Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 Phát triển năng lực - Tiết 95: Liệt kê

“KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ TIẾT HỌC HÔM NAY .” 
Lớp 7/8 
Gv: Cao Văn Muốn 
 KiÓm tra bµi cò. 
Câu 1 : Thế nào là dùng cụm C-V để mở rộng câu?Các trường hợp dùng cụm C-V để mở rộng câu? 
Câu 2 : Câu sau đây dùng cụm C-V mở rộng thành phần nào trong câu: 
“Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm.” 
Câu hỏi 
Tiết 95 
 Tiếng Việt 
LIỆT KÊ 
I. Tìm hiểu chung 
1. Thế nào là phép liệt kê? 
a. VD (SGK/104): 
LIỆT KÊ 
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. [] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch lắm [].	 
 (Phạm Duy Tốn) 
Tiếng Việt: 
1. Thế nào là phép liệt kê? 
a. VD: (SGK/104). 
- Cấu tạo: 
 Đều là các cụm danh từ có kết cấu tương tự nhau. 
- Ý nghĩa: 
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía , hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng , nào dao chuôi ngà , nào ống vôi chạm , ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt. 
 Đều nói về những đồ vật đắt tiền, xa xỉ. 
 - Tác dụng: 
 Tô đậm cuộc sống xa hoa, hưởng lạc của tên quan phủ. 
 Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ, cụm từ cùng loại  Liệt kê . 
LIỆT KÊ 
Tiếng Việt: 
b. Nhận xét các bộ phận in đậm: 
1. Thế nào là phép liệt kê? 
a. VD: (SGK/104). 
- Cấu tạo: 
 Đều là các cụm danh từ có kết cấu tương tự nhau. 
- Ý nghĩa: 
Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm. 
 Đều nói về những đồ vật đắt tiền, xa xỉ. 
 - Tác dụng: 
 Tô đậm cuộc sống xa hoa, hưởng lạc của tên quan phủ. 
 Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ, cụm từ cùng loại  Liệt kê . 
LIỆT KÊ 
Tiếng Việt: 
b. Nhận xét các bộ phận in đậm: 
 Tìm phép liệt kê trong câu sau: 
 Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại. 
	 (Khẩu hiệu) 
 Sống, chiến đấu, lao động và học tập 
Vận dụng 
Sống, chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại. . 	 
a. Xét về cấu tạo: 
2. Các kiểu liệt kê: 
 VD 1: (SGK/105). 
 Liệt kê không từng theo cặp. 
 Liệt kê theo từng cặp. 
 a .“tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải” 
b . “ tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải” 
a.Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. 
b.Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. 
 (Hồ Chí Minh) 
a.Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. 
b.Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. 
 (Hồ Chí Minh) 
LIỆT KÊ 
Tiếng Việt: 
a. Xét về cấu tạo: 
2. Các kiểu liệt kê: 
: 
a . “ Tre, nứa, trúc, mai, vầu ” 
b. -“ hình thành và trưởng thành ” 
b. Xét về ý nghĩa: 
-“ gia đình, họ hàng, làng xóm ” 
VD 2: (SGK/105). 
b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. 
 (Hồ Chí Minh) 
a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. 
 (Thép Mới) 
a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. 
 (Thép Mới) 
b. Tiếng Việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. 
 (Hồ Chí Minh) 
 Liệt kê tăng tiến. 
 Liệt kê không tăng tiến. 
Tiếng Việt: 
LIỆT KÊ 
Các kiểu liệt kê 
Xét về ý nghĩa 
Liệt kê 
 theo 
từng cặp. 
Liệt kê 
tăng tiến. 
Liệt kê 
không theo 
từng cặp . 
Liệt kê 
không 
tăng tiến. 
Xét về cấu tạo 
 II. LUYỆN TẬP 
 Bài tập 1: ( SGK/106) 
 Chỉ ra các phép liệt kê trong bài “Tinh thần yêu nước của nhân dân ta” để chứng minh cho luận điểm “Yêu nước là một truyền thống quý báu của ta”. 
Tiếng Việt: 
LIỆT KÊ 
 II. LUYỆN TẬP 
Đoạn 1: Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quí báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và cướp nước. 
