Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 Phát triển năng lực - Bài: Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu

Ngữ văn 7 
 DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
? Chuyển đổi câu chủ động sau th ành 2 c â u b ị động t ươ ng ứng : 1 c â u d ùng “b ị ”, 1 c â u d ùng “ được ”. 
? Cho bi ết s ắc th ái ý ngh ĩa c ủa c â u d ùng “ được ” v à c â u d ùng “b ị ” c ó g ì kh ác nhau? 
M ẹ g ọi em v ề . 
1. Em được m ẹ g ọi v ề . 
2. Em b ị m ẹ g ọi v ề . 
 Vui m ừng v ì được m ẹ g ọi v ề . 
 Bu ồn , kh ô ng mu ốn bị m ẹ g ọi v ề . 
KI ỂM TRA B ÀI C Ũ 
Các phép biến đổi câu 
Thêm, bớt thành phần câu. 
Chuyển đổi kiểu câu 
Mở rộng câu 
Rút gọn câu 
 Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu 
Thêm trạng ngữ cho câu 
Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động 
 Dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu 
I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu? 
1. Ví dụ 
Tiết 91 
 DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, 
luyện những tình cảm ta sẵn có [] (Hoài Thanh) 
Ch ủ ng ữ 
V ị ng ữ 
C 
Cụm danh từ 
Cụm danh từ 
V 
V ị ng ữ 
C 
V 
 C ụm C-V được dùng l àm ph ụ sau trong c ụm danh từ. 
→ Mở rộng câu ở thành phần cụm DT 
2. Nhận xét 
I. Thế nào là dùng cụm chủ - vị để mở rộng câu? 
1. Ví dụ 
Tiết 91 
 DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
2. Nhận xét 
b. Cái áo này tay áo đã bị rách. 
CN 
VN 
C 
V 
-> Dùng cụm c-v mở rộng thành phần VN của câu 
=> Dùng những cụm từ có hình thức cấu tạo giống câu đơn bình thường, gọi là cụm chủ - vị (cụm C-V) làm thành phần câu hoặc thành phần của cụm từ để mở rộng câu. 
3. Ghi nhớ: SGK - 68 
Cách 1 : 
Văn chương 
gây cho ta 
tình cảm, luyện 
cho ta tình 
 cảm . 
Cách 2: 
Văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện những tình cảm ta sẵn có. 
So sánh 2 cách viết sau. Theo em, c ách vi ết n ào hay h ơ n ? 
nội dung cụ thể hơn, nhịp điệu câu văn uyển chuyển hơn. 
Nội dung không hay, không thể hiện cảm xúc. 
1. Ví dụ: 
a. Chị Ba đến khiến tôi rất vui và vững tâm. 
b. Khi bắt đầu kháng chiến, nhân dân ta tinh thần rất hăng hái. 
c. Chúng ta có thể nói rằng trời sinh lá sen để bao bọc cốm, 
 cũng như trời sinh cốm nằm ủ trong lá sen. 
d. Nói cho đúng thì phẩm giá của tiếng Việt chỉ mới thật sự 
được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám 
thành công. 
II. C ác tr ường h ợp d ùng c ụm ch ủ - v ị để m ở r ộng c â u 
Tiết 91 
 DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
2. Nhận xét: 
Chủ ngữ 
Vị ngữ 
C 
V 
C 
V 
Động từ 
 C ụm C – V l à m ch ủ ng ữ ; làm bổ ngữ cho 
 động t ừ khiến. 
a. Ch ị Ba đến khi ến t ô i r ất vui v à v ững t â m. 
Tiết 91 
 DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
b . Khi b ắt đầu kh áng chi ến , nh â n d â n ta tinh th ần r ất h ă ng h ái . 
Trạng ngữ 
Chủ ngữ 
Vị ngữ 
C 
V 
 C ụm C – V l à m v ị ng ữ . 
c . Ch úng ta c ó th ể n ói r ằng tr ời sinh l á sen để bao b ọc c ốm , 
 c ũng nh ư tr ời sinh c ốm n ằm ủ trong l á sen. 
Chủ ngữ 
Vị ngữ 
Vị ngữ 
(C ụm động t ừ ) 
(C ụm động t ừ ) 
 c ó th ể n ói r ằng tr ời sinh l á sen để bao b ọc c ốm , 
 c ũng nh ư tr ời sinh c ốm n ằm ủ trong l á sen. 
Động từ trung tâm 
Phụ ngữ sau 
Phụ ngữ sau 
C 
V 
C 
V 
 C ụm C – V l à m phụ ngữ trong cụm động từ. 
d. Nói cho đúng thì phẩm giá của Tiếng Việt chỉ mới thực sự 
được xác định và đảm bảo từ ngày Cách mạng tháng Tám thành công. 
Chủ ngữ 
Trạng ngữ 
Vị ngữ 
ĐT trung tâm 
Phụ ngữ sau 
C ụm động t ừ 
Vị ngữ 
Ph ụ ng ữ 
 tr ước 
(l à c ụm danh t ừ ) 
1. Ví dụ: 
II. C ác tr ường h ợp d ùng c ụm ch ủ - v ị để m ở r ộng c â u 
=> Các thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ , cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm C-V. 
