Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 Phát triển năng lực - Tiết 123: Liệt kê - Trường THCS Trần Hưng Đạo

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH ĐẾN THAM DỰ HỘI GIẢNG CẤP HUYỆN 
TRƯỜNG THCS TRẦN HƯNG ĐẠO 
KIỂM TRA SỰ CHUẨN BỊ CỦA HỌC SINH 
d. Mùa xân đến, cây cối xanh tươi. 
 Tìm cụm chủ - vị làm thành câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu dưới đây. 
 Cho biết trong mỗi câu , cụm chủ - vị làm thành phần gì? 
a. Hoa phượng nở là tín hiệu hè về. 
b. Cây cam này quả to lắm. 
c. Em học giỏi làm cho các thầy cô vui lòng. 
 Hoa phượng / nở 
Cụm C- V làm chủ ngữ 
 quả / to lắm. 
Cụm C- V làm vị ngữ 
 Thầy cô/ vui lòng 
 Cụm C - V làm phụ ngữ trong cụm danh từ. 
Mùa xuân/ đến 
 cụm C - V làm trạng ngữ 
LIỆT KÊ 
Tuần 31 - tiết 123	 LIỆT KÊ 	 I. BÀI HỌC  1/ Thế nào là phép liệt kê? 
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt . [...] Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm[... ]. 	 (Phạm Duy Tốn) 
Việc sắp xếp từ, cụm từ hàng loạt như vậy nhằm dụng ý gì ? 
Em có nhận xét gì về cách sắp xếp các từ, cụm từ trên? 
Nhận xét về cấu tạo và ý nghĩa của các từ, cụm từ trên ? 
Hãy tìm các từ và cụm từ chỉ đồ vật trong bộ phận in đậm trên? 
Tuần 31 - tiết 123	LIỆT KÊ	 I. BÀI HỌC  1/ Thế nào là phép liệt kê?  
 Tìm phép liệt kê trong ví dụ sau? Cho biết tác dụng của phép liệt kê ấy? 
 a/ Nước đầy và nước mới thì cua cá cũng tấp nập xuôi ngược, thế là bao nhiêu cò, sếu, vạc, le, sâm cầm, vịt trời, bồ nông, mòng, két ở các bãi sông xơ xác tận đâu cũng bay cả về vùng nước mới để kiếm mồi. 
=>Tác dụng: Thể hiện sự đa dạng, phong phú. 
b. Điện giật, dùi đâm,dao cắt, lửa nung 
 Không giết được em người con gái anh hùng! 
 (Tố Hữu) 
=> Tác dụng: Sự kiên cường của người con gái anh hùng trước sự tra tấn dã man của giặc 
C. Hộp bút của tôi có: bút, thước, cop-pa,đo độ. 
=> Liệt kê thông thường. 
Tuần 31 - tiết 123	LIỆT KÊ	 I. BÀI HỌC  1/ Thế nào là phép liệt kê?  
2/ Các kiểu liệt kê. 
1 a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập. 
b.Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy. ( Hồ Chí Minh ) 	 
Liệt kê theo trình tự sự việc không theo từng cặp 
Liệt kê theo từng cặp kết hợp( quan hệ từ "và") 
Câu 1: Xét về cấu tạo, các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau? 
TiếngViệt...phản ánh sự trưởng thành và hình thành của xã hội Việt Nam...của tập thể nhỏ là làng xóm, họ hàng, gia đình và của...quốc gia. 
Mai, vầu, trúc, nứa, tre mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non... mọc thẳng 
b. Tiếng việt... phản ánh sự hình thành và trưởng thành của xã hội việt Nam...tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và...quốc gia. 
a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng... mọc thẳng. 
Câu 2: Thử đảo trật tự các từ in đậm trong các phép liệt kê trong ví dụ sau? 
? Nhận xét về ý nghĩa của phép liệt kê trước và sau khi đảo trật tự các từ in đậm? 
Đảo 
Có thể thay đổi thứ tự mà ý nghĩa của câu không thay đổi. 
Không thể thay đổi thứ tự được vì các bộ phận liệt kê có sự tăng tiến về ý nghĩa từ bé đến lớn. 
