Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 99: Viết đoạn văn trình bày luận điểm - Dương Hoàng Giang

phßng gi¸o DỤC VÀ ĐÀO TẠO THƯỜNG TÍN 
TRƯỜNG THCS NGUYỄN TRÃI 
LỚP HỌC TRÊN ZOOM NGỮ VĂN 8 
Giáo viên: Dương Hoàng Giang 
NHẮC LẠI KIẾN THỨC CŨ: 
Em hãy cho biết luận điểm trong bài văn nghị luận là gì? 
Mối quan hệ giữa luận điểm với vấn đề cần giải quyết giữa các luận điểm trong bài văn nghị luận? 
* Luận điểm trong bài văn nghị luận là những tư tưởng, quan điểm, chủ trương mà người viết (nói) nêu ra ở trong bài. 
* Luận điểm phải chính xác, rõ ràng, phù hợp với yêu cầu giải quyết vấn đề và đủ để làm sáng tỏ vấn đề được đặt ra. 
* Các luận điểm trong một bài văn vừa cần liên kết chặt chẽ, lại vừa cần có sự phân biệt với nhau. Các luận điểm phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí: Luận điểm nêu trước chuẩn bị cơ sở cho luận điểm nêu sau, còn luận điểm nêu sau dẫn đến luận điểm kết luận. 
NHẮC LẠI KIẾN THỨC CŨ: 
Em hãy cho biết luận cứ trong bài văn nghị luận là gì? 
Yêu cầu về luận cứ trong bài văn nghị luận? 
- LuËn cø lµ lÝ lÏ vµ dÉn chøng ®­a ra lµ c¬ së cho luËn ®iÓm 
- Yªu cÇu: LuËn cø ph¶i ®óng ®¾n, ch©n thËt 
Em hãy cho biết lập luận trong bài văn nghị luận là gì? 
Yêu cầu về lập luận trong bài văn nghị luận? 
 LËp luËn lµ c¸ch lùa chän, s¾p xÕp, tr×nh bµy luËn cø ®Ó dÉn ®Õn luËn ®iÓm. 
Yªu cÇu: LËp luËn ph¶i chÆt chÏ, hîp lÝ th× bµi v¨n míi cã søc thuyÕt phôc. 
Tiết 99 VIẾT ĐOẠN VĂN TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
I/Trình bày luận điểm thành 
 một đoạn văn nghị luận 
1, Tìm hiểu ví dụ 1 
a, Đoạn văn a : 
- Câu chủ đề nêu luận điểm 
nằm cuối đoạn văn : “Thật 
là chốn muôn đời” 
- Đoạn văn được trình bày 
theo cách quy nạp . 
 - Trình tự lập luận: 
+Lập luận rất mạch lạc, chặt chẽ đầy sức thuyết phục. 
+ Luận cứ đưa ra rất toàn diện đầy đủ,chính xác. 
- Trình tự lập luận: 
+ Vốn là kinh đô cũ 
+ Vị trí trung tâm trời đất 
+ Thế đất quý hiếm : Rồng cuộn hổ ng ồi. 
+ Dân cư đông đúc, muôn vật phong phú, tốt tươi 
+ Nơi thắng địa 
+ Kết luận : Xứng đáng là kinh đô muôn đời. 
a, “Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc tây đông; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mưc phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bâc nhất của đế vương muôn đời.” 
Xác đinh câu chủ đề nêu luận điểm ở 
 đoạn văn a và vị trí của nó trong đoạn văn? 
Nội dung đoạn văn được trình bày theo cách diễn dịch 
hay quy nạp? Phân tích trình tự lập luận của đoạn văn? 
Em có nhận xét gì về trình tự lập luận đó? 
Tiết 99 VIẾT ĐOẠN VĂN TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
I/Trình bày luận điểm thành 
 một đoạn văn nghị luận 
1, Tìm hiểu ví dụ 1 
a, Đoạn văn a : 
b, Đoạn văn b : 
- Câu chủ đề nêu luận điểm là câu đầu đoạn văn : “ Đồng bào ta ngày trước .” 
- Đoạn văn được trình bày theo cách diễn dịch. 
b, “ Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm bị chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nông nàn yêu nước, ghét giặc. Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ chiến sĩNhững cử chỉ cao quý đó, tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giông nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước.” 
Xác định câu chủ đề nêu luận điểm ở đoạn văn b 
 và vị trí của nó trong đoạn văn? Nội dung đoạn văn 
được trình bày theo cách nào? 
Tiết 99 VIẾT ĐOẠN VĂN TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
I/Trình bày luận điểm thành 
 một đoạn văn nghị luận 
1, Tìm hiểu ví dụ 1 
a, Đoạn văn a : 
b, Đoạn văn b : 
- Câu chủ đề nêu luận điểm là câu đầu đoạn văn : “ Đồng bào ta ngày trước .” 
