Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 33: Chữa lỗi về quan hệ từ

Nhiệt liệt chào mừng các thầy, cô 
đến dự giờ, thăm lớp 
* Kiểm tra bài cũ : 
1. Trong câu : 
 Công cha nh ư núi Thái Sơn 
 Nghĩa mẹ nh ư nước trong nguồn chảy ra 
 ( Ca dao ) 
 Có sử dụng quan hệ từ nào ? Quan hệ từ đ ó biểu thị ý nghĩa gì ? 
2. Cách sử dụng quan hệ từ nh ư thế nào ? Cho ví dụ cụ thể ? 
  Tiết 33: 
Chữa lỗi về quan hệ từ 
 Ví dụ 1: 
a. Đ ừng nên nhìn hình thức đá nh gi á kẻ khác . 
b. Câu tục ng ữ này chỉ đ úng xã hội xưa , còn ngày nay th ì không đ úng . 
(?) 2 câu trên thiếu quan hệ từ ở chỗ nào ? 
Hãy chữa lại cho đ úng ? 
a. Đ ừng nên nhìn hình thức .....đá nh gi á kẻ khác . 
 b. Câu tục ng ữ này chỉ đ úng .............xã hội xưa , còn ........... ngày nay th ì không đ úng . 
=> Thiếu quan hệ từ : 
mà 
đ ối với 
đ ối với 
=> Thêm quan hệ từ : 
để 
Bài tập 1 –sgk/tr.107 
(?) Thêm quan hệ từ thích hợp ( có thể thêm hoặc bớt một vài từ khác ) để hoàn chỉnh các câu sau đây: 
a. Nó chăm chú nghe kể chuyện đ ầu đ ến cuối . 
 => Nó chăm chú nghe kể chuyện từ đ ầu đ ến cuối . 
b. Con xin báo một tin vui cha mẹ mừng . 
 => Con xin báo một tin vui để ( cho ) cha mẹ mừng . 
Ví dụ 2: 
a. Nh à em ở xa trường và bao giờ em cũng đ ến trường đ úng giờ . 
b. Chim sâu rất có ích cho nông dân để nó diệt sâu phá hoại mùa màng . 
(?) Các quan hệ từ “ và ” , “ để ” trong hai câu trên có diễn đạt đ úng quan hệ ý nghĩa giữa các bộ phận trong câu không ? 
 Nên thay “ và ” , “ để ” ở đây bằng quan hệ từ nào ? 
=> Quan hệ đ ối lập , tương phản . 
=> Quan hệ nguyên nhân – kết qu ả. 
a. Nh à em ở xa trường nhưng bao giờ em cũng đ ến trường đ úng giờ . 
b. Chim sâu rất có ích cho nông dân vì nó diệt sâu phá hoại mùa màng . 
=> Dùng quan hệ từ không thích hợp về nghĩa : 
Bài tập nhanh : 
(?) Phát hiện lỗi về sử dụng quan hệ từ trong những câu sau đây và chữa lại cho đ úng . 
a. Vì gió thổi mạnh nhưng hàng cây mới trồng vẫn đ ứng vững , không bị đổ. 
b. Gía trời mưa, con đư ờng này sẽ rất trơn . 
=> Dùng quan hệ từ không thích hợp về nghĩa . 
a. Mặc dù gió thổi mạnh nhưng hàng cây mới trồng vẫn đ ứng vững , không bị đổ. 
=> Quan hệ tương phản , đ ối lập . 
=> Quan hệ gi ả thiết – kết qu ả. 
b. Nếu trời mưa, con đư ờng này sẽ rất trơn . 
Ví dụ 3: 
a . Qua câu ca dao “ Công cha nh ư núi Thái Sơn , Nghĩa mẹ nh ư nước trong nguồn chảy ra ” cho ta thấy công lao to lớn của cha mẹ đ ối với con cái . 
b. Về hình thức có thể làm tăng gi á trị nội dung đ ồng thời hình thức có thể làm thấp gi á trị nội dung. 
