Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 93: Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động - Dương Hoàng Giang

TRƯỜNG THCS NGUYỄN TRÃI 
PHÒNG – CHỐNG COVID- 19 
GIÁO VIÊN: DƯƠNG HOÀNG GIANG 
CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI BUỔI HỌC TRỰC TUYẾN TRÊN ZOOM 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Nêu công dụng của trạng ngữ ? 
Tách trạng ngữ thành câu riêng có tác dụng gì ? 
- Trạng ngữ có những công dụng sau: 
 Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, góp phần làm cho nội dung của câu được đầy đủ, chính xác; 
 Nối kết các câu, các đoạn với nhau, góp phần làm cho đoạn văn, bài văn mạch lạc 
 - Tách trạng ngữ thành câu riêng có tác dụng : nhấn mạnh ý, chuyển ý hoặc thể hiện những tình huống, cảm xúc nhất định 
CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG 
Tiết 93 
Ví dụ: 
 a. Mọi người yêu mến em. 
b. Em được mọi người yêu mến. 
 CN VN 
CN VN 
 Chủ ngữ chỉ người thực hiện một hoạt động hướng vào người khác (CN chỉ chủ thể của hoạt động) 
 Chủ ngữ chỉ người được hoạt động của người khác hướng vào (CN chỉ đối tượng của hoạt động) 
Câu chủ động 
Câu bị động 
I. CÂU CHỦ ĐỘNG VÀ CÂU BỊ ĐỘNG 
Ghi nhớ: 
 Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật thực hiện một hoạt động hướng vào người, vật khác (chỉ chủ thể của hoạt động). 
- Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật được hoạt động của người, vật khác hướng vào (chỉ đối tượng của hoạt động). 
 XEM HÌNH ĐẶT CÂU CHỦ ĐỘNG VÀ CÂU BỊ ĐỘNG 
1. Ông lão thả con cá xuống biển . 
2.Con cá được ông lão thả xuống biển . 
1 
2 
1.Con người chặt phá rừng bừa bãi. 
2.Rừng bị con người chặt phá bừa bãi . 
 XEM HÌNH ĐẶT CÂU CHỦ ĐỘNG VÀ CÂU BỊ ĐỘNG 
3 
4 
1.Người ta nhốt con chim trong lồng . 
2.Con chim bị người ta nhốt trong lồng . 
1.Hai anh em chia đồ chơi . 
2.Đồ chơi được hai anh em chia. 
 a. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được 
 hạ xuống từ hôm “ hóa vàng.” 
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải 
đã hạ xuống từ hôm“hóa vàng”. 
II. CÁCH CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG SANG CÂU BỊ ĐỘNG 
Hai câu sau có gì giống nhau và khác nhau? 
 a. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được 
 hạ xuống từ hôm “ hóa vàng.” 
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải 
đã hạ xuống từ hôm“hóa vàng”. 
a. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được 
 hạ xuống từ hôm “ hóa vàng.” 
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải 
đã hạ xuống từ hôm“hóa vàng”. 
Câu sau đây có thể xem là cùng một nội dung 
miêu tả với câu ( a ) và câu ( b ) không? 
a. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được 
hạ xuống từ hôm “ hóa vàng.” 
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã 
hạ xuống từ hôm“hóa vàng”. 
 Người ta đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải 
 xuống từ hôm “ hóa vàng ” 
a. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được 
 ĐTHĐ 
 hạ xuống từ hôm “ hóa vàng.” 
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải 
đã hạ xuống từ hôm “hóa vàng”. 
 Người ta 
CTHĐ 
ông vải xuống từ hôm “ hóa vàng”. 
đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ 
HĐ 
ĐTHĐ 
 Câu chủ động. 
ĐTHĐ 
Câu bị động. 
HĐ 
HĐ 
Câu bị động. 
Có hai cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động : 
- Chuyển từ ( hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và thêm các từ bị hay được vào sau từ ( hoặc cụm từ). 
- Chuyển từ ( hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu, đồng thời lược bỏ hoặc biến từ ( cụm từ ) chỉ chủ thể hoạt động thành một bộ phận không bắt buộc trong câu. 
 Những câu sau đây có phải là câu bị động không? Vì sao? 
a. Bạn em được giải Nhất trong kì thi học sinh giỏi. 
b. Tay em bị đau. 
 Hai câu a và b tuy có dùng bị/được nhưng không phải là câu bị động vì chỉ có thể nói câu bị động trong đối lập với câu chủ động tương ứng. 
