Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Bài 13: Điệp ngữ - Đồng Thị Liên

NhiÖt liÖt chµo mõng quý thÇy c« 
 vÒ dù giê m«n Ng÷ v¨n 7 
Gi¸o viªn: §ång ThÞ Liªn 
Gạo 
Nhìn hình, đoán thành ngữ: 
 Gạo 
Chuột sa hũ gạo 
Nước mắt cá sấu 
Câu 2: 
	Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, 
dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập! 
 (Hồ Chí Minh) 
TIẾNG GÀ TRƯA 
	 Trên đường hành quân xaDừng chân bên xóm nhỏTiếng gà ai nhảy ổ:“Cục... cục tác cục ta”Nghe xao động nắng trưaNghe bàn chân đỡ mỏiNghe gọi về tuổi thơTiếng gà trưaỔ rơm hồng những trứngNày con gà mái mơKhắp mình hoa đốm trắngNày con gà mái vàngLông óng như màu nắngTiếng gà trưaCó tiếng bà vẫn mắng:- Gà đẻ mà mày nhìnRồi sau này lang mặt!Cháu về lấy gương soiLòng dại thơ lo lắng 
	Tiếng gà trưaTay bà khum soi trứngDành từng quả chắt chiuCho con gà mái ấp 
	 Cứ hàng năm hàng nămKhi gió mùa đông tớiBà lo đàn gà toiMong trời đừng sương muốiĐể cuối năm bán gàCháu được quần áo mới 
Ôi cái quần chéo goỐng rộng dài quét đấtCái áo cánh trúc bâuĐi qua nghe sột soạtTiếng gà trưaMang bao nhiêu hạnh phúcĐêm cháu về nằm mơGiấc ngủ hồng sắc trứngCháu chiến đấu hôm nayVì lòng yêu Tổ quốcVì xóm làng thân thuộcBà ơi, cũng vì bàVì tiếng gà cục tácỔ trứng hồng tuổi thơ. 
Hoạt động nhóm 
(Câu hỏi a, b, c SGK/83) 
a. Trong bài thơ Tiếng gà trưa, những từ ngữ nào được lặp đi lặp lại nhiều lần? 
b. Theo em tác dụng của việc lặp đi lặp lại những từ ngữ ấy là gì? 
c. Từ những nội dung vừa thực hiện, hãy đọc và hoàn thiện nhận định sau: 
Điệp ngữ là biện pháp 
để 
Từ lặp lại 
Số lần lặp lại 
Tác dụng 
Tiếng gà trưa 
4 lần 
Gợi kỷ niệm tuổi thơ của tác giả, khơi dòng cảm xúc trữ tình làm sống dậy hình ảnh cụ thể. 
Này con gà mái 
2 lần 
Biểu hiện tình cảm gần gũi, gắn bó của con người với gia đình và làng quê. 
Nghe 
3 lần 
Làm nổi bật trạng thái cảm xúc của tác giả do tiếng gà trưa mang lại. 
Hàng năm 
2 lần 
Nhấn mạnh về thời gian 
Vì 
4 lần 
Nhấn mạnh mục tiêu chiến đấu của người chiến sĩ đồng thời khẳng định tình yêu gia đình làm sâu sắc hơn tình yêu quê hương đất nước. 
So sánh 
Lặp từ 
Điệp ngữ 
Giống nhau: 
Khác nhau: 
*SO SÁNH LẶP TỪ VÀ PHÉP TU TỪ ĐIỆP NGỮ: 
 Sửa lại: Ngọc là một lớp trưởng gương mẫu, học giỏi, cả lớp ai cũng rất quý mến bạn. 
*Chú ý: Cần phân biệt phép điệp ngữ với hiện tượng lặp từ – một loại lỗi mà các em thường mắc phải do vốn từ nghèo nàn. 
=> Lỗi lặp 
Cùng lặp lại một từ, một ngữ hoặc cả câu. 
