Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 124: Nghị luận về một đoạn thơ bài thơ - Nguyễn Thị Mai Dung

 đ ến dự giờ Ngữ Văn 
 lớp 9A 4 
Chào mừng các thầy cô 
GV: Nguyễn Thị Mai Dung 
Trường THCS Cửa ô ng 
Kiểm tra bài cũ 
? Thế nào là nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích ? Hãy nêu những yêu cầu cần đạt được trong bài nghị luận về tác phẩm truyện hoặc đoạn trích ? 
- Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là trình bày những nhận xét đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể. 
- Những nhận xét đánh giá về truyện phải xuất phát từ ý nghĩa của cốt truyện, tích cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm được người viết phát hiện và khái quát 
- Các nhận xét, đánh giá về tác phẩm truyện( hoăch đoạn trích) trong bài nghị luận phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục 
- Bài nghị luận về tác phẩm truyện( hoặc đoạn trích) cần có bố cục mạch lạc, có lời văn chuẩn xác, gợi cảm. 
Tiết 124 
Nghị luận 
về một đoạn thơ bài thơ 
I- Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ 
1. Bài tập : (SGK/ 77-78) 
a ) Vấn đề nghị luận: 
2. Nhận xét 
b) Hệ thống luận điểm 
Văn bản “Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời” 
Hình ảnh mùa xuân rạo rực của thiên nhiên, đất nước trong cảm xúc thiết tha, trìu mến của nhà thơ. 
Luận điểm 2 
Luận điểm 1 
 Hình ảnh mùa xuân trong bài thơ của Thanh Hải mang nhiều tầng ý nghĩa. . 
Hình ảnh mùa xuân và tình cảm thiết tha của Thanh Hải trong bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” 
Vấn đề nghị luận 
Luận điểm 32 
 Hình ảnh một mùa xuân nho nhỏ thể hiện khát vọng được hoà nhập, được dâng hiến. 
Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 
Tiết 124 
Hoạt động nhóm 
Nhóm 1 
Nhóm 3 
Nhóm 2 
 Hình ảnh mùa xuân trong bài thơ của Thanh Hải mang nhiều tầng nghĩa . 
Hình ảnh mùa xuân rạo rực của thiên nhiên, đất nước trong cảm xúc thiết tha, trìu mến của nhà thơ. 
Hình ảnh một mùa xuân nho nhỏ thể hiện khát vọng được hoà nhập, được dâng hiến 
+ Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên. + Hình ảnh mùa xuân của đất nước trong lao động và chiến đấu. 
+ Nguyện ước làm một mùa xuân nho nhỏ. 
+ Hình ảnh : dòng sông xanh, hoa tím biếc, lộc 
+ Âm thanh: tiếng chim chiền chiện lảnh lót vang trời 
+ Ngôn từ: tha thiết, trìu mến của nhà thơ trong lời kêu, giọng hỏi... + Tư thế: Tôi đưa tay tôi hứng. 
+ Câu thơ, hình ảnh thơ đặc sắc... 
+ Cảm xúc, giọng điệu trữ tình... + Sự láy lại các hình ảnh của mùa xuân. 
Xác định luận cứ trong các luận điểm 
 Hình ảnh mùa xuân trong bài thơ của Thanh Hải mang nhiều tầng nghĩa . 
Hình ảnh mùa xuân rạo rực của thiên nhiên, đất nước trong cảm xúc thiết tha, trìu mến của nhà thơ. 
Hình ảnh một mùa xuân nho nhỏ thể hiện khát vọng được hoà nhập, được dâng hiến 
+ Hình ảnh mùa xuân của thiên nhiên. + Hình ảnh mùa xuân của đất nước trong lao động và chiến đấu. 
+ Nguyện ước làm một mùa xuân nho nhỏ. 
+ Hình ảnh : dòng sông xanh, hoa tím biếc, lộc 
+ Âm thanh: tiếng chim chiền chiện lảnh lót vang trời 
+ Giọng điệu: tha thiết, trìu mến của nhà thơ trong lời kêu, giọng hỏi... + Tư thế: Tôi đưa tay tôi hứng. 
+ Câu thơ, hình ảnh thơ đặc sắc... 
+ Cảm xúc, giọng điệu trữ tình... + Sự láy lại các hình ảnh của mùa xuân. 
 Em có nhận xét gì về các luận cứ mà tác giả đưa ra ? 
Luận cứ là: 
Các câu thơ, hình ảnh thơ đặc sắc 
Giọng điệu và kết cấu bài thơ 
Nội dung Nghệ thuật 
- Người viết đã trình bày những cảm nghĩ, đánh giá bằng thái độ tin yêu, bằng tình cảm thiết tha trìu mến. 
- Lời văn toát lên những rung động trước sự đặc sắc của các hình ảnh, giọng điệu, sự đồng cảm với nhà thơ Thanh Hải. 
I- Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ 
1. Bài tập : (SGK/ 77-78) 
a ) Vấn đề nghị luận 
2. Nhận xét 
b) Hệ thống luận điểm 
Văn bản “Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời” 
Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 
Tiết 124 
c) Bố cục 
1- Mở bài : Từ đầu đến “đáng trân trọng” 
( Giới thiệu bài thơ, bước đầu đánh giá, khái quát cảm xúc) 
2- Thân bài : Tiếp theo đến “là sự láy lại các hình ảnh ấy của mùa xuân” 
( Triển khai các luận điểm bằng cách trình bày sự cảm nhận, đánh giá cụ thể những đặc sắc nổi bật về nội dung, nghệ thuật của bài thơ ) 
3- Kết bài : Phần còn lại 
( Khái quát giá trị, ý nghĩa bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” ) 
 d ) Cách diễn đạt 
? Em có nhận xét gì về bố cục của văn bản ? 