- Đoạn văn được trình bày theo cách diễn dịch. 
- Trình tự lập luận : 
 Cách lập luận thật toàn diện, đầy đủ,vừa cụ thể vừa khái quát. 
* Ghi nhớ : 1, 2 sgk 
 +Theo lứa tuổi. 
 + Theo không gian vùng, miền. 
 + Theo vị trí công tác. 
 + Theo ngành nghề. 
 + Theo nhiệm vụ được giao. 
- Trình tự lập luận : 
Phân tích trình tự lập luận của đoạn văn và nhận xét ? 
Qua tìm hiểu ví dụ 1, em cần chú ý gì khi trình 
bày luận điểm trong đoạn văn nghị luận ? 
Cấu trúc đoạn văn nghị luận 
Đoạn diễn dịch 
Đoạn qui nạp 
Câu chủ đề 
(Luận điểm) 
Luận cứ 1 
Luận cứ 2 
Luận cứ 3 
Luận cứ 1 
Luận cứ 2 
Luận cứ 3 
Câu chủ đề 
(Luận điểm) 
Tiết 99 VIẾT ĐOẠN VĂN TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
I/Trình bày luận điểm thành 
 một đoạn văn nghị luận 
1, Tìm hiểu ví dụ 1 
a, Đoạn văn a : 
b, Đoạn văn b : 
“ Ở màn đầu chương XIII, cảnh nhà vợ chồng địa chủ Nghị Quế, Ngô Tất Tố cho bưng vào đấy một cái rổ nhún nhín bốn chó con. [...] Quái thay là Ngô Tất Tố . Mới xem ai cũng thấy vợ chồng địa chủ cũng chỉ là như mọi người khác thích chó, yêu gia súc, tưởng người lành hoặc kẻ bất lương cũng không khác gì lắm trong việc nuôi chó con. Thằng chồng le te, cho chó ăn cơm, ôn tồn hỏi về chó, rồi xem tướng chó. Hắn sung sướng. vợ hắn và hắn bù khúẤy thế rồi là đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu đứng đấy. Đoạn này, khá lắm, bác Tố ạ! Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà, nó mới càng hiện chất chó đểu của giai cấp nó ra.” 
Câu chủ đề nêu luận điểm nằm ở vị trí nào? Từ đó xác 
định cách trình bày nội dung đoạn văn trên? 
2, Tìm hiểu ví dụ 2 
- Câu chủ đề nêu luận điểm nằm ở cuối đoạn văn: “ Cho thằng nhà giàu giai cấp nó ra.” 
- Đoạn văn được trình bày theo cách qui nạp. 
Tiết 99 VIẾT ĐOẠN VĂN TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
 Tác dụng chứng minh, làm rõ luận điểm: Bản chất chó má của giai cấp địa chủ. 
I/Trình bày luận điểm thành 
 một đoạn văn nghị luận 
1, Tìm hiểu ví dụ 1 
a, Đoạn văn a : 
2, Tìm hiểu ví dụ 2 
b, Đoạn văn b : 
- Cách lập luận theo lối tương phản. 
- Cách lập luận theo lối tương phản: Đặt chó bên người, đặt cảnh xem chó, quí chó, vồ vập mua chó, sung sướng, bù khú về chó bên cạnh giọng chó má với người bán chó (chị Dậu). 
Phân tích cách lập luận trong đoạn văn? Tác dụng? 
Tiết 99 VIẾT ĐOẠN VĂN TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
I/Trình bày luận điểm thành 
 một đoạn văn nghị luận 
1, Tìm hiểu ví dụ 1 
2, Tìm hiểu ví dụ 2 
Nếu thay đổi trật tự sắp xếp các luận cứ trong đoạn 
 văn thì hiệu quả đoạn văn sẽ ảnh hưởng như thế nào? 
- Cách sắp xếp luận cứ của tác giả rất chặt chẽ nên không thể đổi, đảo tuỳ tiện. Nếu sắp xếp ngược lại sẽ làm cho luận điểm mờ nhạt, lỏng lẻo hơn. 
Những cụm từ: “Chuyện chó con”, “giọng chó má”, 
“thằng nhà giàu rước chó vào nhà”, “chất chó đểu của 
 giai cấp nó” được xếp cạnh nhau nhằm mục đích gì? 
- Mục đích: xoáy vào luận điểm, vào vấn đề, vừa làm cho bản chất thú vật của bọn địa chủ hiện ra, vùa thể hiện thái độ khinh bỉ của người phê bình. 
Tiết 99 VIẾT ĐOẠN VĂN TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
I/Trình bày luận điểm thành 
 một đoạn văn nghị luận 
1, Tìm hiểu ví dụ 1 
2, Tìm hiểu ví dụ 2 
- Cách sắp xếp luận cứ của tác giả rất chặt chẽ nên không thể đổi, đảo tuỳ tiện. Nếu sắp xếp ngược lại sẽ làm cho luận điểm mờ nhạt, lỏng lẻo hơn. 
