Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 82: Văn bản "Khi con tu hú"

KIỂM TRA BÀI CŨ 
K 
H 
I 
C 
O 
N 
T 
U 
H 
U 
Câu 1: Bài thơ Quê hương (Tế Hanh) thuộc trào lưu văn học nào? 
* Đáp án: T HƠ MỚ I . 
Câu 2: Hình ảnh con thuyền trong bài thơ Quê hương (Tế Hanh) đã được so sánh với hình ảnh nào? 
* Đáp án: T U Ấ N MÃ . 
Câu 3: Hình ảnh những người dân chài trong bài thơ Quê hương (Tế Hanh) hiện lên như thế nào? 
* Đáp án: K HOẺ KH O ẮN 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
K 
H 
I 
C 
O 
N 
T 
U 
H 
U 
Câu 4: Trong bài thơ Quê hương (Tế Hanh), hình ảnh nào đã được tác giả đem so sánh, đối chiếu với mảnh hồn làng. 
 Dân chài Cánh buồm 
 Quê hương Mái chèo 
A 
B 
D 
C 
Xin chúc mừng! Bạn đã có câu trả lời đúng. Đáp án của câu hỏi là: C ÁN H BUỒM 
Khi con tu hú gọi bầy 
Lúa chiêm đương chín trái cây ngọt dần 
Vườn râm dậy tiếng ve ngân 
Bắp rây vàng hạt đầy sân nắng đào 
Trời xanh càng rộng càng cao 
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không 
Ta nghe hè dậy bên lòng 
Mà chân muốn đạp tan phòng, hè ôi! 
Ngột làm sao, chết uất thôi 
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu! 
Tiết 82 - Văn bản: 
KHI CON TU HÚ 
Tố Hữu 
I. Đọc- hiểu chú thích: 
1. Đọc, chú thích: 
Tiết 82 : VAÊN BAÛN 
KHI CON TU HUÙ 
I.ÑOÏC - HIEÅU CHUÙ THÍCH. 
1.Ñoïc vaên baûn. 
(TOÁ HÖÕU) 
2.Chuù thích. 
a.Taùc giaû. 
- Tố Hữu – Nguyễn Kim Thành (1920-2002)Quê: Thừa Thiên- Huế . 
- Là nhà thơ cách mạng, giác ngộ lý tưởng cộng sản và kết nạp Đảng từ rất sớm. 
- Năm 1996 Ông được nhà nước trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. 
- Các tác phẩm chính: Từ ấy(1937-1946), Việt Bắc(1946-1954), Gió lông(1955-1961), Ra trận (1962-1971),Máu và hoa (1972-1977) 
TOÁ HÖÕU (1920 – 2002) 
Một số tác phẩm tiêu biểu của Tố Hữu 
Tiết 82 : VAÊN BAÛN 
KHI CON TU HUÙ 
I.ÑOÏC - HIEÅU CHUÙ THÍCH 
1.Ñoïc vaên baûn. 
(TOÁ HÖÕU) 
2.Chuù thích. 
b.Taùc phaåm. 
Saùng taùc thaùng 7/1939 trong hoaøn caûnh tuø ñaøy . 
NHAØ LAO THÖØA PHUÛ 
a.Taùc giaû. 
- Tố Hữu – Nguyễn Kim Thành (1920-2002)Quê: Thừa Thiên- Huế . 
- Là nhà thơ cách mạng, giác ngộ lý tưởng cộng sản và kết nạp Đảng từ rất sớm. 
- Năm 1996 Ông được nhà nước trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. 
- Các tác phẩm chính: Từ ấy(1937-1946), Việt Bắc(1946-1954), Gió lông(1955-1961), Ra trận (1962-1971),Máu và hoa (1972-1977) 
Tiết 82 : VAÊN BAÛN 
KHI CON TU HUÙ 
I.ÑOÏC - HIEÅU CHUÙ THÍCH. 
1.Ñoïc vaên baûn. 
