Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 95: Hành động nói

Chào mừNG CÁC EM HỌC SINH THAM GIA LỚP HỌC TRỰC TUYẾN  
 Giáo viên : DƯƠNG HOÀNG GIANG 
TRƯỜNG THCS NGUYỄN TRÃI 
BÀI GIẢNG 
TIẾNG VIỆT LỚP 8 
KHỞI ĐỘNG 
1. 
A. Cái áo này tớ mua những năm trăm nghìn cơ đấy. 
A. Ừ, để mình xem thế nào đã. 
B. Năm trăm nghìn cơ á? 
C. Cậu có thể cho mình mượn được không? 
A 
B 
C 
Các bạn đã thực hiện được 
 mục đích giao tiếp của mình vì bạn B đã nhận xét về giá chiếc áo , bạn C đề nghị cho mượn và bạn A đã xem xét việc cho bạn C mượn áo. 
 Quan sát tình huống sau và cho biết các bạn có thực hiện được mục đích giao tiếp của mình không? Tại sao? 
HÀNH ĐỘNG NÓI 
HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP 
HỘI 
THOẠI 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
I/ Hành động nói là gì? 
 1/ Ví dụ: 
 Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: 
 Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn . N hưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói : 
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu . 
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân . 
(Thạch Sanh ) 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
I/ Hành động nói là gì? 
 1/ Ví dụ: 
 2. Nhận xét: 
Đoạn trích trên trên kể về việc gì? 
Đoạn trích kể về việc sau khi giết chằn tinh Thạch Sanh 
và trở về nhà và mẹ con Lí Thông bảo Thach Sanh 
 trốn đi để cướp công của chàng. 
Hãy tìm những lời nói của Lí Thông? 
 - Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó , 
 tất không khỏi bị tội chết. Thôi , bây giờ nhân trời chưa 
 sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu . 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
I/ Hành động nói là gì? 
 1/ Ví dụ: 
 2. Nhận xét 
_ (1) Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. (3) Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu . 
Đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi 
Mục đích 
Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích chính là gì? 
Câu nào thể hiện rõ nhất mục đích ấy? 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
I/ Hành động nói là gì? 
 1/ Ví dụ: 
 2/ Nhận xét 
Lí Thông có đạt được mục đích của mình không? 
Chi tiết nào nói lên điều đó? 
: 
Mẹ con Lí Thông đang ngủ, bỗng nghe có tiếng gọi cửa. Ngỡ là hồn oan của Thạch Sanh hiện về, mẹ con hắn hoảng sợ, van lạy rối rít. Khi Thạch Sanh vào nhà kể cho nghe chuyện giết chằn tinh, chúng mới hoàn hồn nhưng Lí Thông bỗng nảy ra kế khác. Hắn nói : 
- Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu. 
Thạch Sanh lại thật thà tin ngay. Chàng vội vã từ giã mẹ con Lí Thông, trở về túp lều cũ dưới gốc đa, kiếm củi nuôi thân. (Thạch Sanh) 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
I/ Hành động nói là gì? 
Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện gì? 
Nếu hiểu hành động là một việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định thì việc làm của Lí Thông có phải là một hành động nói không?Vì sao ? 
_ (1) Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. (2) Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. (3) Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. (4) Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu . 
Đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi 
Mục đích 
Lời nói 
 Có 
Mục đích 
Hành động nói 
Qua ngữ liệu phân tích vừa rồi, em hãy cho biết “ Hành động nói” là gì ? 
TIẾT 99: HÀNH ĐỘNG NÓI 
I/ Hành động nói là gì? 
 1/ Ví dụ: 
 2/ Nhận xét: 
 3/ Kết luận: 
Hành động nói là hành động được thực hiện 
bằng lời nói nhằm mục đích nhất định . 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
Bài tập tình huống 
A hỏi B: 
	- Mấy giờ rồi ? 
