cảm xúc và suy nghĩ của Nhĩ 
Cảnh vật thiên nhiên : 
-> Cảnh thiên nhiên gần gũi , quen thuộc , trù phú và dạt dào sự sống . 
Sử dụng nhiều tính từ và nghệ thuật : so sánh . 
+ Hoa bằng lăng 
+ Sông Hồng 
+ Vòm trời 
+ Bãi bồi 
Tiết 136 – Bến qu ê 
	( Nguyễn Minh Châu ) 
Ii- phân tích 
=> Vẻ đ ẹp của qu ê hương . 
- Tâm trạng của Nhĩ : 
say mê pha lẫn nỗi buồn , xót xa , tiếc nuối . 
=> Hãy trân trọng những vẻ đ ẹp bình dị , gần gũi của qu ê hương . 
Bài tập nhóm : 
Nhóm 2 – Nối cột A ( tên tác phẩm ) với cột B ( tên tác gi ả) sao cho phù hợp 
Làng 
Lặng lẽ Sa Pa 
Bến qu ê 
Chiếc lược ng à 
Đ. Cố hương 
Nguyễn Thành Long 
Kim Lân 
Nguyễn Quang Sáng 
Nguyễn Minh Châu 
A 
B 
Nhóm 3- Đ iền các tính từ thích hợp vào chỗ trống trong câu văn sau : 
Không gian và cảnh sắc thiên nhiên ấy vốn , ., .., nhưng lại rất ., tưởng chừng nh ư lần đ ầu tiên Nhĩ mới cảm nhận đư ợc tất cả vẻ đ ẹp và sự giàu có của nó . 
bình dị 
gần gũi 
quen thuộc 
mới mẻ ( xa lạ) 
Nhóm 1- Cảnh vật thiên nhiên nơi bến qu ê đư ợc miêu tả theo trình tự nào ? 
A- Từ gần đ ến xa 	C- Từ trong ra ngoài 
B- Từ xa đ ến gần 	D- Từ trên xuống dưới 
Hướng dẫn về nh à 
Tiếp tục tự học văn bản Bến qu ê ( tiết 137 ). 
 Làm bài tập 1 phần Luyện tập (SGK T108). 
 Hãy chỉ ra đ iểm giống và khác nhau trong hai bức tranh thu ở hai văn bản Sang thu – Hữu Thỉnh và Bến qu ê - Nguyễn Minh Châu . 
Cơ sở 
 so sánh 
Sang thu 
Bến qu ê 
Giống 
Khác 
xin chân thành cảm ơn! 
kính chúc các thầy cô mạnh khoẻ. 
chúc các em chăm ngoan, học giỏi.