 → Sức mạnh tinh thần yêu nước của nhân dân ta. 
Bài tập 1: Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta của Hồ Chí Minh. 
- Đoạn 1: “ nó kết thành một làn sóng  cướp nước.” 
Đoạn 1: Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quí báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và cướp nước. 
Tiếng Việt : 
LIỆT KÊ 
 II. LUYỆN TẬP 
 → Sức mạnh tinh thần yêu nước của nhân dân ta. 
Bài tập 1: Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta . 
- Đoạn 1: “ nó kết thành một làn sóng  cướp nước.” 
 Đoạn 2: Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của chúng ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. 
- Đoạn 2: “ thời đại Bà Trưng Quang Trung...” 
→ Lòng tự hào về trang sử vẻ vang của dân tộc. 
 Đoạn 2: Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của chúng ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung, Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng. 
Tiếng Việt: 
LIỆT KÊ 
 Đoạn 3: Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng bị tạm chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc. Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ của mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất, không quản khó nhọc để giúp một phần vào kháng chiến, cho đến những đồng bào điền chủ quyên đất ruộng cho Chính phủ,  Những cử chỉ cao qúy đó, tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giống nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước. 
 Đoạn 3 : Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng bị tạm chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc. Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ của mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất, không quản khó nhọc để giúp một phần vào kháng chiến, cho đến những đồng bào điền chủ quyên đất ruộng cho Chính phủ,  Những cử chỉ cao qúy đó, tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giống nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước. 
→ Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân đứng lên chống Pháp. 
 II. LUYỆN TẬP 
→ Sức mạnh tinh thần yêu nước của nhân dân ta. 
Bài tập 1: Tìm phép liệt kê trong bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta . 
- Đoạn 1: “ nó kết thành một làn sóng  cướp nước.” 
- Đoạn 2: “ thời đại Bà Trưng Quang Trung...” 
→ Lòng tự hào về những tấm gương của các vị anh hùng dân tộc. 
- Đoạn 3 : “ Từ các cụ già tóc bạc... cho Chính phủ” 
Tiếng Việt : 
LIỆT KÊ 
 Suy nghĩ trả lời 2p 
Qua văn bản Tinh thần yêu nước của nhân dân ta hãy đặt câu có phép liệt kê nói về các việc làm, hành động để phát huy tinh thần yêu nước của bản thân? 
→ Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân đứng lên chống Pháp. 
LIỆT KÊ 
 III. LUYỆN TẬP 
Tiếng Việt 
Bài tập 2 Tìm phép liệt kê: 
 a. Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy thể hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong của tiệm . Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! 
a.- “dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm...” 
- “ Những cu li xe kéo hình chữ thập.” 
LIỆT KÊ 
 III. LUYỆN TẬP 
Tiếng Việt 
Bài tập 2 Tìm phép liệt kê: 
 a. Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy thể hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong của tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo! 
LIỆT KÊ 
 III. LUYỆN TẬP 
Tiếng Việt 
Bài tập 2 Tìm phép liệt kê: 
a.- “dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm...” 
- “ Những cu li xe kéo hình chữ thập.” 
b. Tỉnh lại em ơi qua rồi cơn ác mộng 
Em đã sống lại rồi, em đã sống! 
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung 
Không giết được em, người con gái anh hùng! 
 (Tố Hữu ) 
Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung 
b. “Điện giật, dùi dâm, dao cắt, lửa nung” 
III. LUYỆN TẬP 
Bài tập 3 Đặt câu có sử dụng phép liệt kê: 
LIỆT KÊ 
Tiếng Việt 
 a. Tả một số hoạt động trên sân trường trong giờ ra chơi. 
 b. Qua bài Ca Huế trên sông Hương, em hãy kể tên các làn điệu dân ca Huế mà em biết. 
c. Hãy kể tên các làn điệu dân ca ở địa phương em. 
 HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ 
- Học thuộc ghi nhớ SGK/105. 
- Hoàn thành các bài tập còn lại. 
- Soạn bài tiếp theo Dấu chấm lửng, dấu chấm phẩy. 
CHÚC QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM 
VUI KHỎE