(TOÁ HÖÕU) 
2.Chuù thích. 
a.Taùc giaû. Toá Höõu (1920 -2002), queâ goác tænh Thöøa Thieân Hueá. OÂng ñöôïc coi laø laù côø ñaàu cuûa thô ca caùch maïng khaùng chieán. 
b.Taùc phaåm. Saùng taùc thaùng 7/1939 trong hoaøn caûnh tuø ñaøy . 
c.Töø khoù . (SGK) 
Tiết 82 : VAÊN BAÛN 
KHI CON TU HUÙ 
I.ÑOÏC - HIEÅU CHUÙ THÍCH 
1.Ñoïc vaên baûn. 
(TOÁ HÖÕU) 
2.Chuù thích. 
a.Taùc giaû. Toá Höõu (1920 -2002), queâ goác tænh Thöøa Thieân Hueá. OÂng ñöôïc coi laø laù côø ñaàu cuûa thô ca caùch maïng khaùng chieán. 
b.Taùc phaåm. Saùng taùc thaùng 7/1939 trong hoaøn caûnh tuø ñaøy . 
c.Töø khoù . 
3. Boá cuïc vaø theå thô 
-2 ñoaïn. 
-Thô luïc baùt : Giaûn dò, Thieát tha, giaøu caûm xuùc. 
KHI CON TU HUÙ 
 Khi con tu huù goïi baày 
 Luùa chieâm ñang chín, traùi caây ngoït daàn 
 Vöôøn raâm daäy tieáng ve ngaân 
 Baép raây vaøng haït ñaày saân naéng ñaøo 
 Trôøi xanh caøng roäng caøng cao 
 Ñoâi con dieàu saùo loän nhaøo töøng khoâng ... 
 Ta nghe heø daäy beân loøng 
 Maø chaân muoán ñaïp tan phoøng , heø oâi ! 
 Ngoät laøm sao, cheát uaát thoâi 
 Con chim tu huù ngoaøi trôøi cöù keâu! 
	 Hueá, thaùng 7 -1939 
 (Toá Höõu, Töø aáy, NXB Vaên hoïc, Haø Noäi, 1971) 
Ñ1 
Ñ2 
Tiết 82 : VAÊN BAÛN 
KHI CON TU HUÙ 
I.ÑOÏC - HIEÅU CHUÙ THÍCH 
1.Ñoïc vaên baûn. 
(TOÁ HÖÕU) 
2.Chuù thích. 
a.Taùc giaû. Toá Höõu (1920 -2002), queâ goác tænh Thöøa Thieân Hueá. OÂng ñöôïc coi laø laù côø ñaàu cuûa thô ca caùch maïng khaùng chieán. 
b.Taùc phaåm. Saùng taùc thaùng 7/1939 trong hoaøn caûnh tuø ñaøy. 
c.Töø khoù . 
3 Boá cuïc vaø theå thô. 
II. ÑOÏC- HIEÅU VAÊN BAÛN. 
KHI CON TU HUÙ 
 Chæ laø moät meänh ñeà, neân chöa troïn yù. 
(boû ngoû) 
Môû ra bao nhieâu lieân töôûng. 
“Khi chim tu huù goïi baày laø khi muøa heø ñeán 
ngöôøi tuø caùch maïng (nhaân vaät tröõ tình) 
 caøng caûm thaáy ngoät ngaït trong phoøng giam 
chaät choäi,caøng theøm khaùt chaùy boûng 
 cuoäc soáng töï do töng böøng ôû beân ngoaøi”. 
Nhan ñeà baøi thô ñaõ gôïi maïch caûm xuùc 
 cuûa toaøn baøi: Ñoäc ñaùo, môùi laï. 
NOÄI DUNG BAØI THÔ. 
* NHAN ÑEÀ BAØI THÔ. 
Tiết 82 - Văn bản: 
KHI CON TU HÚ 
Tố Hữu 
I. Đọc- hiểu chú thích: 
II. Đọc, hiểu văn bản: 
1. Bức tranh mùa hè: 
* Thảo luận: 
- Nhóm 1: Tìm những từ ngữ miêu tả màu sắc, đường nét trong bức tranh mùa hè. Em có nhận xét gì về các màu sắc đó? 
- Nhóm 2: Tìm những từ ngữ miêu tả âm thanh trong bức tranh mùa hè. Em có nhận xét gì về những âm thanh đó? 