B có thể ứng xử như sau: 
Câu trả lời của B thỏa mãn được việc cung cấp thông tin cần thiết cho A. 
(1) B im lặng không trả lời. 
B có cộng tác nhưng B không nắm được nội dung thông tin để trả lời theo nội dung đòi hỏi của A. 
B không cộng tác với A. Có thể B đang mải theo đuổi chuyện riêng của mình và không nghe thấy lời A hỏi. Hoặc có thể B nghe thấy lời A nhưng không muốn trả lời. 
(2) B nói: Xin lỗi, tôi không biết. 
(3) B nói: 3 giờ rồi. 
=> Hành động nói => Hỏi 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
I/ Hành động nói là gì? 
Lưu ý 1 : Khi thực hiện hành động nói có thể đạt được mục đích nói mà cũng có thể không . 
Vậy theo em hành động nói có thể đạt được hiệu quả giao tiếp hay không lệ thuộc vào điều gì 
Lệ thuộc vào người nghe có chịu cộng tác với người nói hay không. - Vốn hiểu biết và khả năng suy đoán của người nghe có đủ để tiếp nhận lời nói của người nói hay không? 
I/ Hành động nói là gì? 
II/ Một số kiểu hành động nói thường gặp: 
 1/ Ví dụ: Ngữ liệu 1: 
? Trong đoạn trích ở mục I, mỗi câu nói của Lý Thông đều có mục đích nhất định. Những mục đích ấy là gì ? 
Câu hỏi thảo luận 
30 
29 
28 
27 
26 
25 
24 
23 
22 
21 
20 
19 
18 
17 
16 
15 
14 
13 
12 
11 
10 
9 
8 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
1 
HÕt giê 
31 
32 
33 
34 
35 
36 
37 
38 
39 
40 
41 
42 
43 
44 
45 
46 
47 
48 
49 
50 
51 
52 
53 
54 
55 
56 
57 
58 
60 
59 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
Lời nói của Lý Thông 
Mục đích 
Con trăn ấy là của vua nuôi đã lâu. 
Nay em giết nó, tất không khỏi bị tội chết. 
Thôi, bây giờ nhân trời chưa sáng em hãy trốn ngay đi. 
Có chuyện gì để anh ở nhà lo liệu. 
Trình bày 
Đe dọa 
Cầu khiến 
Hứa hẹn 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
Ngữ liệu 2: Chỉ ra các hành động 
 nói trong đoạn trích và cho biết mục đích của mỗi hành động: 
 Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng 
luống cuống: 
 - Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ? Điểm thêm một “giây” nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa: 
 - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. 
 Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và òa lên khóc. 
 (...) Chừng như lúc nãy thấy bắt cả chó lớn, chó con, cái Tí vẫn tưởng những con vật ấy sẽ đi thế mạng cho mình, cho nên nó đã vững dạ ngồi im. Bây giờ nghe mẹ giục nó phải đi, nó lại nhếch nhác, mếu khóc: 
 - U nhất định bán con đấy ư? U không cho con ở nhà nữa ư? Khốn nạn thân con thế này! Trời ơi !... ( Ngô T ất Tố, Tắt đèn) 
TIẾT 99: HÀNH ĐỘNG NÓI 
Hành động nói 
Mục đích 
Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu ? 
Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. 
U nhất định bán con đấy ư ? U không cho con ở nhà nữa ư ? Khốn nạn thân con thế này! 
Trời ơi ! 
Hỏi 
Trình bày, thông báo 
Hỏi để bộc lộ cảm xúc 
Bộc lộ cảm xúc 
I/ Hành động nói là gì? 
II/ Một số kiểu hành động nói thường gặp: 
 1/ Ví dụ: Ngữ liệu 2: 
 2. Nhận xét. 
I/ Hành động nói là gì? 