? Em hãy nhận xét cách diễn đạt trong từng đoạn của văn bản ? 
+ Bố cục chặt chẽ, có đầy đủ các phần 
 thông thường của một bài nghị luận 
+ Giữa các phần có sự liên kết tự nhiên 
về ý và về diễn đạt. 
 Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ là trình bày, nhận xét, đánh giá của mình về nội dung và nghệ thuật của đoạn thơ, bài thơ ấy. 
 Bài nghị luận cần phân tích các yếu tố ngôn từ, giọng điệu, hình ảnhđể có những nhận xét, đánh giá cụ thể, xác đáng. 
 Bố cục rõ ràng, mạnh lạc; lời văn gợi cảm, thể hiện rung động chân thành của người viết . 
Thế nào là nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ ? 
Hãy nêu yêu cầu đối với một bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ ? 
I - Tìm hiểu bài nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ 
1. Bài tập : (SGK/ 77-78) 
a ) Vấn đề nghị luận: 
2. Nhận xét 
b) Hệ thống luận điểm 
Văn bản “Khát vọng hoà nhập, dâng hiến cho đời” 
Nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ 
Tiết 124 
c) Bố cục 
d) Diễn đạt 
3. Ghi nhớ : SGK/ 78 
II- Luyện tập : 
 Ngoài các luận điểm đã nêu về hình ảnh mùa xuân trong bài “Mùa xuân nho nhỏ” ở văn bản trên, hãy suy nghĩ và nêu thêm các luận điểm khác nữa về bài thơ đặc sắc này . 
+ Kết cấu bài thơ chặt chẽ cân đối, mở đầu là mùa xuân đất nước, kết thúc lại là một giai điệu dân ca. 
+ Giọng điệu trữ tình của bài thơ chân thành tha thiết. 
 + Ước nguyện sống hoà nhập của Thanh Hải. 
 Có thể bổ sung thêm một số luận điểm sau : 
1 
2 
3 
6 
5 
4 
Phần thưởng của bạn là một tràng pháo tay ! 
 Đ iền vào chỗ trống hoàn thành khái niệm sau : 
 Nghị luận về một đoạn th ơ, bài th ơ là 
trình bày nhận xét , đá nh gi á của mình về nội dung và nghệ thuật của đoạn th ơ, bài th ơ ấy 	 
Mất lượt rồi 
bạn ơi ! 
 Nghị luận về một đoạn th ơ, bài th ơ là làm công việc gì? 
a.Tìm cách để nhanh chóng học thuộc lòng bài th ơ, đoạn th ơ 
b.Tập luyện niều lần nhằm đ ọc thật diễn cảm bài th ơ, đoạn th ơ 
c. Nhận xét , đá nh gi á về nội dung, nghệ thuật của đoạn th ơ, bài th ơ 
d.Nêu ý kiến của nhiều người khác nhau về đoạn th ơ, bài th ơ 
c 
? Dòng nào sau đây không phù hợp với yêu cầu của bài nghị luận về một đoạn th ơ, bài th ơ 
a/ Trình bày những cảm nhận , đá nh giá về cái hay,cái đ ẹp của đoạn th ơ, bài th ơ. 
b/ Căn cứ vào đ ặc đ iểm ngoại hình , ngôn ng ữ, tâm lí , hành đ ộng của nhân vật để phân tích . 
c/ Bám sát ngôn từ , hình ả nh , giọng đ iệu để cảm nhận đá nh gi á tình cảm , cảm xúc của tác gi ả. 
d/ Bố cục mạch lạc, lời văn gợi cảm , thể hiện sự chân thành của người viết . 
b 
 Kể tên các thể loại nghị luận mà em đã học ? 
Nghị luận về một sự vật , hiện tượng đ ời sống . 
Nghị luận về một vấn đề tư tưởng , đạo lí . 
Nghị luận về tác phẩm truyện ( hoặc đoạn trích ). 
Nghị luận về một đoạn th ơ, bài th ơ . 
 Dập dìu tài tử giai nhân, 
Ngựa xe như nước áo quần như nêm. 
 Ngổn ngang gò đống kéo lên, 
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay. 
 Tà tà bóng ngả về tây, 
Chị em thơ thẩn dan tay ra về. 
 Bước dần theo ngọn tiểu khê, 
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh . 
 Nao nao dòng nước uốn quanh, 
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang . 
 Ngày xuân con én đưa thoi, 
 Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi. 
 Cỏ non xanh tận chân trời, 
 Cành lê trắng điểm một vài bông hoa. 
	Thanh minh trong tiết tháng ba 
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh. 
Gần xa nô nức yến anh, 
 Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân. 
Cảnh ngày xuân 
 ( t rích Truyện Kiều của Nguyễn Du) 
a) Nếu yêu cầu trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ trên, em dự định trình bày bài viết bằng mấy luận điểm ? 
b) Theo dõi bốn câu đầu đoạn thơ tìm các luận cứ làm sáng tỏ luận điểm sau: “ Bốn câu đầu đoạn thơ là một bức tranh mùa xuân tươi đẹp”. 
Bài tâp thêm: 
 Thuộc ghi nhớ SGK/78 
 Hoàn thành bài tập trong sách bài tâp. 
 Chuẩn bị bài : 
 “Cách làm bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ” 
+ Ôn các bước làm bài văn nghị luận. 
+ Ôn bài thơ “Quê hương”- Tế Hanh. 
Hướng dẫn về nhà 
Kính chúc các thầy cô mạnh khoẻ. 
chúc các em học giỏi