- Nhóm 3: Tìm những từ ngữ miêu tả hương vị. Em có nhận xét gì về các hương vị đó. 
- Nhóm 4: Tìm những từ ngữ miêu tả không gian, chuyển động. Em có nhận xét gì về không gian đó? 
Tiết 82 - Văn bản: 
KHI CON TU HÚ 
Tố Hữu 
I. Đọc- hiểu chú thích: 
II. Đọc, hiểu văn bản: 
1. Bức tranh mùa hè: 
* Thảo luận: 
- Nhóm 1: Tìm những từ ngữ miêu tả màu sắc, đường nét... 
- Nhóm 2: Tìm những từ ngữ miêu tả âm thanh... 
- Nhóm 3: Tìm những từ ngữ miêu tả hương vị... 
- Nhóm 4: Tìm những từ ngữ miêu tả không gian, chuyển động... 
Tiết 82 - Văn bản: 
KHI CON TU HÚ 
Tố Hữu 
I. Đọc- hiểu chú thích: 
II. Đọc, hiểu văn bản: 
1. Bức tranh mùa hè: 
* Âm thanh: 
- Tiếng tu hú 
- Tiếng ve 
- Tiếng sáo diều 
* Màu sắc: 
- Vàng (bắp) 
- Hồng (nắng) 
- Xanh ( trời, vườn) 
* Hương vị: 
- Chín (lúa) 
- Ngọt ( trái) 
 tươi vui, ngân vang 
 rộn rã. 
 tươi sáng, rực rỡ 
 ngọt ngào,đầy sức sống. 
* Không gian, chuyển động: 
- Rộng, cao (bầu trời) 
- Lộn nhào (đôi diều sáo) 
 Rộng rãi, khoáng đạt, tự do... 
- Đẹp đẽ, trong sáng, khoáng đạt, tự do, rực rỡ, rộn rã, tươi vui, căng đầy nhựa sống 
- Tâm hồn nhạy cảm,tinh tế, yêu đời,yêu cuộc sống tự do, nồng nàn tình yêu nước 
Tiết 82 - Văn bản: 
KHI CON TU HÚ 
Tố Hữu 
I. Giới thiệu chung: 
1. Tác giả: 
2. T ác phẩm: 
II. Đọc, hiểu văn bản: 
1. Đọc, chú thích: 
2. Bố cục: 
3. Phân tích: 
a. Bức tranh mùa hè: 
hai phần 
- Đẹp đẽ, trong sáng, khoáng đạt, tự do, rực rỡ, rộn rã, tươi vui. 
- Tình yêu cuộc sống.. 
Bài tập trắc nghiệm: 
Câu 1: Điền cụm từ thích hợp nhất để hoàn thành câu nhận xét về cảnh mùa hè được miêu tả trong sáu câu thơ đầu: 
Bằng trí tưởng tưởng tượng, nhà thơ đã khắc hoạ sinh sinh động một bức tranh mùa hè..... 
A. tràn ngập âm thanh. 
B. náo nức âm thanh và rực rỡ sắc màu. 
 có sắc màu tươi sáng. 
C. ảm đạm, ủ ê. 
A 
D 
C 
B 
Xin chúc mừng! Bạn đã trả lời đúng! 
Tiết 82 - Văn bản: 
KHI CON TU HÚ 
Tố Hữu 
I. Đọc- hiểu chú thích 
II. Đọc, hiểu văn bản: 
1.. Bức tranh mùa hè: 
Bài tập trắc nghiệm: 
Câu 2: Qua khổ 1 bài thơ, em thấy nhà thơ Tố Hữu đã cảm nhận bức tranh thiên nhiên mùa hè bằng những giác quan nào? 
 Thính giác. 
 Thị giác. 
 Khứu giác. 
 Vị giác. 
 Tất cả các giác quan. 
A 
D 
C 
B 
E 
Xin chúc mừng! Bạn đã trả lời đúng! 