II/ Một số kiểu hành động nói thường gặp: 
1/ Ví dụ: 
2/ Nhận xét: 
3/ Kết luận : 
Liệt kê các kiểu hành động nói và mục đích nói qua 2 ngữ liệu trên ? 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
TIẾT 99: HÀNH ĐỘNG NÓI 
Ghi nhớ 2 : 
I/ Hành động nói là gì? 
II/ Một số kiểu hành động nói thường gặp: 
Các bạn thực hiện hành động nói nào trong đoạn hội thoại ? Bạn Lan có đạt mục đích của mình trong đoạn hội thoại trên không?Vì sao? 
Lưu ý 2 : Hành động nói có thể thực hiện thông qua cử chỉ, điệu bộ nhưng dạng điển hình là lời nói . 
Bài tập tình huống 
Lan : Hà ơi! Cậu vừa đi chơi về đấy à? 
Hà : gật đầu 
Lan : Cậu đi chơi có vui không? 
Hà : lắc đầu 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
I/ Hành động nói là gì? 
II/ Một số kiểu hành động nói thường gặp: 
Hãy học thuộc ghi nhớ các bạn nhé! 
Lưu ý 1 : Khi thực hiện hành động nói có thể đạt được mục đích nói mà cũng có thể không 
 Lưu ý 2 : Hành động nói có thể thực hiện thông qua cử chỉ, điệu bộ nhưng dạng điển hình là lời nói . 
 Ghi nhớ 2 :Người ta dựa theo mục đích của hành động nói mà đạt tên cho nó. Những kiểu hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày(báo tin,kể ,tả,nêu ý kiến,dự đoán).điều khiển(cầu khiến, đe dọa, thách thức),hứa hen, bộc lộ cảm xúc. 
Ghi nhớ 1 Khái niệm : Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm một mục đích nhất định. 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
I/ Hành động nói là gì? 
II/Một số kiểu hành động nói thường gặp: 
III/Luyện tập : 
 BT 1: ( Sgk/63) Trần Quốc Tuấn viết Hịch tướng sĩ nhằm mục đích gì? Hãy xác định mục đích của hành động nói thể hiện một câu trong bài Hịch và vai trò của câu ấy đối với mục đích chung . 
Trần Quốc Tuấn viết “Hịch Tướng Sĩ” nhằm cổ vũ, kêu gọi tướng sĩ học tập binh thư yếu lược 
và khích lệ lòng yêu nước của dân ta 
 Câu : “Dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng” 
 =>Bày tỏ những suy nghĩ, tình cảm yêu nước, căm thù giặc, mong m ỏ i toàn quân đoàn kết chống giặc ngoại xâm. 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
I/ Hành động nói là gì? 
II/ Một số kiểu hành động nói thường gặp: 
III/Luyện tập : 
BT 2-: ( SGK/64) Hãy chỉ ra các hành động nói và mục đích của mỗi hành động nói trong mỗi đoạn trích. 
a . Tiếng chó sủa vang các xóm. 
Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang. 
- Bác trai đã khá rồi chứ ? 
- Cảm ơn cụ nhà cháu đã tỉnh táo như thường. Nhưng xem ý vẫn còn lề bề lệt bệt chừng như vẫn mỏi mệt lắm. 
- Này, bảo bác ấy có trốn đi dâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thức sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn. 
- Vâng cháu cũng đã nghĩ như cụ. Nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì. 
- Thế thì phải giục anh ấy ăn mau lên đi, kẻo nữa người ta sắp sửa kéo vào rồi đấy ! 
 Rồi bà lão lật đật trở về với vẻ mặt băn khoăn . ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn ) 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
Hành động nói 
Mục đích 
- Bác trai đã khá rồi chứ ? 
