Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 90: Tìm hiểu chung về phép lập luận chứng minh. Cách làm bài văn lập luận chứng minh - Dương Hoàng Giang

CHÀO MỪNG CÁC EM 
ĐẾN VỚI LỚP HỌC TRỰC TUYẾN 
“PHềNG- CHỐNG COVID - 19 ” 
NGƯỜI THỰC HIỆN : Dương Hoàng Giang 
GV: THCS NGUYỄN TRÃI 
TIẾT 90 
TèM HIỂU CHUNG VỀ PHẫP LẬP LUẬN CHỨNG MINH. 
CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN CHỨNG MINH. 
THEO HƯỚNG DẪN ĐIỀU CHỈNH CỦA BỘ GD ĐT 
I- Mục đớch và phương phỏp chứng minh . 
1/ Chứng minh trong đời sống: ( cõu 1 sgk/ 41 ) 
Tiờ́t 90: TÌM HIấ̉U CHUNG Vấ̀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH 
* Cho tỡnh huống : 
a- Em đi học về muộn do bạn em bị ốm nờn em phải đưa bạn về nhà, nhưng khi em trỡnh bày lớ do thỡ mẹ em lại khụng tin. Trong tỡnh huống đú em làm thế nào? 
b- Trong khi đi tàu, lờn xe buýt , khi nhõn viờn trờn tàu, xe kiểm tra vộ của hành khỏch, em phải làm gỡ để chứng tỏ mỡnh đó chấp hành đỳng ? 
c- Em khoe với cỏc bạn là mỡnh mới học được cỏch gấp một chiếc hộp giấy rất đẹp. Cỏc bạn khụng tin. Em phải làm gỡ để cỏc bạn tin lời mỡnh? 
=> Em nhờ gia đỡnh người bạn hoặc cụ giỏo chủ nhiệm xỏc nhận sự thật để mẹ tin . 
=> Em đưa vộ cho nhõn viờn trờn tàu ( xe) kiểm tra. 
=> Em sẽ tự gấp chiếc hộp cho cỏc bạn xem . 
 - Để chứng tỏ cho người khỏc tin lời của em là sự thật, em phải đưa ra những bằng chứng để thuyết phục ( Bằng chứng là những nhõn chứng, vật chứng, sự việc, số liệu). 
 => Trong đời sống, để chứng minh người ta dựng sự thật (chứng cứ xỏc thực) để chứng tỏ một điều gỡ đú là đỏng tin. 
 - Ta cõ̀n chứng minh khi muụ́n làm cho ai đó tin điờ̀u mình nói là đúng, là có thọ̃t. 
Tiờ́t 90: TÌM HIấ̉U CHUNG Vấ̀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH 
I- Mục đớch và phương phỏp chứng minh . 
1/ Chứng minh trong đời sống: 
 Khi nào thỡ ta cần phải chứng minh? Ta chứng minh bằng cỏch nào ? 
 Trong đời sống ta cú cần phải chứng minh khụng ? 
2/ Chứng minh trong văn bản nghị luọ̃n: 
 Tỡm hiểu ngữ liệu SGK trang 41 
“ ĐỪNG SỢ VẤP NGÔ 
Tiờ́t 90: TÌM HIấ̉U CHUNG Vấ̀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH 
I- Mục đớch và phương phỏp chứng minh. 
1/ Chứng minh trong đời sống: 
 Trong văn nghị luọ̃n, khi người ta chỉ được sử dụng lời văn ( khụng được dựng nhõn chứng, vật chứng ) thỡ làm thế nào để chứng tỏ một ý kiến nào đú là đỳng sự thật và đỏng tin cậy ? 
ĐỪNG SỢ VẤP NGÃ 
 Đó bao lần bạn vấp ngó mà khụng hề nhớ. Lần đầu tiờn chập chững bước đi, bạn đó bị ngó. Lần đầu tiờn tập bơi, bạn uống nước và suýt chết đuối phải khụng? Lần đầu tiờn chơi búng bàn, bạn cú đỏnh trỳng búng khụng? Khụng sao đõu vỡ... 