- Đẹp đẽ, trong sáng, khoáng đạt, tự do, rực rỡ, rộn rã, tươi vui, căng đầy nhựa sống 
- Tâm hồn nhạy cảm,tinh tế, yêu đời,yêu cuộc sống tự do, nồng nàn tình yêu nước 
Chæ laø trong töôûng töôïng nhöng caûnh muøa heø hieän leân thaät cuï theå vaø soáng ñoäng, töng böøng, roän raõ, töôi ñeïp. Caøng thaám thía hôn caùi böùc boái, ngoät ngaït trong nhaø tuø. 
. 
Tiết 82 - Văn bản: 
KHI CON TU HÚ 
Tố Hữu 
I. Đọc- hiểu chú thích 
II. Đọc, hiểu văn bản: 
1 .Bức tranh mùa hè: 
2. Tâm trạng người tù: 
- Đẹp đẽ, trong sáng, khoáng đạt, tự do, rực rỡ, rộn rã, tươi vui, căng đầy nhựa sống 
- Tâm hồn nhạy cảm,tinh tế, yêu đời,yêu cuộc sống tự do, nồng nàn tình yêu nước 
Tiết 82 : VAÊN BAÛN 
KHI CON TU HUÙ 
I. ÑOÏC - HIEÅU VAÊN BAÛN. 
1. Ñoïc vaên baûn. 
(TOÁ HÖÕU) 
2.Chuù thích. 
3. Boá cuïc vaø theå thô. 
II. PHAÂN TÍCH. 
1. Bức tranh mùa hè. 
2. Taâm traïng ngöôøi tuø caùch maïng. 
 Ta nghe / heø daäy /beân loøng 
 Maø chaân muoán ñaïp tan phoøng ,/ heø oâi ! 
 Ngoät laøm sao , / cheát uaát thoâi 
 Con chim tu huù / ngoaøi trôøi cöù keâu ! 
-Khoå thô laø lôøi boäc loä tröïc tieáp, doàn neùn nhöõng caûm xuùc maõnh lieät cuûa moät traùi tim ñau khoå, uaát haän vì maát töï do. 
 Taâm traïng ngoät ngaït, uaát öùc cao ñoä, 
- Caâu caûm thaùn tröïc tieáp 
- Ngaét nhòp baát thöôøng (2/2/2,6/2, 3/3). 
- Nhöõng ñoäng tö mạnhø, tính töø (ñaïp tan, ngoät, cheát, uaát) 
- Töø caûm thaùn (oâi, laøm sao, thoâi.) 
- Cöù keâu cöù keâu, cöù goïi baày nghe caøng thuùc giuïc, caøng laøm cho ngöôøi tuø ñau khoå, thaám thía. 
 Khao khaùt töï do chaùy boûng, maõnh lieät hôn. 
 Khao khaùt töï do chaùy boûng, maõnh lieät. 
Tiết 82 - Văn bản: 
KHI CON TU HÚ 
Tố Hữu 
I. Đọc- hiểu chú thích 
II. Đọc, hiểu văn bản: 
1. Bức tranh mùa hè: 
2. Tâm trạng người tù: 
- Uất hận, căm phẫn. 
- Khát khao tự do, ước muốn phá tan xiềng xích nô lệ. 
 Khi con tu hú gọi bầy 
 . 
Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu! 
 Mở đầu và kết thúc bài thơ đều là âm thanh tiếng chim tu hú. Chỉ ra điểm giống và khác nhau về ý nghĩa của tiếng chim đầu và cuối bài thơ. Em có nhận xét gì về kết cấu bài thơ? 
Gièng nhau: 
 TiÕng gäi tha thiÕt cña tù do, cña thÕ giíi sù sèng ®ang quyÕn rò. 
2. Kh ác nhau: 
- Tu hó gäi bÇy : gîi c¶nh ®Êt trêi bao la vµo hÌ - t©m tr¹ng n¸o nøc hoµ vµo c¶nh vËt. 
- Tu hó cø kªu: gîi niÒm chua xãt ®au khæ - t©m tr¹ng u uÊt, bùc béi, nôn nóng của người người mất tự do. 
3. KÕt cÊu: 
T©m tr¹ng kh¸c nhau : 
®Çu cuèi t­ư¬ng øng 
- Đẹp đẽ, trong sáng, khoáng đạt, tự do, rực rỡ, rộn rã, tươi vui, căng đầy nhựa sống 
- Tâm hồn nhạy cảm,tinh tế, yêu đời,yêu cuộc sống tự do, nồng nàn tình yêu nước 
Tiết 82 - Văn bản: 
KHI CON TU HÚ 
Tố Hữu 
2. Tâm trạng người tù: 
- Uất hận, căm phẫn. 