Hành động hỏi 
- Cảm ơn cụ mỏi mệt lắm 
Hành động trình bày 
- Này bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn 
Hành động điều khiển 
- Chứ cứ nằm đấ ... c mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc 
- Khốn nạnÔng giáo ơi ! Nó có biết gì đâu ! Nó thấy tôi gọi về thì chạy ngay về, vẫy đuôi mừng. Tôi cho nó ăn cơm. Nó đang ăn thì thằng Mục nấp trong nhà, ngay đằng sau nó, tóm lấy hai cẳng sau nó dốc ngược nó lên. ( Nam Cao, Lão Hạc ) 
. 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
 Hành động nói 
 Mục đích 
 Hành động nói 
 Mục đích 
III/Luyện tập : Bài 2- ý b/c 
 1- Đây là Trời  làm việc lớn 
Hành động trình bày 
2- Chúng tôi  Tổ quốc! 
Hành động hứa hen 
1/ Cậu Vàng  ạ ! 
Hành động thông báo 
2- Cụ bán rồi ? 
3/ Bán rồi! Họ vừa bắt xong. 
Hành động hỏi 
4, Thế nó cho bắt à?. 
Hành động thông báo 
5 Khốn nạn  gì đâu! 
6. Nó thấy tôi Dốc ngược lên. 
. 
Bộc lộ cảm xúc 
Hành động trình bày 
Hành động hỏi 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
Bài tập 3 
Đoạn trích dưới đây có ba từ “ hứa”. Hãy xác định kiểu hành động nói được thực hiện trong mỗi câu ấy 
Em để nó ở lại - Giọng em ráo hoảnh - Anh phải hứa với em không bao giờ để chúng ngồi cách xa nhau. Anh nhớ chưa? Anh hứa đi. 
Anh xin hứa . 
-Tôi mếu máo trả lời và đứng như chôn chân xuống đất, nhìn theo cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tôi trèo lên xe. 
 (Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê) 
III/Luyện tập : 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
Hành động nói 
Mục đích 
III/Luyện tập : Bài 3 
Đáp án 
 Anh phải hứa với em  
  xa nhau. 
- Anh hứa đi ! 
Hành động điều khiển 
Hành động điều khiển 
- Anh xin hứa ! 
Hành động hứa hẹn 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
SƠ ĐỒ TƯ DUY BÀI HỌC 
HÀNH ĐỘNG NÓI 
 KHÁI NIỆM 
MỘT SỐ KIỂU HÀNH ĐỘNG NÓI 
HÀNH ĐỘNG NÓI LÀ HÀNH ĐỘNG 
ĐƯỢC THỰC HIỆN BẰNG LỜI NÓI NHẰM MỤC ĐÍCH NHẤT ĐỊNH 
HÀNH 
 ĐỘNG 
ĐIỀU 
KHIỂN 
HÀNH 
 ĐỘNG 
 HỎI 
HÀNH 
ĐỘNG 
 TRÌNH 
 BÀY 
HÀNH 
ĐỘNG 
HỨA 
 HEN 
HÀNH 
ĐỘNG 
BỘC LỘ 
CẢM 
 XÚC 
TIẾT 95: HÀNH ĐỘNG NÓI 
TI ẾT : 95 
Hµnh ®éng nãi 
 (tiÕp theo) 
1/ OÂi söùc treû! 
 a) Haønh ñoäng trình baøy 
2/ Traâu cuûa laõo caøy moät ngaøy ñöôïc maáy ñöôøng? 
 b) Haønh ñoäng boäc loä 
 tình caûm, caûm xuùc 
3/ Moät hoâm ngöôøi choàng ra bieån ñaùnh caù. 
 c) Haønh ñoäng hoûi 
4/ Toâi seõ giuùp oâng . 
 d) Haønh ñoäng ñieàu 
 khieån 
5/ Ñi tìm laïi con caù vaø ñoøi moät caùi nhaø roäng . 
