Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 118: Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

Tiết 118. 
Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
- Vấn đề nghị luận của văn bản: Những phẩm chất, đức tính đẹp đẽ, đáng yêu của nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long. 
- Những nhan đề có thể đặt cho văn bản 
+ “Hình ảnh anh thanh niên làm công tác khí tượng trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”. 
+ “Một vẻ đẹp nơi Sa Pa lặng lẽ” 
I. Bài học: Tìm hiểu bài nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
1. Thế nào là bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? 
a. Ví dụ 
a. Ví dụ 
b. Nhận xét 
Tiết 118. Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
* Ví dụ 1: Văn bản SGK Tr.61 
b. Nhận xét 
1. Thế nào là bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? 
Phần 
Nội 
dung 
Mở bài 
Thân bài 
Kết bài 
Tiết 118. Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
I. Bài học: Tìm hiểu bài nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
1. Thế nào là bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? 
a. Ví dụ 
b. Nhận xét 
Nêu vấn đề 
Dùng luận điểm luận cứ phân tích làm sáng tỏ vấn đề nghị luận 
Khái quát đánh gia, đánh giá chung vấn đề nghị luận 
Câu mang luận điểm 
Câu 3, 4 của đoạn I (giới thiệu luận điểm 
Câu 2 của đoạn II. Câu 2 của đoạn III. Câu 1 của đoạn IV (nêu phân tích luận điểm 
Câu 3, 4 của đoạn V (cô đúc luận điểm 
Tiết 118. Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
Luận điểm 1 
Luận cứ 
Cách triển khai 
Phép lập luận 
I. Bài học: Tìm hiểu bài nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
1. Thế nào là bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? 
a. Ví dụ 
b. Nhận xét 
- Nhân vật anh thanh niên đẹp ở tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình 
- Cuộc sống cô độc 
- Công việc vất vả 
- Yêu công việc, có suy nghĩ đúng đắn về công việc 
- Diễn dịch 
- Phân tích, chứng minh 
Tiết 118. Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
Luận điểm 2 
Luận cứ 
Cách triển khai 
Phép lập luận 
I. Bài học: Tìm hiểu bài nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
1. Thế nào là bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? 
a. Ví dụ 
b. Nhận xét 
- Anh thanh niên đáng yêu ở nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo. 
- Mến khách ngay từ phút gặp gỡ ban đầu 
- Chu đáo với vợ bác lái xe 
- Tiếp đón mọi người niềm nở 
- Diễn dịch 
- Phân tích, chứng minh 
Tiết 118. Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
Luận điểm 3 
Luận cứ 
Cách triển khai 
Phép lập luận 
I. Bài học: Tìm hiểu bài nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
1. Thế nào là bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? 
a. Ví dụ 
b. Nhận xét 
- Anh thanh niên ấy rất khiêm tốn 
- Cảm thấy đóng góp của mình là nhỏ bé. 
- Khi hoạ sĩ muốn vẽ chân dung, anh hào hứng giới thiệu cho ông những người khác mà theo anh là đáng vẽ hơn mình. 
- Diễn dịch 
- Phân tích, chứng minh 
Tiết 118. Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
I. Bài học: Tìm hiểu bài nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
1. Thế nào là bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? 
a. Ví dụ 
b. Nhận xét 
- Phép lập luận: phân tích, chứng minh 
Đề 1 : Phân tích diễn biến cốt truyện trong truyện ngắn “Làng” của Kim Lân. 
* Ví dụ 2: 
Đề 2 : Suy nghĩ về đời sống tình cảm gia đình trong chiến tranh qua truyện ngắn “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng. 
Đề 3 : Sách ngữ văn 9, tập I, đã nhận xét về nghệ thuật truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long như sau: “Truyện đã xây dựng được tình huống hợp lý, cách kể chuyện tự nhiên, có sự kết hợp tự sự, trữ tình với bình luận”. Em hãy làm sáng tỏ nhận định trên 
- Luận cứ: Lấy từ nội dung tác phẩm liên quan đến nhân vật. 
- Mục đích: Nhận xét đánh giá về những đặc điểm của nhân vật anh thanh niên. 
Tiết 118. Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
I. Bài học: Tìm hiểu bài nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
1. Thế nào là bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? 
a. Ví dụ 
b. Nhận xét 
c. Kết luận 
c. Kết luận. Ghi nhớ 1. SGK.Tr63 
2. Yêu cầu của bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
2. Yêu cầu của bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
a. Ví dụ (Ví dụ1, 2 của phần 1) 
b. Nhận xét 
 Những nhận xét, đánh giá phải xuất phát từ tính cách, số phận của nhân vật được thể hiện trong tác phẩm. 
- Nhận xét đánh giá phải rõ ràng, đúng đắn có luận cứ và lập luận thích hợp 
- Bố cục mạch lạc có đủ 3 phần, lời văn chuẩn xác, gợi cảm. 
b. Nhận xét 
a. Ví dụ 
Tiết 118. Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
I. Bài học: Tìm hiểu bài nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
1. Thế nào là bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? 
c. Kết luận 
1. Bài tập 1. Hoàn thành sơ đồ sau: 
2. Yêu cầu của bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
II. Luyện tập 
c. Kết luận (Ghi nhớ 2,3,4 trong SGK). 
Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
Yêu cầu 
Những nhận xét đánh giá phải xuát từ ý nghĩa của cốt truyện, tính cách, số phận nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm 
Những nhận xét đánh giá phải rõ ràng đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục 
Bố cục mạch lạc rõ ràng lời văn chuẩn xác gợi cảm 
b. Nhận xét 
a. Ví dụ 
II. Luyện tập 
1. Bài tập 1 
Tiết 118. Nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
I. Bài học: Tìm hiểu bài nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
1. Thế nào là bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? 
2. Yêu cầu của bài văn nghị luận về một tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) 
Vấn đề nghị luận của đoạn văn: Tình thế lựa chọn nghiệt ngã của lão Hạc và vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật này. 
- Câu văn chứa luận điểm: câu 1 
II. Luyện tập 
Bài tập 2: 
- Các luận cứ: 
+ Suy nghĩ nội tâm của lão Hạc để chọn cái sống hay cái chết -> cuối cùng lão chọn cái chết. 
+ Lão âm thầm chuẩn bị cho cái chết 
+ Cái chết của lão khiến người ta đau đớn, nhận ra tình phụ tử thiêng liêng 
+ Lão dùng cái chết để cấy cái sống cho con trai 
- Mục đích: Bằng sự phân tích cụ thể nội tâm hành động của lão Hạc, bài viết làm sáng tỏ nhân cách đáng kính trọng, một tấm lòng hi sinh cao quý. 
II. Luyện tập 
 Bài tập 2: SGK 
- Cách lập luận: Tập trung phân tích những diễn biến nội tâm của lão Hạc. 
- Học thuộc ghi nhớ. 
- Hoàn thiện các bài tập đã chữa vào vở bài tập. 
- Đọc trước tiết 119. 
Về nhà 
Giáo viên thực hiện: Ong Thị Thanh. 
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em!