- Mục đích: xoáy vào luận điểm, vào vấn đề, vừa làm cho bản chất thú vật của bọn địa chủ hiện ra, vừa thể hiện thái độ khinh bỉ của người phê bình. 
Như vậy qua việc tìm hiểu ví dụ 2, em rút ra được bài học gì khi trình bày luận điểm? 
*GHI NHỚ: 3 Sgk 
Tiết 99 VIẾT ĐOẠN VĂN TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
I/Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận 
1, Tìm hiểu ví dụ 1 
2, Tìm hiểu ví dụ 2 
Khi trình bày luận điểm 
trong văn nghị luận cần 
chú ý 
Diễn đạt trong 
 sáng, hấp dẫn để 
sự trình bày luận 
điểm có sức 
thuyết phục. 
Tìm đủ luận cứ cần 
thiết, tổ chức lập 
luận theo một trật 
tự hợp lí làm nổi 
bật luận điểm. 
Thể hiện rõ ràng, 
chính xác nội dung 
của luận điểm 
trong câu chủ đề 
Tiết 99 VIẾT ĐOẠN VĂN TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
I/Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận 
1, Tìm hiểu ví dụ 1 
2, Tìm hiểu ví dụ 2 
*GHI NHỚ: Sgk 
II/ Luyện tập 
1, Bài tập số 1: Đọc hai câu văn sau và diễn đạt ý mỗi câu thành một luận điểm ngắn gọn, rõ. 
a, “Trước hết là cần phải tránh cái lối viết “rau muống” nghĩa là lằng nhằng “trường giang đại hải”, làm cho người xem như là “chắt chắt vào rừng xanh.” 
 (Hồ Chí Minh, Cách viết) 
b, “Ngoài việc đam mê viết, cái thích thứ hai của Nguyên Hồng là được truyền nghề cho bạn trẻ.” 
 (Nguyễn Tuân) 
Tiết 99 VIẾT ĐOẠN VĂN TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
I/Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận 
II/ Luyện tập 
1, Bài tập số 1 
2, Bài tập số 2: Đoạn văn sau đây trình bày luận điểm gì và sử dụng các luận cứ nào? Hãy nhận xét về cách sắp xếp luận cứ và cách diễn đạt của đoạn văn. 
 “Tôi thấy Tế Hanh là mọt người tinh lắm. Tế Hanh đã ghi được đôi nét rất thần tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương. Người nghe thấy cả những điều không hình sắc, không thanh âm như “mảnh hồn làng” trên “cánh buồm giương”, như tiếng hát của hương đồng quyến rũ con đường quê nho nhỏ. Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới rất gần gũi thường ta chỉ thấy mờ mờ, cái thế giới những tình cảm ta đã âm thầm trao cho cảnh vật: sự mỏi mệt say sưa của con thuyền lúc trở về bến, nỗi khổ đau chất chứa trên toa tàu nặng trĩu, những vui buồn sầu tủi của một con đường.” 
 (Hoài Thanh, Thi nhân Việt Nam) 
Tiết 99 VIẾT ĐOẠN VĂN TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
I/Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận 
1, Tìm hiểu ví dụ 1 
2, Tìm hiểu ví dụ 2 
*GHI NHỚ: Sgk 
II/ Luyện tập 
1, Bài tập số 1 
2, Bài tập số 2 
3, Bài tập số 3: Viết các đoạn văn ngắn triển khai ý các luận điểm sau: 
a, Học phải kết hợp làm bài tập thì mới hiểu bài. 
b, Học vẹt không phát triển được năng lực suy nghĩ. 
Tiết 99 VIẾT ĐOẠN VĂN TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM 
I/Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận 
1, Tìm hiểu ví dụ 1 
2, Tìm hiểu ví dụ 2 
*GHI NHỚ: Sgk 
II/ Luyện tập 
1, Bài tập số 1 
2, Bài tập số 2 
3, Bài tập số 3 
 4, Bài tập số 4: Để làm sáng tỏ luận điểm “Văn giải thích cần phải viết cho dễ hiểu”, em sẽ đưa ra những luận cứ nào? Những luận cứ ấy cần được sắp xếp theo một trình tự như thế nào đểtăng hiệu quả thuyết phục của đoạn văn? 
N ắm vững nội dung bài, học thuộc ghi nhớ, làm bài tập còn lại. 
So ạn bài: Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm. 
VÒ nhµ 
Đề bài: “ Hãy viết một bài báo tường để khuyên một số bạn trong lớp phải học tập chăm chỉ hơn”. Lập dàn bài các luận điểm, luận cứ và dự kiến cách trình bày.