 e) Haønh ñoäng höùa heïn 
Nèi mét c©u ë cét A víi mét hµnh ®éng nãi ë cét B 
TI ẾT : 95 
Hµnh ®éng nãi (tiÕp theo) 
I. Cách thực hiện hành động nói 
1. Tìm hiểu ngữ liêu (SGK trang 70) 
	 Tinh thÇn yªu n­ưíc còng nh­ư c¸c thø cña quý. Cã khi ®­ưîc tr­ưng bµy trong tñ kÝnh trong b×nh pha lª, râ rµng dÔ thÊy. Nh­ưng còng cã khi ®ư­îc cÊt giÊu kÝn ®¸o trong rư­¬ ng, trong hßm. Bæn phËn cña chóng ta lµ lµm cho nh÷ng thø cña quý kÝn ®¸o Êy ®Òu ®ư­îc ®­ưa ra tr­ưng bµy. NghÜa lµ ph¶i ra søc gi¶i thÝch, tuyªn truyÒn, tæ chøc, l·nh ®¹o, lµm cho tinh thÇn yªu nư­íc cña tÊt c¶ mäi ngư­êi ®Òu ®ư­îc thùc hµnh vµo c«ng cuéc yªu nư­íc , c«ng cuéc kh¸ng chiÕn . ( Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta ) 
( 1 )Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý.( 2 )Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy.( 3 ) Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.( 4 ) Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày.( 5 ) Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. 
 ( Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta) 
1 
2 
3 
4 
5 
Hỏi 
Trình bày 
Điều khiền 
Hứa hẹn 
Bộc lộ c ảm xúc 
câu 
Mục đích 
KIỂU CÂU 
HÀNH ĐỘNG NÓI 
CÁCH DÙNG 
NGHI VẤN 
CẦU KHIẾN 
CẢM THÁN 
TRẦN THUẬT 
2. Mối quan hệ giữa các kiểu câu với các hành động nói và cách dùng : 
VÍ DỤ 
- Bạn đã làm xong bài tập chưa? 
- con ra vường hái cho mẹ ít rau 
Hoan hô! Bà ngoại đến chơi. 
Cuốn truyện này hay thật. 
Chiều chủ nhật, tớ sẽ đi đá bóng cùng cậu. 
Trực tiếp 
Trực tiếp 
Gián tiếp 
Gián tiếp 
Trực tiếp 
Trực tiếp 
- Hỏi 
Điều khiển, bộc lộ tình cảm , cảm xúc 
- Điều khiển, yêu cầu. 
Bộc lộ tình cảm , 
 cảm xúc 
- Trình bày 
Điều khiển, hứa hẹn, 
bộc lộ tình cảm, cảm xúc 
TI ẾT : 95 
Hµnh ®éng nãi (tiÕp theo) 
I. Cách thực hiện hành động nói 
3 . Ghi nhớ (SGK trang 71) 
Moãi haønh ñoäng noùi coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng kieåu caâu coù chöùc naêng chính phuø hôïp vôùi haønh ñoäng ñoù ( caùch duøng tröïc tieáp ) hoaëc baèng kieåu caâu khaùc ( caùch duøng giaùn tieáp ) 
TI ẾT : 95 
Hµnh ®éng nãi (tiÕp theo) 
I. Cách thực hiện hành động nói 
II. Luyện tập 
HAØNH ÑOÄNG NOÙI (t.t) 
 TIEÁT 95: 
II.Luyeän taäp : 
Baøi 1/ 71 
Caùc caâu nghi vaán trong baøi “ Hòch töôùng só ” cuûa Traàn Quoác Tuaán: 
-Töø xöa caùc baäc trung thaàn nghóa só boû mình vì nöôùc, ñôøi naøo khoâng coù ? 
 Caâu nghi vaán thöïc hieän haønh ñoäng khaúng ñònh 
- Luùc baáy giôø, daãu caùc ngöôi muoán vui veû phoûng coù ñöôïc khoâng ? 
 Caâu nghi vaán thöïc hieän haønh ñoäng phuû ñònh 
-Luùc baáy giôø, daãu caùc ngöôi khoâng muoán vui veû phoûng coù ñöôïc khoâng ? 
