Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 Phát triển năng lực - Tiết 95: Văn bản "Ý nghĩa văn chương"

Em hãy xem đoạn video sau: 
Tiết 95 - văn bản:  Ý NGHĨA VĂN ChưƠNG 
I 
Tìm hiểu chung 
1. Tác giả 
Quê: Nghi Xuân- Nghi Lộc- Nghệ An.- Là nhà văn, nhà phê bình văn học xuất sắc.- Năm 2000 được nhà nước truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT.- Tác phẩm nổi tiếng: Thi nhân Việt Nam. 
Tác phẩm nổi tiếng: Thi nhân Việt Nam. 
Viết năm 1936, in trong sách văn chương và hành động. 
2 . Tác phẩm 
II . 
Đọc hiểu văn bản 
1. Đọc, chú thích 
2 . Thể loại: 
Văn nghị luận 
3. Bố cục: 
Em hãy nêu bố cục của văn bản và nội dung từng phần ? 
Từ: Người ta kể truyện đời xưa....Muôn vật,muôn loài → Nêu vấn đề: Nguồn gốc cốt yếu của văn chương . 
Tiếp đến sự sống: Nhiệm vụ của văn chương 
Còn lại: Công dụng của văn chương . 
BỐ CỤC 
ĐOẠN 2 
ĐOẠN 1 
ĐOẠN 3 
II . 
Đọc hiểu văn bản 
1. Đọc, chú thích 
2 . Thể loại: 
Văn nghị luận 
3. Bố cục: 
4 . Phân tích : 
a. Nguồn gốc của văn chương 
Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ Ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá, khóc nức lên, quả tim cùng hoà một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp đau thương ấy chính là nguồn gốc của thi ca . 
Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đường, song không phải không có ý nghĩa. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài. 
 Thảo luận cặp đôi 
Bàn về ý nghĩa của văn chương văn bản bắt đầu bằng câu chuyện nào? Em có nhận xét gì về câu chuyện này. 
- Dẫn chứng : “ một thi sĩchân mình.” 
- Tạo sự hấp dẫn, dẫn dắt người đọc vào tác phẩm. 
- Khẳng định tính nhân văn của câu chuyện. 
 Luận điểm: nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng hơn là thương cả muôn vật, muôn loài. 
Em hãy kể một vài câu chuyện về tình thương, lòng nhân ái và hiện thực cuộc sống để thấy rõ nguồn gốc của văn chương? 
Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng 
Nhất nước 
Tam cần 
Nhì phân 
Tứ giống 
- Văn chương bắt nguồn từ cuộc sống lao động. 
- Văn chương bắt nguồn từ thực tế đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, chống giặc ngoại xâm. 
Đêm nay Bác không ngủ. 
Đồng chí 
Trăm năm trong cõi người ta,Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.Trải qua một cuộc bể dâu,Những điều trông thấy mà đau đớn lòng. 
Đau đớn thay phận đàn bà 
Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung 
- Thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến. 
b. Nhiệm vụ của văn chương 
 “ Văn chương sẽ là ... muôn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn chương còn ..” 
hình dung 
sáng tạo 
của sự sống 
ra sự sống 
Điền từ còn thiếu vào chỗ trống trong câu văn dưới đây 
* 
Hình dung của sự sống 
- Phản ánh cuộc sống đa dạng, phong phú muôn màu muôn vẻ. 
+ Phản ánh cuộc chiến đấu 
Nam quốc sơn hà 
* 
Hình dung của sự sống 
- Phản ánh cuộc sống đa dạng, phong phú muôn màu muôn vẻ. 
+ Phản ánh cuộc chiến đấu 
+ Phản ánh tình yêu quê hương đất nước 
Những câu hát về tình yêu quê hương đất nước 
Sài Gòn tôi yêu 
* 
Hình dung của sự sống 
- Phản ánh cuộc sống đa dạng, phong phú muôn màu muôn vẻ. 
+ Phản ánh cuộc chiến đấu 
+ Phản ánh tình yêu quê hương đất nước 
+ Phản ánh cuộc sống gia đình, quyền trẻ em 
* 
Hình dung của sự sống 
- Phản ánh cuộc sống đa dạng, phong phú muôn màu muôn vẻ. 
+ Phản ánh cuộc chiến đấu 
+ Phản ánh tình yêu quê hương đất nước 
+ Phản ánh cuộc sống gia đình, quyền trẻ em 
+ Phản ánh vai trò của giáo dục 
Cổng trường mở ra 
* 
Hình dung của sự sống 
- Phản ánh cuộc sống đa dạng, phong phú muôn màu muôn vẻ. 
+ Phản ánh cuộc chiến đấu 
+ Phản ánh tình yêu quê hương đất nước 
+ Phản ánh cuộc sống gia đình, quyền trẻ em 
+ Phản ánh vài trò của giáo dục 
+ Phản ánh ước mơ công lý, cải tạo hiện thực xã hội, sự công bằng cho người lao động 
Truyện “Thạch Sanh” 
Truyện “ Cây bút thần” 
* 
Sáng tạo ra sự sống 
- Đưa ra ý tưởng mà cuộc sống hiện tại chưa có, nhưng sẽ có nếu con người phấn đấu . 