 Oan Đi - xnõy từng bị toà bỏo sa thải vỡ thiếu ý tưởng. ễng cũng nếm mựi phỏ sản nhiều lần trước khi sỏng tạo nờn Đi-xnõy-len. 
 Lỳc cũn học phổ thụng, Lu-i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bỡnh. 
Về mụn hoỏ, ụng đứng hạng15 trong số 22 học sinh của lớp. 
 Lộp Tụn- xtụi tỏc giả của bộ tiểu thuyết nổi tiếng Chiến tranh và hoà bỡnh bị đỡnh chỉ học đại học vỡ "vừa khụng cú năng lực, vừa thiếu ý chớ học tập". 
 Hen- ri Pho thất bại và chỏy tỳi tới năm lần trước khi thành cụng. 
 Ca sĩ ụ- pờ- ra nổi tiếng En-ri-cụ Ca-ru-xụ bị thầy giỏo cho là thiếu chất giọng và khụng thể nào hỏt đựơc. 
 Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại. Điều đỏng sợ hơn là bạn đó bỏ qua nhiều cơ hội chỉ vỡ khụng cố gắng hết mỡnh. 
 (Theo Trỏi tim cú điều kỡ diệu ) 
2. Chứng minh trong văn bản nghị luận. 
Văn bản : “ ĐỪNG SỢ VẤP NGÃ ” . 
* Luận điểm ch ớ nh: Đừng sợ vấp ngó. 
 ( Cõu mang luận điểm: "Vậy xin bạn chớ lo sợ thất bại" ) . 
* Phương ph ỏ p lập luận: 
lập luận theo 2 vấn đề. 
- Vấp ngó l à thường: (3 dẫn chứng) 
+ Lần đầu tiờn chập chững bước đi. 
+ Lần đầu tiờn tập bơi. 
+ Lần đầu tiờn chơi b ú ng b à n. 
 - Những người nổi tiếng từng vấp ngó: (5 dẫn chứng) 
 + Oan Đi-xnõy từng bị sa thải, ph ỏ sản. 
 + Lu-i Pa- xtơ chỉ l à học sinh trung b ỡ nh, hạng 15/22. 
 + Lep Tụn-xtụi bị đ ỡ nh chỉ học đại học... 
 + Hen-ri Pho thất bại, ch ỏ y t ỳ i tới 5 lần. 
 + En-ri-cụ Ca-ru-xụ bị thầy cho l à thiếu chất giọng. 
Oan Đi-xnõy 
(1901-1966 ) 
-Nhà làm phim hoạt hình Mĩ nụ̉i tiờ́ng, người sáng lọ̃p Đi-xnõy-len, cụng viờn giải trí khụ̉ng lụ̀ tại ca-li-phoóc-ni-a, nước Mĩ. 
- Oan Đi-xnõy từng bị toà bỏo sa thải vỡ thiếu ý tưởng. 
Lu- i Pa-xtơ 
(1822-1895) 
 - Nhà khoa học Pháp, người đặt nờ̀n móng cho ngành vi sinh vọ̃t học cọ̃n đại. 
- Lỳc cũn học phổ thụng, Lu- i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bỡnh. 
Lộp Tụn- xtụi 
(1828-1910) 
Nhà văn Nga vĩ đại. tỏc giả của bộ tiểu thuyết nổi tiếng Chiến tranh và hoà bỡnh 
- Lộp Tụn- xtụi bị đình chỉ học đại học vỡ "vừa khụng cú năng lực, vừa thiếu ý chớ học tập". 
- Hen- ri Pho thất bại và chỏy tỳi tới năm lần trước khi thành cụng. 
Hen- ri Pho 
(1863-1947) 
->Nhà tư bản, người sáng lọ̃p mụ̣t tọ̃p đoàn kinh tờ́ lớn ở Mĩ. 
- Ca sĩ ụ- pờ- ra nổi tiếng của 
 I-ta-li-a En- ri- cụ Ca- ru- xụ . 