 Caâu nghi vaán thöïc hieän haønh ñoäng khaúng ñònh 
-Vì sao vaäy ? 
 Caâu nghi vaán thöïc hieän haønh ñoäng gaây söï chuù yù 
- Neáu vaäy, ngoài ñaây sau khi giaëc giaõ deïp yeân, muoân ñôøi ñeå theïn, haù coøn maët muõi naøo ñöùng trong trôøi ñaát nöõa ? 
 Caâu nghi vaán thöïc hieän haønh ñoäng phuû ñònh 
* CNV ôû ñaàu ñoaïn vaên: taïo taâm theá cho töôùng só chuaån bò nghe nhöõng lí leõ cuûa taùc giaû 
* CNV ôû giöõa ñoaïn vaên: thuyeát phuïc, ñoäng vieân, khích leä töôùng só 
* CNV ôû cuoái ñoaïn vaên: khaúng ñònh chæ coù moät con ñöôøng laø chieán ñaáu ñeán cuøng ñeå baûo veä bôø coõi. 
2/ a) Vì vậy, nhiệm vụ thiêng liêng của toàn dân ta lúc này là phải nâng cao tinh thần quyết chiến quyết thắng, quyết tâm giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến tới hoà bình thống nhất tổ quốc. 
 Hễ còn một tên xâm lược trên đất nước ta, thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu, quét sạch nó đi. 
 Đồng bào và chiến sĩ miền Nam anh hùng, dưới ngọn cờ vẻ vang của Mặt trận Dân tộc giải phóng, liên tục tiến công, liên tục nổi dậy, kiên quyết tiến lên, giành lấy thắng lợi hoàn toàn. 
 Quân và dân miền Bắc quyết ra sức thi đua yêu nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và làm tròn nghĩa vụ của mình đối với đồng bào miền Nam ruột thịt () 
 ( Lời kêu gọi cả nước tiến lên đánh thắng giặc mĩ xâm lược) 
 Các câu trần thuật trong đoạn văn trên đều có mục đích cầu khiến 
b. Cuèi cïng, t« i ®Ó l¹i mu«n vµn t×nh th©n yªu cho toµn d©n, toµn §¶ng, cho toµn thÓ bé ®éi, cho c¸c ch¸u thanh niªn vµ nhi ®ång. 
() §iÒu mong muèn cuèi cïng cña t« i lµ : Toµn §¶ng, toµn d ân ta ®oµn kÕt phÊn ®Êu , x©y dùng mét n­íc ViÖt Nam hoµ b×nh, thèng nhÊt, ®éc lËp, d©n chñ vµ gi à u m¹nh, vµ gãp phÇn xøng ®¸ng vµo sù nghiÖp c¸ch m¹ng thÕ giíi. 
 ( Di chúc ) 
=> C¸ch dïng gi¸n tiÕp nµy nh­ư nh÷ng lêi t©m sù cña B¸c víi mäi ng­ưêi , t¹o ra sù ®ång c¶m s©u s¾c, nã khiÕn cho nh÷ng nguyÖn väng cña l·nh tô trë thµnh nguyÖn väng cña mçi ngư­êi . 
Bµi 3: T×m c¸c c©u cã môc ®Ých cÇu khiÕn trong ®o¹n trÝch sau. Mçi c©u Êy thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c nh©n vËt vµ tÝnh c¸ch nh©n vËt nh­ thÕ nµo? 
 DÕ Cho¾t tr¶ lêi t«i b»ng mét giäng rÊt buån rÇu: 
 -Th­a anh , em còng muèn kh«n nh­ng kh«n kh«ng ®­ưîc . §ông ®Õn viÖc lµ em thë råi, kh«ng cßn h¬i søc ®©u mµ ®µo bíi n÷a [.]. Hay b©y giê em nghÜ thÕ nµy.Song anh cho phÐp em míi d¸m nãi.. 