(?) Vì sao các câu trên thiếu chủ ng ữ ? 
 Hãy chữa lại cho câu văn đư ợc hoàn chỉnh . 
=> Dùng thừa quan hệ từ . 
a. Câu ca dao “ Công cha nh ư núi Thái Sơn , Nghĩa mẹ nh ư nước trong nguồn chảy ra ” cho ta thấy công lao to lớn của cha mẹ đ ối với con cái . 
b. Hình thức có thể làm tăng gi á trị nội dung đ ồng thời hình thức có thể làm thấp gi á trị nội dung. 
Bài tập 3 – SGK/ tr . 108 
(?) Chữa lại các câu văn sau cho hoàn chỉnh . 
 Đ ối với bản thân em còn nhiều thiếu sót , em hứa sẽ tích cực sửa chữa . 
 Với câu tục ng ữ “ Lá lành đ ùm lá rách ” cho em hiểu đạo lí làm người là phải giúp đ ỡ người khác . 
 Qua bài th ơ này đã nói lên tình cảm của Bác Hồ với thiếu nhi . 
 Bản thân em còn nhiều thiếu sót , em hứa sẽ 
 tích cực sửa chữa . 
Câu tục ng ữ “ Lá lành đ ùm lá rách ” cho em 
hiểu đạo lí làm người là phải giúp đ ỡ người khác . 
=> Bài th ơ này đã nói lên tình cảm của Bác Hồ với thiếu nhi . 
Ví dụ 4: 
a. Nam là một học sinh giỏi toàn diện . Không những giỏi về môn Toán , không những giỏi về môn Văn . Thầy giáo rất khen Nam. 
b . Nó thích tâm sự với mẹ , không thích với chị . 
(?) Các câu (in đ ậm ) trên sai ở đâu ? Hãy chữa lại cho đ úng . 
a. Nam là một học sinh giỏi toàn diện . Không những giỏi về môn Toán và môn Văn mà còn giỏi về nhiều môn khác nữa . Cho nên thầy giáo rất khen Nam. 
b . Nó thích tâm sự với mẹ nhưng không thích tâm sự với chị . 
=> CHữa lại: 
Bài tập nhanh : 
(?) Hãy chữa lại các lỗi về quan hệ từ trong các câu sau : 
a. Nếu chúng ta không biết cách học , nếu chúng ta học không đ úng cách nên chúng ta không tiến bộ . 
=> Nếu chúng ta không biết cách học và học không đ úng cách th ì chúng ta không tiến bộ . 
b. Sở dĩ cuối năm học lớp 6 em đư ợc khen thưởng về kết qu ả các môn học đ ều đạt đ iểm cao . Em có nhiều thành tích tham gia hoạt đ ộng văn nghệ - thể thao . 
=> Sở dĩ cuối năm học lớp 6 em đư ợc khen thưởng là vì kết qu ả các môn học đ ều đạt đ iểm cao . Em lại còn có nhiều thành tích tham gia hoạt đ ộng văn nghệ - thể thao . 
=> Chữa lại: 
 Ghi nhớ 
Trong việc sử dụng quan hệ từ , cần tránh các lỗi sau : 
 Thiếu quan hệ từ ; 
 Dùng quan hệ từ không thích hợp về nghĩa ; 
 Thừa quan hệ từ ; 
 Dùng quan hệ từ mà không có tác dụng liên kết . 
Bài tập 2 - sgk/tr.10 
Thay các quan hệ từ dùng sai trong các câu sau đây bằng những quan hệ từ thích hợp . 
a. Ngày nay, chúng ta cũng có quan niệm với cha ô ng ta ngày xưa , lấy đạo đ ức , tài năng làm trọng 
=> Ngày nay, chúng ta cũng có quan niệm giống ( nh ư) cha ô ng ta ngày xưa , lấy đạo đ ức , tài năng làm trọng . 
b. Tuy nước sơn có đ ẹp đ ến mấy mà chất gỗ không tốt th ì đ ồ vật cũng không bền đư ợc . 