- Từng bị thầy giỏo cho là thiếu chất giọng và khụng thể nào hỏt đựơc 
En-ri-cụ Ca-ru-xụ (1873-1921) 
2. Chứng minh trong văn nghị luận: 
 Văn bản : “ ĐỪNG SỢ VẤP NGÃ ” . 
 - Luận điểm chính : Đừng sợ vấp ngã 
-Các luận cứ ( lí lẽ và dẫn chứng ): 
* Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ ( lớ lẽ và dẫn chứng ). 
 - Lần đầutập đi..bị ngã. 
 - Lần đầu..tập bơi..suýt chết đuối. 
 - Lần đầu chơi bóngkhông trúng. 
 - Oan Đi-xnây từng bị sa thải 
 - Lu i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình. 
 - L.Tôn-xtôi bị đình chỉ học đại học 
 - Hen-ri-Pho thất bại.., 5 lần 
 - Ca sĩ En-ri-cô Ca-ru-xô bị cho là thiếu chất giọng không thể hát được. 
 * Chớ lo thất bại, đáng sợ hơn là không cố gắng hết mình ( lớ lẽ ). 
 Nhận xét 
-Lí lẽ : chính xác, sát với vấn đề cần chứng minh, định hướng cho dẫn chứng xuất hiện. 
Dẫn chứng : Chân thực, tiêu biểu được thừa nhận, có sự lựa chọn, thẩm tra, phân tích => có tác dụng làm sáng tỏ luận điểm. Dẫn chứng đóng vai trò chính trong bài văn . 
-Cách chứng minh từ gần đến xa , từ bản thân đến người khác.Trình tự các ý hợp lý. 
=> Lập luận chặt chẽ, rõ ràng, dẫn chứng nổi bật. 
 - Chứng minh là mụ̣t phép lọ̃p luọ̃n dùng những lí lẽ, bằng chứng chõn thọ̃t, đã được thừa nhọ̃n đờ̉ chứng tỏ luọ̃n điờ̉m mới (cõ̀n được chứng minh) là đáng tin cọ̃y. 
 - Trong đời sống , người ta dựng sự thật (chứng cứ xỏc thực) để chứng tỏ một điều gỡ đú là đỏng tin. 
 - Các lí lẽ, bằng chứng dùng trong phép lọ̃p luọ̃n chứng minh phải được lựa chọn, thõ̉m tra, phõn tích thì mới có sức thuyờ́t phục. 
Tiờ́t 90: TÌM HIấ̉U CHUNG Vấ̀ PHÉP LẬP LUẬN CHỨNG MINH 
I- Mục đớch và phương phỏp chứng minh. 
1/ Chứng minh trong đời sống: 
2/ Chứng minh trong văn bản nghị luọ̃n. 
Ghi nhớ: 
II/ Cỏc bước làm bài văn lập luận chứng minh. 
 a. Tỡm hiểu đề : 
 b. Tỡm ý : 
- Vấn đề cần chứng minh: 
 - Nờu dẫn chứng xỏc thực. 
- Thể loại : 
 - Chớ : 
- Nờn : 
 - Khằng định vai trũ, ý nghĩa to lớn của Chớ trong cuộc sống 
 Cho đề văn: Nhõn dõn ta thường núi: “ Cú chớ thỡ nờn ”. Hóy chứng minh tớnh đỳng đắn của cõu tục ngữ đú. 
1- Tỡm hiểu đề và tỡm ý 
 Chứng minh 
Cú chớ thỡ nờn 
Là kiờn trỡ, bền bỉ theo đuổi một việc gỡ đú tốt đẹp. 
là kết quả, là thành cụng . 
c. Phương phỏp lập luận: 
Cú hai cỏch lập luận: 
 - Nờu lớ lẽ. 
a. Mở bài: 
b. Thõn bài: 
Nờu luận điểm cần chứng minh. 
Nờu lớ lẽ và dẫn chứng chứng tỏ luận điểm là đỳng đắn. 
Nờu ý nghĩa của luận điểm đó được chứng minh. 