Tiết 91 
 DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
2. Nhận xét: 
=> Các trường hợp dùng cụm C-V để mở rộng câu: 
3. Ghi nhớ: SGK – Tr 69. 
 - Mở rộng TP CN 
 - Mở rộng TP VN 
- Ph ụ ng ữ c ụm danh t ừ 
- Ph ụ ng ữ c ụm động t ừ 
- Ph ụ ng ữ c ụm tính t ừ 
D ùng c ụm C-V để m ở r ộng các thành phần trong c â u: 
Ch ủ 
ng ữ 
V ị 
ng ữ 
Phụ ng ữ 
trong c ụm danh từ 
Sơ đồ tư duy 
Phụ ng ữ 
trong c ụm động từ 
Phụ ng ữ 
trong c ụm tính từ 
Khái niệm 
C ác tr ường h ợp d ùng c ụm C-V để m ở r ộng c â u: 
III. Luyện tập 
 1. Bài tập 1: Tìm cụm C-V làm thành phần câu hoặc thành phần cụm từ trong các câu dưới đây? Cho biết trong mỗi câu cụm C-V làm thành phần gì ? 
a. Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới định được, người ta gặt mang về. 
b. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn. 
c. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta thấy hiện ra từng lớp lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không mảy may một chút bụi nào. 
d. Bỗng một bàn tay đập và khiến hắn giật mình. 
Tiết 91 
 DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
III. Luyện tập 
a. Đợi đến lúc vừa nhất, mà chỉ riêng những người chuyên môn mới 
định được, người ta gặt mang về . 
 Cụm C-V làm vị ngữ 
b. Trung đội trưởng Bính khuôn mặt đầy đặn. 
 Cụm C-V làm định ngữ 
C 
V 
V 
C 
C N 
V N 
C N 
V N 
Tiết 91 
 DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
III. Luyện tập 
c. Khi các cô gái Vòng đỗ gánh, giở từng lớp lá sen, chúng ta 
thấy hiện ra từng lớp lá cốm, sạch sẽ và tinh khiết, không mảy 
may một chút bụi nào . 
C 
V 
=> Cụm C-V làm trạng ngữ 
V 
C 
=> Cụm C-V làm bổ ngữ (đảo C-V) 
C N 
V N 
Tiết 91 
 DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
III. Luyện tập 
d. Bỗng một bàn tay đập vào vai khiến hắn giật mình. 
V 
C 
=> Cụm C-V làm chủ ngữ 
C 
 => Cụm C-V làm bổ ngữ 
V 
C N 
V N 
Tiết 91 
 DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
1. Bài tập 1 
Tiết 91 
 DÙNG CỤM CHỦ - VỊ ĐỂ MỞ RỘNG CÂU 
III. Luyện tập 
2. Bài tập 2: 
 Hãy xác định thành phần câu và cho biết các câu trên mở rộng thành phần nào? 
a. Chiếc bàn này chân đã gẫy. 
b. Cô giáo ốm là một tin buồn. 
c. Mẹ luôn hi vọng tôi sẽ thi đỗ cấp 3. 
d. Tôi rất thích con gấu Lan tặng. 
 Chiếc bàn này chân đã gẫy. 
 Cô giáo ốm là một tin buồn. 
 Mẹ luôn hi vọng tôi sẽ thi đỗ cấp 3. 
 Tôi rất thích con gấu Lan tặng. 
CN 
VN 
 c 
 v 
CN 
VN 
c 
v 
c 
v 
CN 
VN 
c 
v 
CN 
VN 
Cụm C – V làm phụ ngữ cho danh từ. 
Cụm C – V làm phụ ngữ cho động từ. 
Cụm C – V làm chủ ngữ. 
Cụm C – V làm vị ngữ. 
Đ T 
D T 
D ùng c ụm C-V 
để m ở r ộng c â u 
Th ế n ào l à d ùng c ụm 
C-V để m ở r ộng c â u? 
L à d ùng nh ững c ụm t ừ c ó h ình th ức gi ống c â u đơ n b ình th ường , g ọi l à c ụm C-V l àm th ành ph ần c ủa c â u ho ặc th ành ph ần c ủa c ụm t ừ để m ở r ộng c â u. 
 C ác tr ường h ợp d ùng 
 c ụm C-V để m ở r ộng c â u 
Ch ủ ng ữ 
V ị ng ữ 
Ph ụ ng ữ trong c ụm danh t ừ 
Ph ụ ng ữ trong c ụm động t ừ 
Ph ụ ng ữ trong c ụm tính t ừ 
Sơ đồ tư duy 
 + Học thuộc bài phần ghi nhớ. 
 + Làm bài tập 1 – T70. 
 + Chuẩn bị bài tiếp theo: 
TÌM HIỂU CHUNG VỀ BÀI VĂN GIẢI THÍCH 
Hướng dẫn học sinh học ở nhà