Nhiều móm đồ thần kì trong Doraemon đã thành sự thật 
Xe tự động lái 
Máy định vị 
Máy tạo môi trường không trọng lực 
Thiết bị giả tập lái xe 
c . Công dụng của văn chương 
- Luyện những tình cảm sẵn có 
+ Tình yêu ông bà, cha, mẹ là những tình cảm sẵn có, văn chương nhắc nhở ta tình cảm đối với ông bà, cha, mẹ Văn chương giáo dục lòng biết ơn đối với con người. 
+ Văn chương giúp chúng ta thêm yêu cái đẹp, yêu thiên nhiên đất nước giúp ta biết phân biệt phải - trái, xấu - tốt 
- Gây những tình cảm không có 
- Văn chương làm cho ta biết vui, buồn, hờn, giận vì những chuyện không đâu, những người không quen biết. 
- Văn chương làm cho đời sống thêm phong phú. 
Bài “Sông núi nước Nam” khơi dậy trong lòng người nghe, người đọc Lòng tự hào về dân tộc 
Những câu ca dao về tình yêu quê hương đất nước Bồi đắp tình yêu và lòng tự hào về quê hương 
Đọc bài “Cuộc chia tay của những con búp bê” ta Ước cho mọi gia đình hạnh phúc bên nhau mãi mãi 
Nhưng mấy ai có nỗi lo nước thương nhà như Bác Hồ trong bài “Cảnh khuya”. 
Mấy ai có nỗi thương cảm khát vọng cao cả như Đỗ Phủ trong bài “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá” 
Mấy ai có tình cảm sâu sắc và cao cả, tình bạn đậm đà chân thật như Nguyễn Khuyến trong bài thơ: “ Bạn đến chơi nhà’’. . . 
Từ những ý nghĩa và công dụng của văn chương, tác giả đã đặt ra giả định gì? 
“ Nếu xóa các thi nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào!..” 
Qua đoạn văn trên, Em hãy nhận xét nghệ thuật lập luận và tác dụng của nghệ thuật đó? 
“ Nếu xóa các thi nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh loài người xóa hết những dấu vết họ còn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào!..” 
Nghệ thuật lập luận theo lối “suy tưởng” Khẳng định văn chương là món ăn tinh thần không thể thiếu..! 
5 . 
Tổng kết 
a. 
Nghệ thuật 
Phong cách viết văn nghị luận 
Kết hợp lí lẽ, cảm xúc và hình ảnh. 
- Có luận điểm rõ ràng, luận chứng minh bạch, thuyết phục 
- Cách nêu dẫn chứng đa dạng, khi trước khi sau, khi là một câu chuyện 
- Lời văn giản dị, giàu hình ảnh, cảm xúc 
b. 
Nội dung 
Ý nghĩa văn chương 
Nguồn gốc 
Nhiệm vụ 
Công dụng 
 Lòng vị tha 
Tình nhân ái 
Phản ánh sự sống 
Sáng tạo sự sống 
Làm giàu tình cảm con người 
Làm đẹp, giàu cho cuộc sống 
Em hãy nêu một cuốn sách em đã đọc và cảm nhận của em khi đọc xong cuốn sách ấy. 
TRÌNH BÀY 
VƯỢT CHƯỚNG 
NGẠI VẬT 
  Tác giả của văn bản Ý nghĩa văn chương là ai ? 
  Hoài Thanh 
Trợ giúp! 
Hoài Thanh 
Tác phẩm nổi tiếng nhất của Hoài Thanh là ? 
  Thi nhân Việt Nam 
Trợ giúp ! 
  Thi nhân Việt Nam 
  Theo Hoài Thanh, nguồn gốc cốt yếu của văn chương là gì? 
Lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài. 
Trợ giúp ! 
Lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài. 
Công dụng nào của văn chương được Hoài Thanh khẳng định trong bài viết của mình? 
Văn chương giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. 
Trợ giúp 
Văn chương giúp cho tình cảm và gợi lòng vị tha. 
CHÀO MỪNG TÍ XÌ TRUM VỀ NHÀ 
Vì sao Hoài Thanh lại nói:  ‘‘Văn chương còn sáng tạo ra sự sống’’ ? 
Vì văn chương có thể dựng lên hình ảnh, đưa ra những ý tưởng mà cuộc sống chưa có hoặc cần có để mọi người phấn đấu xây dựng, biến chúng thành sự thật trong tương lai. 
Trợ giúp ! 
Vì văn chương có thể dựng lên hình ảnh, đưa ra những ý tưởng mà cuộc sống chưa có hoặc cần có để mọi người phấn đấu xây dựng, biến chúng thành sự thật trong tương lai. 
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI 
Ôn tập bài cũ 
Làm BTVN 
Soạn bài: Luyện tập lập luận chứng minh