 Nờu vai trũ quan trọng của lớ tưởng, ý chớ, và nghị lực trong cuộc sống mà cõu tục ngữ đó đỳc kết. Đú là một chõn lớ. 
- Xột về lớ: 
+ Chớ là điều rất cần thiết để con người vượt qua mọi trở ngại. 
+ Khụng cú chớ thỡ khụng làm được gỡ. 
- Xột về thực tế: 
+ Những người cú chớ đều thành cụng (dẫn chứng). 
+ Chớ giỳp ta vượt qua những khú khăn tưởng chừng khụng thể vượt qua được (dẫn chứng). 
c. Kết bài: 
Mọi người nờn tu dưỡng ý chớ, bắt đầu từ những việc nhỏ, để khi ra đời làm được việc lớn. 
2- Lập dàn bài. 
* Cỏc cỏch Mở bài 
Đi thẳng vào vấn đề . 
Suy từ cỏi chung đến cỏi riờng. 
Suy từ tõm lớ con người. 
1/ Hoài bóo, ý chớ, nghị lực là điều khụng thể thiếu đối với những ai muốn thành đạt. Cõu tục ngữ của dõn gian Cú chớ thỡ nờn đó nờu bật tầm quan trọng đú. 
2/ Sống tức là khắc phục khú khăn. Khụng cú ý chớ, niềm tin, nghị lưc để khắc phục mọi trở ngại trờn đường đời thỡ khụng thể thành đạt được. Do đú, từ xưa nhõn dõn đó dạy: “ Cú chớ thỡ nờn”. 
3/ Ở đời mấy ai mà khụng mong muốn được thành đạt về sự nghiệp? Nhưng khụng phải ai cũng cú đủ niềm tin, nghị lực để tiếp tục sự nghiệp cho đến thành cụng. Bởi thế cho nờn từ xưa nhõn dõn ta đó dạy : Cú chớ thỡ nờn. 
a. Mở bài: 
b. Thõn bài: 
 - Trước hết phải cú từ ngữ chuyển đoạn, tiếp nối phần Mở bài: Thật vậy  hoặc Đỳng như vậy  
 - Viết đoạn phõn tớch lớ lẽ. 
- Viết đoạn nờu cỏc dẫn chứng tiờu biểu về những người nổi tiếng, vỡ ai cũng biết họ nờn dễ cú sức thuyết phục. 
* Kết bài phải hụ ứng với Mở bài : 
 Mỗi người chỳng ta nờn tu dưỡng ý chớ, hoài bóo, nghị lực để làm được những gỡ ta mong muốn. 
 Mỗi người chỉ sống cú một lần, chỉ cú một thời tuổi trẻ, nếu khụng cú ý chớ, hoài bóo, nghị lực để làm một cụng việc xứng đỏng, chẳng phải là đỏng tiếc lắm hay sao? 
 Cho nờn cú hoài bóo tốt đẹp là rất đỏng quý, nhưng đỏng quý hơn nữa là nghị lực và niềm tin, nú đảm bảo cho sự thành cụng của con người. 
Kết bài 
Mở bài 
1/ Đi thẳng vào vấn đề 
2/ Suy từ cỏi chung ra cỏi riờng 
3/ Suy từ tõm lớ con người 
Một số Mở bài tham khảo 
 Con đường đi đến thành cụng thường quanh co khỳc khuỷu và lắm chụng gai. Để động viờn con chỏu cú sự kiờn trỡ, phấn đấu để đạt được thành cụng trong cuộc sống, ụng cha ta cú cõu tục ngữ: Cú chớ thỡ nờn. 
Phần Thõn bài tham khảo 
 	Thật vậy, chỳng ta hóy nhỡn lại một số nhõn vật tiờu biểu để thấy cuộc đời của họ đó thể hiện sõu sắc chõn lý “Cú chớ thỡ nờn”. 
