Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Bài: Các thành phần biệt lập (Tiếp theo)

. 
Nhiệt liệt chào mừng quý thầy cô về dự giờ tiết học 
TRƯỜNG THCS VÀM RẦY 
TỔ XÃ HỘI 
GD 
thi ®ua d¹y tèt - häc tèt 
Em hiểu thế nào là thành phần biệt lập ? 
Chúng ta đã học những thành phần biệt lập nào ? 
2. Xác định thành phần biệt lập sau và cho biết đó 
là thành phần biệt lập nào ? 
 Có lẽ văn nghệ rất kị “ trí thức hóa ” nữa . Một 
nghệ thuật đã trí thức hóa thường là trừu tượng , 
khô héo . 
 ( Tiếng nói của văn nghệ - Nguyễn Đình Thi ) 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
 TIẾNG VIỆT 
CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP ( tt ) 
.................. 
Xét các ví dụ sau : 
 a) - Này , bác có biết mấy hôm nay súng nó bắn ở đâu mà nghe rát thế không ? b) - Các ông,các bà ở đâu ta lên đấy ạ? 
Ông Hai đặt bát nước xuống chõng hỏi . Một người đàn bà mau miệng trả lời : - Thưa ông , chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ . 
Bài tập nhanh : Tìm thành phần gọi – đáp trong các câu sau : 
- Này , lấy cho mẹ ấm nước . 
 - Vâng, có ngay đây ạ. 
Này 
Vâng, 
Xét các ví dụ : 
a) Lúc đi , đứa con gái đầu lòng của anh – và cũng là đứa con duy nhất của anh , chưa đầy một tuổi . 
b) Lão không hiểu tôi , tôi nghĩ vậy , và tôi càng buồn lắm . 
c) Cô bé nhà bên ( có ai ngờ ) 
 Cũng vào du kích . 
đ) Truyện viết về một thị trấn nhỏ ở Lào Cai luôn chìm trong sương mù : Sa pa 
( có ai ngờ ) 
Sa Pa 
d. Một ngày cuối năm năm mươi tám - năm đó ta chưa võ trang - trong 
một trận càn lớn của quân Mĩ-Ngụy , anh Sáu bị hi sinh . 
- năm đó ta chưa võ trang - 
trong 
một trận càn lớn của quân Mĩ-ngụy , 
 Bổ sung thái độ ngạc nhiên 
Nêu thái độ , hành động . 
Chú thích cho cụm từ 
Ghi nhớ : 
Các thành phần gọi-đáp và phụ chú cũng là những thành 
phần biệt lập. 
Thành phần gọi-đáp được dùng để tạo lập hoặc để duy trì 
quan hệ giao tiếp. 
Thành phần phụ chú được dùng để bổ sung một số chi tiết 
cho nội dung chính của câu. Thành phần phụ chú thường 
được đặt giữa hai dấu gạch ngang, hai dấu phẩy, hai dấu 
ngoặc đơn hoặc giữa một dấu gạch ngang với một dấu phẩy. 
Nhiều khi thành phần phụ chú còn được đặt sau dấu hai 
chấm. 
1.Tìm thành phần gọi – đáp trong đoạn trích sau đây và cho biết từ nào được dùng để gọi , từ nào được dùng để đáp . Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì ( trên – dưới hay ngang hàng , thân hay sơ )? 
 - Này , bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn . Chứ cứ nằm đấy , chốc nữa họ vào thúc sưu , không có , họ lại đánh trói thì khổ . Người ốm rề rề như thế , nếu lại phải một trận đòn , nuôi mấy tháng cho hoàn hồn . 
 - Vâng , cháu cũng đã nghĩ như cụ . Nhưng để cháo nguội , cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã . Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì . 
 ( Ngô Tất Tố , Tắt đèn ) 
 2.Tìm thành phần gọi – đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi – đáp đó hướng đến ai . 
 Bầu ơi thương lấy bí cùng , 
 Tuy rằng khác giống , nhưng chung một giàn . 
 Bài tập 2: (SGK/32) Tìm thành phần gọi đáp : 
 - Bầu ơi -> gọi 
 Bầu , bí : cách nói ẩn dụ chỉ những người có nòi giống , điều kiện , hoàn cảnh khác nhau nhưng cùng chung một dân tộc , đất nước => hướng đến nhiều người . 
 3+4-Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì ? Thành phần phụ chú liên quan đến những từ ngữ nào trước đó . 
Chúng tôi , mọi người – kể cả anh , đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi . 
 ( Nguyễn Quang Sáng , Chiếc lược ngà ) 
b)Giáo dục tức là giải phóng . Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình , công bằng và công lí . Những người nắm giữ chìa khoá của cánh cửa này – các thầy , cô giáo , các bậc cha mẹ , đặc biệt là những người mẹ - gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng , bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy . 
 ( Phê-đê-ri - cô May – o, Giáo dục – chìa khoá của tương lai ) 
 c)Bước vào thế kỉ mới , muốn “ sánh vai cùng các cường quốc năm châu ” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh , vứt bỏ những điểm yếu . Muốn vậy thì khâu đầu tiên , có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ - những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới – nhận ra điều đó , quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất . ( Vũ Khoan ) 
 d) Cô bé nhà bên ( có ai ngờ ) 
 Cũng vào du kích 
 Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích 
 Mắt đen tròn ( thương thương quá đi thôi ) ( Giang Nam, Quê hương ) 
Bài tập 3+4: (SGK/33) Tìm thành phần phụ chú và cho biết tác dụng của nó : 
 a) Kể cả anh => giải thích thêm cho chủ ngữ : “ mọi người .” 
 b) Các thầy , cô giáo , các bậc cha mẹ , đặc biệt là những người mẹ => bổ sung cho chủ ngữ : “ những người nắm giữ chìa khóa ” 
 c) Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỷ tới => giải thích thêm cho : “ lớp trẻ ” . 
 d) Có ai ngờ ; thương thương quá đi thôi => thể hiện thái độ của người nói trước sự việc , sự vật . 
 Bài tập 5: (SGK/33) 
Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về việc : “ thanh niên chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới ” trong đó có sử dụng thành phần phụ chú ? 
Gợi ý : 
+ Về nội dung: chú ý mối quan hệ giữa thành phần phụ chú với 
 những từ ngữ đứng trước nó . 
+ Về hình thức: chú ý sử dụng dấu gạch ngang, dấu phẩy hoặc 
dấu ngoặc đơn để đánh dấu ranh giới giữa thành phần phụ chú 
với những từ ngữ khác trong câu. 
 Đoạn văn : 
Ngay từ bây giờ , chúng ta - những người thanh niên của thế kỉ 
mới – hãy tích cực học tập , tích lũy kiến thức để ngày mai lập 
nghiệp , xây dựng đất nước . 
- những người thanh niên của thế kỉ 
mới - 
Hướng dẫn chuẩn bị bài : 
 - Hoàn thành các bài tập , làm lại bài tập 5 
 - Học thuộc ghi nhớ . 
 - Nắm lại cách làm bài nghị luận các vấn đề xã hội để làm bài viết số 5: Nghị luận xã hội . 
GD 
thi ®ua d¹y tèt - häc tèt 
THAM D Ự TIẾT HỌC NÀY 
CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ 
KÍNH CHÚC SỨC KHOẺ THẦY CÔ VÀ TOÀN THẾ CÁC EM HỌC SINH