- Khát khao tự do. 
III. Tổng kết: 
1. Nghệ thuật: 
- Thể thơ lục bát. 
- Ẩn dụ, tương phản, đối lập. 
2. Nội dung: 
- Tình yêu cuộc sống, yêu tự do... 
Khung cảnh thiên nhiên mùa hè tươi đẹp, tự do, khoáng đạt, vui vầy, đầy sức sống. 
Cảnh tù túng, đơn độc, chật hẹp, ngột ngạt, bức bối 
I. Đọc- hiểu chú thích 
II. Đọc, hiểu văn bản: 
1. Bức tranh mùa hè: 
- Đẹp đẽ, trong sáng, khoáng đạt, tự do, rực rỡ, rộn rã, tươi vui, căng đầy nhựa sống 
- Tâm hồn nhạy cảm,tinh tế, yêu đời,yêu cuộc sống tự do, nồng nàn tình yêu nước 
Tiết 82 - Văn bản: 
KHI CON TU HÚ 
Tố Hữu 
2.Tâm trạng người tù: 
- Uất hận, căm phẫn. 
- Khát khao tự do. 
III. Tổng kết: 
1. Nghệ thuật: 
- Thể thơ lục bát. 
- Ẩn dụ, tương phản, đối lập. 
2. Nội dung: 
- Tình yêu cuộc sống, yêu tự do... 
Nhan 
đề 
 lạ 
Cấu trúc NP 
Ý nghĩa 
Chưa trọn vẹn thành câu, mang 
chức năng trạng ngữ 
Không nói về sự việc, tư tưởng, chỉ 
nói về thời gian, không gian. 
Đây là nhan đề mở, là khởi điểm cho 
mạch cảm xúc của toàn bài thơ. 
Cách nói nửa chừng, gây hấp dẫn 
thu hút sự chú ý của người đọc 
Câu hỏi: Có ý kiến cho rằng nhan đề bài thơ rất lạ. Theo em nhan đề bài thơ lạ ở chỗ nào? 
I. Đọc- hiểu chú thích 
II. Đọc, hiểu văn bản: 
1. Bức tranh mùa hè: 
- Đẹp đẽ, trong sáng, khoáng đạt, tự do, rực rỡ, rộn rã, tươi vui, căng đầy nhựa sống 
- Tâm hồn nhạy cảm,tinh tế, yêu đời,yêu cuộc sống tự do, nồng nàn tình yêu nước 
Tiết 82 - Văn bản: 
KHI CON TU HÚ 
Tố Hữu 
2. Tâm trạng người tù: 
- Uất hận, căm phẫn. 
- Khát khao tự do. 
III. Tổng kết: 
1. Nghệ thuật: 
- Thể thơ lục bát. 
- Ẩn dụ, tương phản, đối lập. 
2. Nội dung: 
- Tình yêu cuộc sống, yêu tự do... 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ: 
- Học thuộc lòng bài thơ. 
- Nắm chắc nội dung bài thơ: Khung cảnh thiên nhiên và tâm trạng người tù. 
 Tiếp tục sưu tầm thơ Tố Hữu, thơ về người chiến sĩ cách mạng trong hoàn cảnh ngục tù 
 Viết một đoạn văn thuyết minh về bức tranh mùa hè trong sáu câu thơ đầu bài thơ. 
 Chuẩn bị trước bài Tức cảnh Pác Bó – Chú ý vẻ đẹp tâm hồn của Bác và nghệ thuật của bài thơ. 
I. Đọc- hiểu chú thích 
II. Đọc, hiểu văn bản: 
1. Bức tranh mùa hè: 
- Đẹp đẽ, trong sáng, khoáng đạt, tự do, rực rỡ, rộn rã, tươi vui, căng đầy nhựa sống 
- Tâm hồn nhạy cảm,tinh tế, yêu đời,yêu cuộc sống tự do, nồng nàn tình yêu nước