Làm cho câu văn rối, rườm rà 
Nhấn mạnh ý nghĩa của từ biểu thị 
Hoạt động cặp đôi 
- So sánh hai đoạn văn sau. Đoạn văn thứ 2 có dùng phép điệp ngữ không? Vì sao? So sánh phép điệp ngữ với lỗi lặp từ 
 1. Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập! 
 => Điệp ngữ 
 2. B ạn Ngọc là một lớp trưởng gương mẫu, bạn Ngọc học giỏi nên cả lớp ai cũng đều rất quý mến bạn Ngọc. 
  	 Điệp ngữ có các dạng: điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng) . Hãy nối các dạng điệp ngữ trên với các ví dụ minh họa mà em cho là phù hợp, từ đó nêu cách hiểu của em về từng dạng điệp ngữ. 
1) Điệp ngữ cách quãng 
2) Điệp ngữ nối tiếp 
3) Điệp ngữ chuyển tiếp 
a) Cứ hàng năm hàng năm 
 Khi gió mùa đông tới 
 Bà lo đàn gà toi 
 Mong trời đừng sương muối 
	 (Xuân Quỳnh) 
b) Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy 
 Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu 
 Ngàn dâu xanh ngắt một màu 
 Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai? 
 ( Đoàn Thị Điểm ) 
c) Tiếng gà trưa Ổ rơm hồng những trứng Này con gà mái mơ  Khắp mình hoa đốm trắng Này con gà mái vàng  Lông óng như màu nắng 
	(Xuân Quỳnh) 
c) Tiếng gà trưaỔ rơm hồng những trứng Này con gà mái mơ Khắp mình hoa đốm trắng Này con gà mái vàng Lông óng như màu nắng 
	(Xuân Quỳnh) 
a) Cứ hàng năm hàng năm 
Khi gió mùa đông tới 
Bà lo đàn gà toi 
Mong trời đừng sương muối 
	 (Xuân Quỳnh) 
b) Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy 
Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu 
 Ngàn dâu xanh ngắt một màu 
 Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai? 
 ( Đoàn Thị Điểm ) 
=> Điệp ngữ cách quãng: người ta sắp xếp các từ ngữ được lặp giãn cách nhau. 
=> Điệp ngữ nối tiếp vị trí gần kề nhau người ta sắp xếp các từ ngữ được lặp lại liên tiếp nhau. 
=> Điệp ngữ chuyển tiếp (ĐN vòng): từ ngữ được lặp cuối câu trên và ở đầu câu dưới tiếp với nó. 
Hoạt động nhóm 
(câu a, b phần 2. Luyện tập về điệp ngữ SGK/85-86) 
Dãy 1, 2: 
Hãy tìm điệp ngữ trong văn bản sau và cho biết giá trị biểu đạt của nó: 
	Người ta đi cấy lấy công, 
	Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề. 
	Trông trời, trông đất, trông mây, 
	Trông mưa, trông gió, trông ngày, trông đêm. 
	Trông cho chân cứng đá mềm, 
	Trời êm, biển lặng mới yên tấm lòng. 
	(Ca dao) 
Dãy 3: b) Tìm và xác định dạng điệp ngữ trong các trường hợp sau: 
(1)	Tiếng suối trong như tiếng hát xa, 
	Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa. 
	Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ 
	Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà. 
	(Hồ Chí Minh – Cảnh khuya) 
(2) Vậy mà giờ đây, anh em tôi phải sắp phải xa nhau. Có thể sẽ xa nhau mãi mãi. Lạy trời đây chỉ là một giấc mơ. Một giấc mơ thôi. 
	 Viết một đoạn văn biểu cảm từ 5-7 câu (chủ đề tự chọn) trong đoạn văn có sử dụng phép điệp ngữ. Gạch chân điệp ngữ được sử dụng. 
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP: 
* Đối với bài học ở tiết này: 
- Học thuộc hai ghi nhớ 
- Làm bài tập vào vở. 
- Xem các ví dụ và bài tập đã minh họa trong bài học. 
- Hoàn thiện sơ đồ tư duy. 
*Đối với bài học ở tiết tiếp theo: 
 Đọc, soạn kĩ bài “Luyện nói: phát biểu cảm nghĩ 
về tác phẩm văn học”.