Bài giảng Lịch sử Lớp 9 - Bài 15: Phong trào cách mạng Việt Nam sau chiến tranh thế giới thứ nhất

PHẦN II: LỊCH SỬ VIỆT NAM TỪ NĂM 1919 ĐẾN NAY. 
CHƯƠNG I: VIỆT NAM TRONG NHỮNG NĂM 1919 -1930 
BÀI 14 : VIỆT NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT. 
I. CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP: 
? Tại sao thực dân Pháp lại đẩy mạnh chương trình khai thác thuộc địa lần thứ 2? 
1. Nguyên nhân : 
H.27.Nguồn lợi của tư bản Pháp ở Việt Nam trong cuộc khai thác lần thư ́ hai 
? Chương trình khai thác lần 2 của thực dân Pháp tập trung vào các nguồn lợi nào ? 
I. CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC LẦN THỨ HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP: 
* Nông nghiệp : 
? Trong nông nghiệp thực dân Pháp đã làm gì để bóc lột nhân dân ta ? 
Rạch giá 
Bạc Liêu 
Phú riềng 
Đắc lắc 
Hòa bình 
Lúa gạo 
Cao su 
Cà fê 
Ca fê 
* Công nghiệp : 
? Trong công nghiệp Pháp dùng chính sách nào ? 
than 
Đông triều 
Cao bằng 
Thiếc , chì kẽm , vonphơram 
vàng 
1.Nguyên nhân : 
2.Chính sách khai thác của Pháp : 
BÀI 14: VIỆT NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT 
I. CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC LẦN THỨ HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP: 
* Nông nghiệp : 
* Công nghiệp : 
+ Hà Nội ( diêm , rượu , gạch ngói , văn phòng phẩm ) 
+ Hải Phòng ( dệt , thủy tinh , xi măng ) 
+ Nam Định ( dệt , rượu ) 
+ Sài Gòn ( văn phòng phẩm , thuốc lá , gạch ngói 
+ Huế ( Voi Long Thọ ) 
1.Nguyên nhân : 
2.Chính sách khai thác của Pháp : 
CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA PHÁP 
Nông nghiệp 
Số tiền đầu tư : 400 triệu Franc. 
 Diện tích cao su tăng nhanh : 15.000ha (1918) lên 120.000ha (1930). 
 Các công ti lớn : Misseline , Đất đỏ  
Khai mỏ 
Các công ti than liên tiếp ra đời : 
 Hạ Long - Đồng Đăng , Đông Triều . . . 
Công nghiệp 
- Các nhà máy ra đời : sợi (Nam Định ); rượu ( Hà đông ); diêm ( Thanh Hoá ); đường ( tuy hoà ); cưa ( Bến Thuỷ - Vinh ) 
Tổng sản lượng khai thác than 
285.915 tấn 
415.000 tấn 
500.000 tấn 
Tấn 
Năm 
Tăng cường khai thác cao su 
? Tại sao Pháp lại chú ý đầu tư khai thác cao su và than? 
Công ty khai thác than đá 
BÀI 14 : VIỆT NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT 
I.CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC LẦN THỨ HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP: 
* Nông nghiệp : 
* Công nghiệp : 
* Thương nghiệp : 
? Thương nghiệp , chúng sử dụng thủ đoạn nào ? 
* Giao thông vận tải : 
? Trong giao thông vận tải thực dân Pháp đã làm gì ? 
1.Nguyên nhân : 
2.Chính sách khai thác của Pháp : 
Đường sắt thời Pháp 
BÀI 14 : VIỆT NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT 
I. CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC LẦN THỨ HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP: 
* Nông nghiệp : 
* Công nghiệp : 
* Thương nghiệp : 
* Giao thông vận tải : 
* Ngân hàng : 
? Qua tìm hiểu ở trên có nhận xét gì về mục đích , quy mô chương trình khai thác lần 2 ? So với lần thứ nhất có gì khác ? 
THẢO LUẬN NHÓM ( 3’) 
=> Quy mô rộng lớn , nền kinh tế nước ta bị phụ thuộc vào nền kinh tế của thực dân Pháp . 
2.Chính sách khai thác của Pháp : 
1.Nguyên nhân : 
Thẻ thuế thân của nhân dân Việt Nam . 
? Nguồn lợi không thể thiếu của thực dân Pháp là gì ? 
Quầy tín dụng nông nghiệp 
Ngân hàng thời Pháp . . . . 
BÀI 14 TIẾT 16: VIỆT NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT 
I. CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC LẦN THỨ HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP 
II. CÁC CHÍNH SÁCH CHÍNH TRỊ, VĂN HÓA, GIÁO DỤC 
* Về chính trị : 
? Thực dân Pháp đã thi hành chính sách cai trị như thế nào ? 