=> Dù nước sơn có đ ẹp đ ến mấy mà chất gỗ không tốt th ì đ ồ vật cũng không bền đư ợc . 
c. Không nên chỉ đá nh gi á con người bằng hình thức bên ngoài mà nên đá nh gi á con người bằng những hành đ ộng , cử chỉ , cách đ ối xử của họ . 
=> Không nên chỉ đá nh gi á con người về (qua) hình thức bên ngoài mà nên đá nh gi á con người về (qua) những hành đ ộng , cử chỉ , cách đ ối xử của họ . 
Bài tập 4 - sgk/tr.108 
a. Nhờ có cố gắng học tập nên nó đạt thành tích cao . 
b. Tại nó không cẩn thận nên nó đã giải sai bài toán . 
c. Chúng ta phải sống cho thế nào để chan hoà với mọi người . 
d. Các chiến sĩ đã anh dũng chiến đ ấu để bảo vệ nền đ ộc lập của dân tộc . 
e. Phải luôn luôn chống tư tưởng chỉ bo bo bảo vệ quyền lợi bản thân của mình . 
g. Sống trong xã hội của phong kiến đươ ng thời , nhân dân ta bị áp bức bóc lột vô cùng tàn bạo. 
h. Nếu trời mưa, con đư ờng này sẽ rất trơn . 
i. Gía trời mưa, con đư ờng này sẽ rất trơn . 
 Cho biết các quan hệ từ in đ ậm dưới đây đư ợc dùng đ úng hay sai ? Nếu sai , hãy chữa lại cho đ úng ? 
Đ 
Đ 
S 
Đ 
S 
S 
Đ 
S 
Bài tập 5 - sgk/tr.108 
 Thảo luận : 
Phát hiện và sửa lại các lỗi về sử dụng quan hệ từ trong các đoạn văn sau : 
Đoạn văn 1 
(1) Đoạn trích “ Côn Sơn ca ” vẽ nên cảnh trí thiên nhiên tuyệt đ ẹp , nên th ơ của Côn Sơn và thể hiện sự giao hoà trọn vẹn giữa con người thiên nhiên . (2) Đ iều đ ó bắt nguồn từ nhân cách thanh cao và tâm hồn thi sĩ của Nguyễn Trãi . (3) Hình ả nh nh à th ơ thật an nhàn mà lịch lãm trong khung cảnh thiên nhiên . (4) Với hình ả nh nhân vật “ ta ” giữa cảnh tượng Côn Sơn thật nên th ơ, hấp dẫn làm sao ! 
 => (1) Đoạn trích “ Côn Sơn ca ” vẽ nên cảnh trí thiên nhiên tuyệt đ ẹp , nên th ơ của Côn Sơn và thể hiện sự giao hoà trọn vẹn giữa con người với thiên nhiên . (2) Đ iều đ ó bắt nguồn từ nhân cách thanh cao và tâm hồn thi sĩ của Nguyễn Trãi . (3) Hình ả nh nh à th ơ thật an nhàn mà lịch lãm trong khung cảnh thiên nhiên . (4) Hình ả nh nhân vật “ ta ” giữa cảnh tượng Côn Sơn thật nên th ơ, hấp dẫn làm sao ! 
Đoạn văn 2 
 (1) Học xong đoạn trích “ Côn Sơn ca ” của Nguyễn Trãi , em rất thích . (2) Từ đ ó , em hiểu đư ợc tấm lòng cao cả, vì dân , vì nước của ô ng . (3) Tuy nhiên , đoạn trích này,hình ả nh Nguyễn Trãi hiện lên là một con người hoàn toàn khác , yêu thiên nhiên , gắn bó , chan hoà và thiên nhiên . (4) Tất cả mọi vật nh ư ngừng lại để chỉ còn Nguyễn Trãi - một thi sĩ với cảnh trí Côn Sơn tươi đ ẹp . (5) Tâm hồn thi sĩ , cái “ ta ” của Nguyễn Trãi đ ang giao hoà cảnh vật Côn Sơn . 