Đảo 
Tuần 31 - tiết 123	LIỆT KÊ I. BÀI HỌC  1/ Thế nào là phép liệt kê?  
2/ Các kiểu liệt kê. 
Phân loại liệt kê 
Cấu tạo 
Ý nghĩa 
Theo cặp 
Không theo cặp 
Tăng tiến 
Không tăng tiến 
 Học sinh thảo luận cặp (2 phút) 
 1. Đặt một câu về phép liệt kê theo cặp và một câu liệt kê không theo cặp. 
 2. Đặt một câu về phép liệt kê tăng tiến và một câu liệt kê không tăng tiến. 
Tuần 31 - tiết 123	LIỆT KÊ I. BÀI HỌC  1/ Thế nào là phép liệt kê?  
2/ Các kiểu liệt kê. 
II. LUYỆN TẬP. 
 Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ Quốc bị xâm lăng, thì tinh thấn ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước. 
 Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,...Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc ấy. 
Bài tập 1: Trong bài tinh thần yêu nước của nhân dân ta, để chứng minh cho luận điểm "Yêu nước là một truyền thống quý báu của ta" Chủ tịch Hồ Chí minh đã sử dụng phép liệt kê nêu ra nhiều dẫn chứng sinh động, giàu sức thuyết phục. Hãy chỉ ra phép liệt kê ấy.(nhóm1,3 đoạn 2; nhóm 2,4 đoạn 3; nhóm 5,6 đoạn 4) 
Nhóm 1,3 
Đoạn 2 
 Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung,... 
Liệt kê không theo cặp, tăng tiến theo thời gian. 
Nhóm 2,4 
Đoạn 3 
Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ kiều bào nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm bị chiếm.cho đến những đồng bào điền chủ quyên ruộng đất cho chính phủ Liệt kê theo cặp,không tăng tiến. 
Nhóm 5,6 
Đoạn 4 
Bổn phận của chúng ta ... của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước... 
=> liệt kê không theo cặp, tăng tiến. 
Bài tập 2 : Tìm phép liệt kê trong các đoạn trích sau : a. Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương, dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân giẫm lạch bạch trên đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xưởng lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lội xộn! Thật là nhốn nháo! (Nguyễn Ái Quốc) 
a- Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương: 
 Dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. 
 Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xưởng lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đấu bội tinh hình chữ thập. 
=> không theo cặp, tăng tiến. 
=> không theo cặp, không tăng tiến. 
Bài tập 3: Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để:a. Tả một số hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi. 
Khi tiếng trống báo hết giờ học vang lên , học sinh các lớp ùa ra sân như ong vỡ tổ . Sân trường đang yên tĩnh, vắng lặng bỗng ồn ào, nhộn nhịp hẳn lên vì các trò chơi : đá bóng, nhảy dây, kéo co, cầu lông vv	=>không theo cặp 
Ý nào trong các ý sau đúng nhất về khái niệm liệt kê? 
Là việc kể ra hàng loạt sự vật, hiện tượng quan sát được 
B. Là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. 
C. Là việc sắp xếp từ, cụm từ không cùng loại nhằm diễn tả sự phong phú của đời sống . 
D. Là sự xen kẽ các từ hay cụm từ nhằm thể hiện ý đồ của người viết. 
Bài tập trắc nghiệm 
2 . Phép liệt kê có tác dụng gì? 
A. Diễn tả sự phức tạp, rắc rối của sự vật, hiện tượng. 
B. Diễn tả sự giống nhau của các sự vật, hiện tượng. 
C. Diễn tả sự tương phản của các sự vật, hiện tượng. 
D. Diễn tả đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh 
 khác nhau của sự vật, hiện tượng. 
* Học và nắm vững nội dung bài học. 
 - Làm hoàn chỉnh các bài tập còn lại vào vở. 
 - Tìm phép liệt kê trong các văn bản đã học và phân tích tác dụng. 
 * Soạn bài dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy. 
 - Nắm được công dụng của dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy. 
 - Tìm một đoạn văn có sử dụng dấu chấm lửng và dấu chấm phẩy cho biết công dụng . 
Höôùng 
daãn 
veà 
nhaø