 Råi DÕ Cho¾t loanh quanh, b¨n kho¨n. T«i ph¶i b¶o: 
 - §­ưîc , chó mµy cø nãi th¼ng thõng ra nµo. 
 DÕ Cho¾t nh×n t«i mµ r»ng: 
 - Anh ®· nghÜ th­ư¬ng em như­ thÕ th× hay lµ anh ®µo gióp cho em mét c¸i ng¸ch sang bªn nhµ anh, phßng khi t ¾ t löa t è i ®Ìn cã ®øa nµo ®Õn b¾t n¹t th× em ch¹y sang 
 Ch­a nghe hÕt c©u , t«i ®· hÕch r¨ng lªn, x× mét h¬i râ dµi. Råi , víi bé ®iÖu khinh khØnh, t«i m¾ng: 
 - Høc ! Th«ng ng¸ch sang nhµ ta? DÔ nghe nhØ! Chó mµy h«i nh­ư có mÌo nh­ư thÕ nµy, ta nµo chÞu ®­ưîc . Th«i, im c¸i ®iÖu h¸t m­ưa dÇm sïi sôt Êy ®i. §µo tæ n«ng th× cho chÕt! 
 T«i vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m. 
Câu có mục đích cầu khiến : 
-“Song anh có cho phép em mới dám nói.” 
-“Đươc, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.” 
-“Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái nghách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bât nạt thì em chạy sang”. 
“Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.” 
-Dế Choắt : yếu ớt,coi mình là vai dưới nên phải đề nghị khiêm nhường, nhã nhặn bằng những câu trần thuật 
-Dế Mèn : huênh hoang và hách dịch nên bày tỏ thái độ bằng những câu cầu khiến. 
*Mối quan hệ giữa các nhân vật và tính cách: 
→câu trần thuật 
→câu cầu khiến 
→câu trần thuật 
→câu cầu khiến 
Bài tập 4: Trong các cách hỏi dưới đây, em nên dùng những cách nào để hỏi người lớn? 
a) Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ? 
b) Bác làm ơn chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu không ạ ? 
c) Bưu điện ở đâu, hả bác? 
d) Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với ! 
e) Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ? 
e 
b 
Cách b,e mang tính lịch sự, kính trọng, lễ phép hơn. 
Bài tập5 : Trong quán ăn, một người nói với người bên cạnh: “Anh có thể chuyển giúp tôi lọ gia vị không ạ?”. Theo em, trong những hành động dưới đây, người nghe nên chọn hành động nào? 
a) Lẳng lặng đưa lọ gia vị cho người kia. 
b) Trả lời người kia: “ Có chứ ạ. Cái lọ ấy không nặng đâu mà !” 
c) Đưa lọ gia vị cho người kia và nói: “ Mời anh.”( hoặc “Mời chị.”, “Mời bác.”) 
c 
* CÇn nhí : 
Hµnh ®éng nãi 
Kh¸i niÖm 
C¸c kiÓu hµnh ®éng nãi 
C¸ch thùc hiÖn hµnh ®éng nãi 
Hái 
Tr ình bày 
Điều khi ển 
Béc lé c¶m xóc 
Gi¸n 
tiÕp 
Trùc 
tiÕp 
Høa 
hÑn 
Höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc ôû nhaø:  
Thuoäc ghi nhôù, laøm baøi taäp trong SBT Ngöõ vaên 
Vieát moät ñoaïn vaên ngaén, chæ ra haønh ñoäng noùi vaø caùch thöïc hieän haønh ñoäng noùi. 
Chuaån bò baøi: OÂn taäp veà luaän ñieåm vaø Vieát ñoaïn vaên trình baøy luaän ñieåm 
 Vaên nghò luaän laø gì? Veà ñeà baøi? Veà boá cuïc? 
 Tìm hieåu laïi luaän ñieåm, luaän cöù, laäp luaän.