=> (1) Học xong đoạn trích “ Côn Sơn ca ” của Nguyễn Trãi , em rất thích . (2) Từ đ ó , em hiểu đư ợc tấm lòng cao cả, vì dân , vì nước của ô ng . (3) Tuy nhiên , qua đoạn trích này,hình ả nh Nguyễn Trãi hiện lên là một con người hoàn toàn khác , yêu thiên nhiên , gắn bó , chan hoà với thiên nhiên . (4) Tất cả mọi vật nh ư ngừng lại để chỉ còn Nguyễn Trãi - một thi sĩ với cảnh trí Côn Sơn tươi đ ẹp . (5) Tâm hồn thi sĩ , cái “ ta ” của Nguyễn Trãi đ ang giao hoà cùng cảnh vật Côn Sơn . 
Đoạn văn 3 
 (1) Qua đoạn th ơ, em thấy rõ ở Nguyễn Trãi tình yêu thiên nhiên và một nhân cách thanh cao không màng danh lợi , thực sự vui thú . (2) Nh à th ơ nhìn thấy sự hoà hợp tuyệt đ ối của tâm trí với cái đ ẹp vĩnh hằng thiên nhiên . (3) Thiên nhiên ở đây là thiên nhiên phóng khoáng nhưng rộng lớn , nó chứa đ ựng tâm hồn hoà hợp với thiên nhiên và mang cốt cách thanh cao của thi sĩ Nguyễn Trãi . 
=> (1) Qua đoạn th ơ, em thấy rõ ở Nguyễn Trãi tình yêu thiên nhiên và một nhân cách thanh cao không màng danh lợi , thực sự vui thú . (2) Nh à th ơ nhìn thấy sự hoà hợp tuyệt đ ối của tâm trí với cái đ ẹp vĩnh hằng của thiên nhiên . (3) Thiên nhiên ở đây là thiên nhiên phóng khoáng , rộng lớn , nó chứa đ ựng tâm hồn hoà hợp với thiên nhiên và mang cốt cách thanh cao của thi sĩ Nguyễn Trãi . 
Đoạn văn 4 
 (1) Nét nổi bật và bao trùm ở con người Nguyễn Trãi là tấm lòng ưu ái, là hoài bão giúp đ ời , thờ vua , vì nước , cứu dân . (2) Vì thế tấm lòng ưu ái và những tình cảm yêu thiên nhiên đư ợc thể hiện trong đoạn trích Côn Sơn ca không có gì là trái ngược cả, mà nó vẫn thống nhất . (3 ) ô ng không chỉ là người yêu nước , không chỉ là người thương dân , ô ng yêu thiên nhiên sâu sắc. (4) Tâm hồn thi sĩ đã hoà quyện cùng thiên nhiên đ ất nước . 
=> (1) Nét nổi bật và bao trùm ở con người Nguyễn Trãi là tấm lòng ưu ái, là hoài bão giúp đ ời , thờ vua , vì nước , cứu dân . (2) Vì thế tấm lòng ưu ái và những tình cảm yêu thiên nhiên đư ợc thể hiện trong đoạn trích Côn Sơn ca không có gì là trái ngược cả, mà nó vẫn thống nhất . (3) ô ng không chỉ là người yêu nước , thương dân mà ô ng còn yêu thiên nhiên sâu sắc . (4) Tâm hồn thi sĩ đã hoà quyện cùng thiên nhiên đ ất nước . 
 Hướng dẫn về nh à: 
- Hoàn thành bài tập bổ trợ . 
- Hoàn chỉnh các bài tập – sgk . 
- Chuẩn bị bài : Từ đ ồng nghĩa .