Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 88: Thêm trạng ngữ cho câu thêm trạng ngữ cho câu (Tiếp theo) - Dương Hoàng Giang

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN 
VỚI BUỔI HỌC TRÊN ZOOM 
GV:Dương Hoàng Giang 
Trường THCS Nguyễn Trãi 
TIẾT 88 
THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU 
THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (TIẾP) 
I. ĐẶC ĐIỂM CỦA TRẠNG NGỮ: 
 1. Ví dụ : Xác đ ịnh trạng ngữ trong các câu sau: 
“ D ư ới bóng tre xanh, đ ã từ lâu đ ời, ng ư ời dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng khai hoang. Tre ă n ở với ng ư ời, đ ời đ ời, kiếp kiếp 
	Tre với ng ư ời nh ư thế đ ã mấy nghìn n ă m. Một thế kỉ “ v ă n minh”, “ khai hoá” của thực dân cũng không làm ra đư ợc một tấc sắt. Tre vẫn còn phải vất vả mãi với ng ư ời. Côí xay tre nặng nề quay, từ nghìn đ ời nay, xay nắm thóc.” 
b) Vì mải ch ơ i, em quên ch ư a làm bài tập . 
c) Để xứng đ áng là cháu ngoan bác Hồ, chúng ta phải học tập và rèn luyện thật tốt. 
d) Bằng giọng nói dịu dàng, chị ấy mời chúng tôi vào nhà . 
 Các trạng ngữ vừa tìm đư ợc bổ sung nội dung gì cho câu? 
2. Nhận xét: Các nội dung mà trạng ngữ bổ sung cho câu 
a) D ư ới bóng tre xanh 
 đ ã từ lâu đ ời 
 đ ời đ ời, kiếp kiếp 
 từ nghìn đ ời nay 
b) Vì mải ch ơ i 
c) Để xứng đ áng là cháu ngoan bác Hồ 
d) Bằng giọng nói dịu dàng 
Bổ sung thông tin về n ơ i chốn 
bổ sung thông tin về thời gian 
bổ sung thông tin về mục đ ích 
Bổ sung thông tin về nguyên nhân 
bổ sung thông tin về cách thức 
 Trạng ngữ bổ sung thông tin về thời gian, n ơ i chốn, mục đ ích nguyên nhân, ph ươ ng tiện, cách thức cho nòng cốt câu 
Xác đ ịnh vị trí trạng ngữ trong các câu ở ví dụ (a)? 
a) “ D ư ới bóng tre xanh , đ ã từ lâu đ ời , ng ư ời dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng khai hoang. 
Tre ă n ở với ng ư ời, đ ời đ ời, kiếp kiếp  
Côí xay tre nặng nề quay, từ nghìn đ ời nay , xay nắm thóc.” 
đ ầu câu 
cuối câu 
giữa câu 
 Vị trí của trạng ngữ khá linh hoạt có thể đ ứng ở đ ầu câu, giữa câu hoặc cuối câu 
Có thể chuyển các câu trên sang những vị trí nào trong câu? 
a) D ư ới bóng tre xanh , đ ã từ lâu đ ời , ng ư ời dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng khai hoang. 
Ng ư ời dân cày Việt Nam, d ư ới bóng tre xanh , đ ã từ lâu đ ời , dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng khai hoang. 
Ng ư ời dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng khai hoang, d ư ới bóng tre xanh , đ ã từ lâu đ ời 
b) Tre ă n ở với ng ư ời, đ ời đ ời, kiếp kiếp  
Đời đ ời, kiếp kiếp tre ă n ở với ng ư ời 
Tre đ ời đ ời, kiếp kiếp ă n ở với ng ư ời 
c) Côí xay tre nặng nề quay, từ nghìn đ ời nay , xay nắm thóc. 
Từ nghìn đ ời nay , cối xay tre nặng nề quay, xay nắm thóc 
Cối xay tre nặng nề quay xay nắm thóc từ nghìn đ ời nay 
Giữa trạng ngữ với chủ ngữ và vị ngữ th ư ờng có một quãng nghỉ khi nói hoặc một dấu phẩy khi viết 
Giữa trạng ngữ với chủ ngữ và vị ngữ đư ợc phân cách với nhau nh ư thế nào khi nói, khi viết? 
2. Ghi nhớ (sgk-tr39) 
- Về ý nghĩa: 
 Trạng ngữ đư ợc thêm vào câu đ ể xác đ ịnh thời gian, n ơ i chốn, nguyên nhân mục đ ích, ph ươ ng tiện, cách thức diễn ra sự việc nêu trong câu. 
- Về hình thức: 
Trạng ngữ có thể đ ứng đ ầu câu, cuối câu hay giữa câu 
Giữa trạng ngữ với chủ ngữ và vị ngữ th ư ờng có một quãng nghỉ khi nói hoặc một dấu phẩy khi viết. 
Bài tập nhanh 
Thêm các loại trạng ngữ cho câu sau: 
 Lúa chết rất nhiều. 
Gợi ý: 
 Ngoài đ ồng 
 N ă m nay 
 Vì rét 
N ă m nay, ngoài đ ồng, lúa chết rất nhiều, vì rét 
lúa chết rất nhiều 
L ư u ý: Thêm trạng ngữ cho câu là một cách mở rộng câu, làm nội dung câu phong phú h ơ n 
Tiết 8 8 Phần Tiếng Việt 
 THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (Tiếp) 
* Xét ví dụ : 
 a. Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng 
giêng {}. 
Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. Sáng dậy, nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Trên giàn hoa lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ sáng, trên nền trời trong trong , có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột. (Vũ Bằng) 
 b. Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun. 
 (Đoàn Giỏi) 
Thường thường, 
vào khoảng đó 
Sáng dậy , 
Chỉ độ tám chín giờ sáng, 
trên nền trời trong trong , 
Về mùa đông, 
I I . C ÔNG DỤNG CỦA TRẠNG NGỮ 
Trên giàn hoa lí, 
Tiết 8 8 Phần Tiếng Việt 
 THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (Tiếp) 
 *Xét ví dụ : 
I I . C ÔNG DỤNG CỦA TRẠNG NGỮ 
 a. 
 + Thường thường, vào khoảng đó 
→trạng ngữ chỉ thời gian. 
 + Sáng dậy 
→ trạng ngữ chỉ thời gian. 
 + Trên giàn hoa lí 
→ trạng ngữ chỉ nơi chốn 
 + Chỉ độ tám chín giờ sáng 
→ trạng ngữ chỉ thời gian. 
 + T rên nền trời trong trong 
→ trạng ngữ chỉ nơi chốn 
b. Về mùa đông 
→ trạng ngữ chỉ thời gian 
Tiết 8 I Phần Tiếng Việt 
 THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (Tiếp) 
* Xét ví dụ : 
 a. Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng 
 giêng {}. 
Thường thường, vào khoảng đó , trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. Sáng dậy, nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Trên giàn hoa lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ sáng , trên nền trời trong trong , có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột. (Vũ Bằng) 
 lá bàng đỏ như màu đồng hun. 
 (Đoàn Giỏi) 
I I . C ÔNG DỤNG CỦA TRẠNG NGỮ 
Tiết 8 8 Phần Tiếng Việt 
 THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (Tiếp) 
I I . C ÔNG DỤNG CỦA TRẠNG NGỮ 
Câu trả lời: 
 Ta không nên lược bỏ trạng ngữ đó vì: 
+ Các trạng ngữ xác định hoàn cảnh, ý nghĩa về thời gian, không gian làm cho nội dung của câu đầy đủ, chính xác hơn. 
+ Các trạng ngữ còn có tác dụng liên kết các câu, các đoạn góp phần làm cho đoạn văn, bài văn được mạch lạc. 
Tiết 8 8 Phần Tiếng Việt 
 THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (Tiếp) 
I I . C ÔNG DỤNG CỦA TRẠNG NGỮ 
*Xét ví dụ : 
 Trạng ngữ c ó những c ô ng dụng như sau: 
 X á c định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc n ê u trong c â u, góp phần làm cho nội dung của c â u được đầy đủ và ch í nh x á c. 
 Nối kết c á c c â u, c á c đoạn với nhau, góp phần làm cho đoạn văn, bài văn được mạch lạc. 
* Ghi nhớ 1 : SGK/46 
a. Kết hợp những bài này lại, ta được chiêm ngưỡng một bức chân dung tinh thần tự hoạ rất rõ nét và sinh động của nhà thơ. 
 Ở loại bài thứ nhất, người ta thấy trong nhà thơ Hồ Chí Minh có nhà báo Nguyễn Ái Quốc hết sức sắc sảo trong bút pháp kí sự, phóng sự và nghệ thuật châm biếm. 
 Ở loại bài thứ hai, ta lại thấy ở nhà thơ cách mạng sự tiếp nối truyền thống thi ca lâu đời ở phương Đông, của dân tộc, từ Lí Bạch, Đỗ Phủ,  đến Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến  
	 (Theo Nguyễn Đăng Mạnh) 
Đáp án : Trạng ngữ vừa có tác dụng bổ sung những thông tin tình huống, vừa có tác dụng liên kết các luận cứ trong mạch lập luận của đoạn văn, giúp đoạn văn trở nên rõ ràng, dễ hiểu. 
? Tìm và n êu công dụng của trạng ngữ trong đoạn trích sau đây : 
Tiết 8 8 Phần Tiếng Việt 
 THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (Tiếp) 
I II . LUYỆN TẬP 
Bài tập 1/47 : Nêu công dụng của trạng ngữ trong đoạn trích sau? 
b. Đã bao lần bạn vấp ngã mà không hề nhớ. Lần đầu tiên chập chững biết đi, bạn đã bị ngã. Lần đầu tiên tập bơi bạn uống nước suýt chết đuối phải không? Lần đầu tiên chơi bóng bàn, phải bạn có đánh trúng bóng không? Không sao đâu vì Lúc còn học phổ thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung bình. Về môn hoá, ông đứng hạng 15 trong số 22 học sinh của lớp. 
→ bổ sung thông tin tình huống (thời gian) vừa có tác dụng liên kết các câu . 
- Học thuộc ghi nhớ ( SGK/T/46,47 ) 
- Làm bài tập 1,2, 3 SGK/T/46,47 vào vở 
- Chuẩn bị bài “Luyện tập lập luận chứng minh” 
Hướng dẫn về nhà 
Chúc các em học tốt.