 * Lưu ý: Không phải câu nào có các từ bị, được cũng là câu bị động 
 Ghi nhớ: 
Có hai cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động : 
- Chuyển từ ( hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và thêm các từ bị hay được vào sau từ ( hoặc cụm từ). 
- Chuyển từ ( hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu, đồng thời lược bỏ hoặc biến từ ( cụm từ ) chỉ chủ thể hoạt động thành một bộ phận không bắt buộc trong câu. 
* Lưu ý : Không phải câu nào có các từ bị, được cũng là câu bị động 
III. Luyện tập 
HOẠT ĐỘNG NHÓM 
Chuyển đổi câu chủ động thành hai câu bị động theo hai kiểu khác nhau. 
 NHÓM 1 
a. Một nhà sư vô danh đã xây dựng ngôi chùa ấy từ thế kỉ XIII. 
 NHÓM 2 
b. Người ta làm tất cả cánh cửa chùa bằng gỗ lim. 
 NHÓM 3 
c. Chàng kị sĩ buộc con ngựa bạch bên gốc đào. 
 NHÓM 4 
d. Người ta dựng một lá cờ đại ở giữa sân 
a. Một nhà sư vô danh đã xây ngôi chùa ấy từ thế kỉ XIII . 
Ngôi chùa ấy được xây từ thế kỉ XIII. 
Ngôi chùa ấy xây từ thế kỉ XIII. 
b. Người ta làm tất cả cánh cửa chùa bằng gỗ lim. 
Tất cả cánh của chùa được làm bằng gỗ lim. 
Tất cả cánh của chùa làm bằng gỗ lim. 
c. Chàng kị sĩ buộc con ngựa bạch bên gốc đào 
Con ngựa bạch được buộc bên gốc đào 
Con ngựa bạch buộc bên gốc đào 
d.Người ta dựng một lá cờ đại ở giữa sân 
Một lá cờ đại được dựng ở giữa sân 
Một lá cờ đại dựng ở giữa sân 
? Chuyển đổi mỗi câu chủ động sau thành hai câu bị động - một câu dùng từ được, một câu dùng từ bị. Cho biết sắc thái nghĩa của câu dùng từ được với câu dïng từ bị có gì khác nhau. 
a. Thầy giáo phê bình em. 
b. Người ta đã phá ngôi nhà ấy đi. 
Em được thầy giáo phê bình. 
Em bị thầy giáo phê bình. 
Ngôi nhà ấy được người ta phá đi. 
Ngôi nhà ấy bị người ta phá đi. 
 * Nhận xét: 
- Câu bị động dùng từ được : Có hàm ý đánh giá tích cực về sự việc được nói đến trong câu 
- Câu bị động dùng từ bị : Có hàm ý đánh giá tiêu cực 
 Viết đoạn văn ngắn nói về lòng say mê văn học của em hoặc về ảnh hưởng của tác phẩm văn học đối với em trong đó có dùng ít nhất là một câu bị động. 
 CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG 
Khái Niệm 
Câu chủ 
động 
 là câu 
 có chủ 
 ngữ chỉ 
người 
, vật 
 thực 
hiện 
 một hoạt 
động 
 hướng 
 người 
, vật khác 
Câu bị 
 động 
 là câu 
 có chủ 
 ngữ chỉ 
người, vật 
 được 
 hoạt 
 động, 
của 
người, 
vật khác 
hướng 
vào 
Mục đích 
Nhằm 
liên kết 
 các câu 
trong 
đoạn 
 thành 
một mạch 
văn thống 
 nhất. 
. 
Cách chuyển đổi 
Chuyển 
từ( hoặc 
 cụm từ) 
chỉ đối 
tượng 
của hoạt 
động 
lên đầu 
câu và 
 thêm 
các từ 
bị hay 
được vào 
sau từ 
(cụm từ) ấy. 
Chuyển từ( hoặc 
 cụm từ) chỉ đối 
tượng của hoạt 
động lên đầu 
câu, đồng 
 thời lược bỏ 
hoặc biến 
từ( cụm từ) 
chỉ chủ thể 
của hoạt động 
thành một bộ 
phận không bắt 
 buộc trong câu 
HƯỚNG DẪN HỌC SINH HỌC BÀI Ở NHÀ 
- Về nhà hoàn thành bài tập 3/ Tr 65. 
 - Học thuộc 3 ghi nhớ . 
 - Về nhà ôn tập văn nghị luận, 2 tiết sau 
 viết bài TLV số 5 .