	Vào thời nhà Nguyễn, Nguyễn Siờu nổi tiếng học giỏi, văn hay nhưng đến khi đi thi, do viết chữ quỏ xấu, thần Siờu bị đỏnh tụt xuống hàng thứ 2 trong bảng cử nhõn. Khi đi thi tiến sĩ, cũng do chữ xấu ụng chỉ được xếp trỳng tuyển trong bảng phụ. ễng thấy rừ tỏc hại của việc viết chữ xấu nờn đó về nhà ngày đờm khổ cụng tập viết. Cuối cựng chữ của ụng cũng đẹp nổi tiếng như lời văn hay. Ngày nay, bỳt tớch ghi lại nột chữ đẹp của ụng cũn lưu lại ở đền Ngọc Sơn Hà Nội, được nhiều người chiờm ngưỡng và bỏi phục. 
Phần Kết bài tham khảo 
	Túm lại, điều mà cõu tục ngữ “cú chớ thỡ nờn” muốn nhắn nhủ mọi người là quỏ đỳng đắn và xỏc thực. Chớnh là từ rất nhiều kinh nghiệm sống mà nhõn dõn ta đó đỳc kết nờn cõu tục ngữ trờn. Mỗi chỳng ta cú thể ngẫm nghĩ về cõu tục ngữ này để xem đú là một bài học rất quý giỏ giỳp cho ta trau dồi ý chớ nhằm vươn lờn, tiến tới. 
 Muốn làm bài văn lập luận chứng minh thỡ phải thực hiện 4 bước: 
- Đọc lại và sửa chữa 
- Tỡm hiểu đề, tỡm ý 
- Lập dàn bài 
- Viết bài 
 Dàn bài: 
- Mở bài : 
- Thõn bài : 
- Kết bài : 
Nờu luận điểm cần chứng minh 
Nờu lớ lẽ và dẫn chứng để chứng tỏ luận điểm là đỳng đắn 
Nờu ý nghĩa của luận điểm cần chứng minh 
 Giữa cỏc phần và cỏc đoạn văn cần cú phương tiện liờn kết. 
Cho 2 đề văn sau: 
Đề 1 : Hóy chứng minh tớnh đỳng đắn của cõu tục ngữ : Cú cụng mài sắt, cú ngày nờn kim. 
Đề 2: chứng minh tớnh chõn lớ trong bài thơ: 
	Khụng cú việc gỡ khú 
 Chỉ sợ lũng khụng bền 
 Đào nỳi và lấp biển 
 Quyết chớ ắt làm nờn 
 (Hồ Chớ Minh) 
Giống nhau: 
Khuyờn con người nờn bền lũng khụng được nản chớ 
Khỏc nhau: 
- Đề 1: Hễ cú lũng bền bỉ , kiờn trỡ thỡ sẽ làm được những việc khú khăn ( chiều thuận ) 
- Đề 2: 
+ Khụng kiờn trỡ thỡ khụng làm được gỡ( chiều nghịch ) 
+ Bền gan vững chớ làm được những việc lớn lao ( chiều thuận ) 
- Thể loại: 
- Vấn đề cần chứng minh: 
Chứng minh 
Cỏc bước làm bài văn lập luận chứng minh 
Tỡm hiểu đề, tỡm ý 
Tỡm hiểu đề 
Phương phỏp lập luận 
Tỡm ý 
Lập dàn bài 
Mở bài 
Thõn bài 
Kết bài 
Viết bài 
Đọc lại và sửa chữa 
* Hướng dẫn bài tập về nhà : 
1) Xỏc định luận điểm văn bản “ Khụng sợ sai lầm”. 
- Nờu những luận cứ tỏc giả đó dựng: 
- Luận cứ gồm những lớ lẽ gỡ ? 
-Tỏc giả đó phõn tớch cỏc lớ lẽ ấy như thế nào để chứng minh luận điểm. 
- Cỏch lõp luận của văn bản này cú gỡ khỏc cỏch lập luận chứng minh của văn bản “Đừng sợ vấp ngó ”. 
* Bài Luyện tập viết đoạn văn chứng minh: Tự làm 
* Bài ễn tập văn nghị luận: Tự ụn tập ở nhà và làm bài ra vở 
Chỳc cỏc em học tốt!