* Về văn hóa , giáo dục : 
? Thực dân Pháp đã thi hành chính sách văn , hóa giáo dục nào ? 
? Mục đích của những thủ đoạn mà thực dân Pháp thi hành ở Việt Nam là gì ? 
 Trường Bưởi 	 ( Trường Chu Văn An- Hà Nội ) 
Trong lớp học 
Trường Đại học Đông Dương ( Đại học quốc gia Hà Nội ngày nay) 
Giờ học môn Vật lý tại giảng đường Đại học Đông Dương 
Saigon. . . 300 năm trước 
 Phụ nữ : Đánh xệp , tứ sắc  trong sòng bạc . . . 
 lính thuộc địa VN thời Pháp 
 ở Sài Gòn cách nay . . . 300 năm 
BÀI 14 : VIỆT NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT 
I. CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC LẦN THỨ HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP: 
II. CÁC CHÍNH SÁCH CHÍNH TRỊ, VĂN HÓA, GIÁO DỤC: 
? Khi Pháp tiến hành khai thác lần thứ hai xã hội Việt Nam có những tầng lớp , giai cấp nào ? 
III. XÃ HỘI VIỆT NAM PHÂN HÓA: 
? Trong xã hội phong kiến có những giai cấp cơ bản nào ? 
 1. Giai cấp địa chủ phong kiến : 
? Giai cấp địa chủ phong kiến có thay đổi như thế nào ? 
2.Giai cấp tư sản : 
? Giai cấp tư sản được hình thành như thế nào ? Và phân hóa ra sao ? 
BÀI 14 TIẾT 16: VIỆT NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT 
I.CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC LẦN THỨ HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP : 
II.CÁC CHÍNH SÁCH CHÍNH TRỊ, VĂN HÓA, GIÁO DỤC: 
 III. XÃ HỘI VIỆT NAM PHÂN HÓA: 
1. Giai cấp địa chủ phong kiến : 
2.Giai cấp tư sản : 
3.Tầng lớp tiểu tư sản thành thị : 
? Tầng lớp tiểu tư sản thành thị có thay đổi như thế nào về số lượng ? Đời sống như thế nào ? Thái độ chính trị ra sao ? 
BÀI 14 : VIỆT NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT 
I. CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC LẦN THỨ HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP: 
II. CÁC CHÍNH SÁCH CHÍNH TRỊ, VĂN HÓA, GIÁO DỤC: 
 III. XÃ HỘI VIỆT NAM PHÂN HÓA: 
4.Giai cấp nông dân : 
1. Giai cấp địa chủ phong kiến : 
2.Giai cấp tư sản : 
3.Tầng lớp tiểu tư sản thành thị : 
Theo dõi đoạn sử liệu sau : 
“ ... Trong một miếng đất rộng rào kín bốn bề , có 3.000, 4.000 
người mặc quần áo nâu rách rưới : họ chen chúc chật ních đến nỗi 
nhìn chung chỉ thấy một đống gì rung rinh,có những cánh tay giơ 
lên gầy như que sậy , khúc khuỷu , khô queo . Trong mỗi người 
bệnh gì cũng có : mặt phù ra hay không còn chút thịt , răng rụng , 
mắt mờ hay lem nhem , mình đầy ghẻ chốc . Đàn ông chăng ? 
Đàn bà chăng ? Hai mươi tuổi ? Hay sáu mươi tuổi ? 
Không phân biệt được ! Không còn phân biệt được trai , gái , 
 già trẻ nữa , chỉ thấy một cái tình cảnh khốn khổ tột bậc mà hàng 
nghìn miệng đen kêu lên như những tiếng kêu của súc vật .” 
 ( Trích Tư liệu Lịch sử 9 ) 
 ? Qua đoạn sử liệu trên , em có nhận xét gì về tình cảnh người nông dân Việt Nam ? 
Câu hỏi : 
 Trong các tác phẩm văn học trong nhà trường , tác phẩm “ Tắt đèn ” của nhà văn nào liên quan đến chế độ thực dân phong kiến áp bức nông dân ? 
NGÔ TẤT TỐ 
(1890 – 1954) 
 nông dân nộp thóc thời Pháp . . . 
Nông dân và xe kéo . . . 
Nông dân Việt Nam thời Pháp thuộc . . . 
Nông dân và xe kéo . . . 
BÀI 14 : VIỆT NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT 
I. CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC LẦN THỨ HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP: 
II. CÁC CHÍNH SÁCH CHÍNH TRỊ, VĂN HÓA, GIÁO DỤC: 
 III. XÃ HỘI VIỆT NAM PHÂN HÓA: 
4.Giai cấp nông dân : 
1. Giai cấp địa chủ phong kiến : 
2.Giai cấp tư sản : 
3.Tầng lớp tiểu tư sản thành thị : 
? Đánh giá như thế nào về khả năng cách mạng của giai cấp này ? 
