Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 103: Các thành phần biệt lập (Tiếp theo) - Lương Thị Lê Oanh

phòng gd - đt huyện THƯờNG TíN 
 trường thcs DũNG TIếN 
bài giảng ngữ văn 9 
Giáo viên thực hiện: Lương Thị Lệ Oanh 
Kiểm tra bài cũ 
Thế nào là thành phần biệt lập của câu? 
 Có những thành phần biệt lập nào đã học? 
Nêu khái niệm các thành phần đó? 
 các thành phần biệt lập 
Tieỏt 103 
( Tiếp theo) 
Tieỏt 103 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo) 
I- Thành phần gọi - đáp . 
1. Ví dụ: 
1.- Này , bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không? 
2.- Các ông, các bà ở đâu ta lên đấy ạ? 
 Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi. Một người đàn 
bà mau miệng trả lời: 
Thưa ông , chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. 
Này 
Thưa ông 
Thưa ông 
Này 
2.Nhận xét: 
-Từ ngữ dùng để gọi: 
- Từ ngữ dùng để đáp: 
thành phần 
 biệt lập 
-Từ ngữ được dùng để tạo lập cuộc thoại: 
- Từ ngữ được dùng để duy trì cuộc thoại: 
- Thành phần biệt lập. 
- Đượcdùng để tạo lập hoặc để duy trì quan hệ giao tiếp. 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo) 
BT1: Tìm thành phần gọi - đáp trong đoạn trích và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì (trên- dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)? 
Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy,chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người cứ ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn. 
Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã.Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì. 
 (Ngô Tất Tố, Tắt đèn ) 
Tieỏt 103 
Trò Chơi 
Tiếp sức 
*Tạo lập cuộc thoại (Nội dung tuỳ chọn) 
- HS1: lời thoại có thành phần gọi - đáp dùng để tạo lập cuộc thoại với HS 2 
- HS2: lơì thoại có thành phần gọi - đáp dùng để duy trì cuộc thoại với HS 1. 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo) 
I- Thành phần gọi - đáp 
II- Thành phần phụ chú 
1. Ví dụ: 
- Bổ sung, giải thích thêm 
một số chi tiết cho nội 
dung chính của câu. 
a. Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa con duy nhất của anh , chưa đầy một tuổi. 
b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy , và tôi càng buồn lắm. 
c. Cô bé nhà bên ( có ai ngờ) 
 Cũng vào du kích 
 Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích 
 Mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi). 
 Nhận xét: 
 - Bổ sung, giải thích thêm một số chi tiết cho nội dung chính của câu. 
Nêu thái độ, tâm trạng, kèm theo lời nói của người nói, của nhân vật. 
- Nêu xuất xứ của lời nói, văn bản, 
Tieỏt 103 
2.Nhận xét: 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo) 
I- Thành phần gọi - đáp. 
-Thành phần biệt lập được 
dùng để tạo lập hoặc để 
duy trì quan hệ giao tiếp. 
II- Thành phần phụ chú 
- Bổ sung, giải thích thêm 
một số chi tiết cho nội 
dung chính của câu. 
Xác định thành phần phụ chú trong những ví dụ sau: 
1.Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. 
 ( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà ) 
2. Vườn nhà ông có rất nhiều loại cây ăn quả: na, ổi, xoài, 
Tieỏt 103 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo) 
I- Thành phần gọi - đáp . 
-Thành phần biệt lập được 
dùng để tạo lập hoặc để 
duy trì quan hệ giao tiếp. 
II - Thành phần phụ chú 
- Bổ sung, giải thích thêm 
một số chi tiết cho nội 
dung chính của câu. 
- TPPC thường được đặt 
giữa hai dấu gạch ngang, 
hai dấu phẩy, hai dấu 
ngoặc đơn hoặc giữa một 
dấu gạch ngang với một 
dấu phẩy, sau dấu hai 
chấm 
III- Luyện tập 
a.Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh- và cũng là đứa 
con duy nhất của anh , chưa đầy một tuổi. 
 (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà ) 
b. Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy , và tôi càng buồn lắm. 
 (Nam Cao, Lão Hạc ) 
c. Cô bé nhà bên ( có ai ngờ ) 
 Cũng vào du kích 
 Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích 
 Mắt đen tròn ( thương thương quá đi thôi ). 
 ( Giang Nam, Quê hương ) 
d.Chúng tôi, mọi người - kể cả anh , đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi. 
 ( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà ) 
đ. Vườn nhà ông có rất nhiều loại cây ăn quả: na, ổi, xoài, 
Tieỏt 103 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo) 
1.Bài tập 2 (SGK) 
Tìm thành phần gọi - đáp trong câu ca dao và cho biết lời gọi - đáp đó hướng đến ai . 
 Bầu ơi thương lấy bí cùng, 
 Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn. 
Bầu, bí : thành phần gọi- đáp có tính chất chung 
chung, không hướng đến riêng một ai mà hướng đến 
tất cả con người cùng tồn tại trong một cộng đồng xã hội. 