BÀI 14 : VIỆT NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT 
I. CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC LẦN THỨ HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP: 
II. CÁC CHÍNH SÁCH CHÍNH TRỊ, VĂN HÓA, GIÁO DỤC: 
 III. XÃ HỘI VIỆT NAM PHÂN HÓA: 
4.Giai cấp nông dân : 
1. Giai cấp địa chủ phong kiến : 
2.Giai cấp tư sản : 
3.Tầng lớp tiểu tư sản thành thị : 
5.Giai cấp công nhân : 
? Giai cấp công nhân có thay đổi như thế nào ? 
? Vì sao số lượng giai cấp công nhân lại tăng nhanh ? 
? Giai cấp công nhân Việt Nam có đặc điểm riêng nào ? 
“Ở các tầng mỏ lúc nhúc công nhân . Những sinh vật 
mặc quần áo tả tơi. Họ cuốc than hai cánh tay 
gầy còm . Đằng sau những xe goòng nhỏ , những 
đứa trẻ chừng 10 tuổi còng lưng đẩy , thân hình bé 
tí , khô cằn , mặt đầy mệt nhọc như đã kiệt quệ , 
thân hình than bám đen mò .... 
Những bọn người rách rưới , cánh tay khẳng khiu 
 gầy gộc làm việc dưới ánh mặt trời mà lương rất thấp . 
Có cả đàn bà và đi sau các chiếc xe go Ò ng là các em nhỏ 
mới độ 10 tuổi mà mặt mày bơ phờ dưới lớp bụi than nên 
 trong già đến 40.. 
Chúng chạy đi chạy lại liên tục để mỗi ngày kiếm được 
khoảng 10 đến 15 xu ”. 
 ( Trích Tư liệu Lịch sử 9) 
Công nhân khai thác than. 
BÀI 14 : VIỆT NAM SAU CHIẾN TRANH THẾ GIỚI THỨ NHẤT 
I. CHƯƠNG TRÌNH KHAI THÁC LẦN THỨ HAI CỦA THỰC DÂN PHÁP: 
II. CÁC CHÍNH SÁCH CHÍNH TRỊ, VĂN HÓA, GIÁO DỤC: 
 III. XÃ HỘI VIỆT NAM PHÂN HÓA: 
4.Giai cấp nông dân : 
1. Giai cấp địa chủ phong kiến : 
2.Giai cấp tư sản : 
3.Tầng lớp tiểu tư sản thành thị : 
5.Giai cấp công nhân : 
? Giai cấp công nhân đóng vai trò như thế nào trong cuộc đấu tranh cách mạng của nước ta ? 
Qua tìm hiểu ở trên , em có nhận xét gì về sự phân hoá của xã hội Việt Nam trong chương trình khai thác lần 2 của thực dân Pháp ? 
Bài tập : 
Tầng lớp , giai cấp 
Thái độ chính trị , khả năng cách mạng 
Địa chủ phong kiến 
Tư sản 
Tiểu tư sản 
Nông dân 
Công nhân 
- Câu kết chặt chẽ với đế quốc 
- Bộ phận địa chủ nhỏ , vừa có tinh thần yêu nước . 
- Tư sản mại bản : câu kết với Pháp 
- Tư sản dân tộc : yêu nước , không kiên định 
Số lượng tăng , đời sống bấp bênh , bộ phận trí thức có tinh thần hăng hái cách mạng 
- Đời sống tối tăm , cơ cực , là lực lượng cách mạng hùng hậu 
- Số lượng tăng nhanh , bị ba tầng áp bức ..., nắm quyền lãnh đạo cách mạng . 
Doanh nhân người Việt nổi tiếng. Một trong bốn người giàu có nhất Việt Nam vào những năm đầu của thế kỷ 20 . Kinh doanh nổi bật nhất : hàng hải , khai thác than và in ấn . 
Bạch Thái Bưởi ( 1874  – 1932 ) 
 Câu hỏi củng cố : 
Sau chiến tranh , Pháp tăng cương khai thác thuộc địa ở đâu ? 
Pháp dùng các chính sách nào để cai trị về chính trị và Văn hoá – giáo dục ? 
Nêu tên các tầng lớp xã hội Việt Nam phân hoá sau Thế chiến I ? 
 Đáp án : 
Vơ vét ở chính quốc và thuộc địa . Cụ thể ở Đông Dương ; trong đó có Việt Nam. 
Đó là chính sách “ nô dịch về văn hoá ” và “ chia để trị ”. 
Đó là : địa chủ , Tư sản – tiểu Tư sản , nông dân và Công nhân . 
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ: 
- Nắm đựơc nội dung cơ bản của chương trình khai thác lần của thực dân Pháp tại Việt Nam; sự phân hoá sâu sắc cả xã hội . 
- Học đề cương ôn tập để chuẩn bị thi học kì .