( baàu, bớ, giaứn- > aồn duù: chổ nhửừng ngửụứi trong cuứng moọt 
nửụực, tuy là những con người khác dòng họ nhửng cuứng 
daõn toọc, cuứng truyeàn thoỏng lũch sửỷ) 
Tieỏt 103 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo) 
 Bài tập số 3, 4 (SGK) 
 Tìm thành phần phụ chú trong đoạn trích và cho biết 
chúng bổ sung cho điều gì và liên quan đến những từ ngữ 
nào trước đó? 
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến 
hoà bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa 
khoá của cánh cửa này - các thầy, cô giáo, các bậc cha 
mẹ, đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm 
vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại 
cho các thế hệ mai sau sẽ tuỳ thuộc vào những trẻ em mà 
chúng ta để lại cho thế giới ấy. 
 (Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới ) 
Tieỏt 103 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo) 
3. Bài tập số 5 (SGK) 
 Tuoồi treỷ phaỷi hửụựng tụựi tửụng lai, tuoồi treỷ Vieọt Nam 
cuừng theỏ! Tửụng lai – ủoự laứ nhửừng gỡ chửa coự hoõm nay . 
Thanh nieõn muoỏn ủaùt ủửụùc moọt tửụng lai tửụi saựng thỡ phaỷi nỗ lửùc ngay tửứ baõy giụứ, baống vieọc chuaồn bũ cho mỡnh moọt haứnh trang tinh thaàn vửừng chaộc- ủoự laứ tri thửực, kú naờng , thoựi quen , ủeồ thanh nieõn coự theồ tửù tin trửụực maùng thoõng tin toaứn caàu, trửụực sửù ủoứi hoỷi cuỷa hoọi nhaọp kinh teỏ theỏ giụựi vụựi tớnh kổ luaọt vaứ cửụứng ủoọ lao ủoọng cao. Muoỏn vaõy, thanh nieõn phaỷi tieõn phong trong hoùc taọp vaứ hoùc taọp coự hieọu quaỷ, kũp thụứi vaọn duùng tri thửực aỏy vaứo sửù nghieọp coõng nghieọp hoựa, hieọn ủaùi hoựa ủaỏt nửụực. Vaứ cuừng chổ coự nhử vaọy, thanh nieõn mụựi xửựng ủaựng laứ muứa xuaõn vúnh cửỷu cuỷa nhaõn loaùi! 
Tieỏt 103 
CÂU HỎI GHẫP ĐễI 
 Mỗi thành phần biệt lập trong cỏc cõu văn sau đều cú tỏc dụng đối với việc diễn đạt nội dung ý nghĩa của cõu. Hóy nối mỗi dũng của cột trỏi với một dũng của cột phải sao cho phự hợp. 	 	 	 
a. Bỏc ơi, cho chỏu hỏi chợ Đụng Ba ở đõu ? 
b. Võng, chỏu cũng đó nghĩ như cụ ! 
c. Chắc chắn tụi sẽ trở lại 	 
Khẳng định thỏi độ tin cậy 
2. Duy trỡ quan hệ giao tiếp 
3. Tạo lập quan hệ giao tiếp 
1 
2 
3 
4 
p 
h 
ụ 
c 
h 
ú 
g 
ọ 
i 
đ 
á 
p 
c 
ả 
m 
t 
h 
á 
n 
t 
ì 
n 
h 
t 
h 
á 
i 
t 
h 
à 
n 
h 
p 
h 
ầ 
n 
b 
i 
ệ 
t 
l 
ậ 
p 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo) 
Chao ôi! Mong nhớ! Ôi mong nhớ 
Một cánh chim thu lạc cuối ngàn. 
 ( Chế Lan Viên ) 
Trên những chặng đường dài 50, 60 km, chúng ta chỉ gặp cây dừa: dừa xiêm thấp lè tè, dừa nếp lơ lửng giữa trời, dừa lửa lá đỏ, 
Ngẫm ra thì tôi chỉ nói cho sướng miệng tôi 
 ( Tô Hoài) 
Ơi chiếc xe vận tải 
Ta cầm lái đi đây 
 ( Tố Hữu) 
Tieỏt 103 
Các thành phần biệt lập ( Tiếp theo) 
I- Thành phần gọi - đáp. 
-Thành phần biệt lập được 
dùng để tạo lập hoặc để 
duy trì quan hệ giao tiếp. 
II- Thành phần phụ chú 
- Bổ sung, giải thích thêm 
một số chi tiết cho nội 
dung chính của câu. 
- TPPC thường được đặt 
giữa hai dấu gạch ngang, 
hai dấu phẩy, hai dấu 
ngoặc đơn hoặc giữa một 
dấu gạch ngang với một 
dấu phẩy, sau dấu hai 
chấm 
Các thành phần biệt lập 
Thành phần 
tình thái 
Thành phần 
cảm thán 
Thành phần 
gọi - đáp 
Thành phần 
phụ chú 
Tieỏt 103 
về nhà 
Ôn lại các thành phần biệt lập 
Làm bài tập 5 
Chuẩn bị bài: Chó sói và cừu trong thơ ngụ ngôn của LaPhongTen 
Xin chân thành cảm ơn