Bài giảng Lịch sử Lớp 8 - Tiết 43, Bài 28: Trào lưu cải cách Duy Tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX - Năm học 2020-2021

Tiết 43 – Bài 28 
TRÀO L Ư U CẢI CÁCH DUY TÂN 
Ở VIỆT NAM 
NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
-Em hãy nêu diễn biến cuộc khởi nghĩa Yên Thế ( 1884- 1913). 
 Diễn biến chia làm 3 giai đoạn: 
- Giai đoạn 1( 1884- 1892): Nghĩa quân hoạt động riêng lẻ, chưa có sự chỉ huy thống nhất. 
- Giai đoạn 2( 1893- 1908): Nghĩa quân vừa chiến đấu , vừa xây dựng cơ sở . Hai lần giảng hòa với Pháp. 
- Giai đoạn 3( 1909 -1913): Thực dân Pháp tập trung lực lượng tấn công Yên Thế 12/2/1913 Đề Thám hi sinh, khởi nghĩa tan rã. 
N ỘI DUNG 
 I . TÌNH HÌNH VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
II. NHỮNG ĐỀ NGHỊ CẢI CÁCH Ở VIỆT NAM VÀO 
NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
 III . KẾT CỤC CỦA CÁC ĐỀ NGHỊ CẢI CÁCH 
 I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 
Tiết 43 - BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM 
NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
 +Kinh tế:nông nghiệp, công thương nghiệp đình trệ, tài chính cạn kiệt. 
 + Xã hội: rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng. 
 - Vào những năm 60 của thế kỉ XIX, triều đình Huế thực hiện các chính sách đối nội, đối ngoại lỗi thời, lạc hậu. 
- Hỏi: Nêu những nét chính về tình hình kinh tế, xã hội Việt Nam giữa thế kỉ XIX? 
Nông dân Việt Nam chịu 3 tầng áp bức 
- Hỏi: Quan sát vào bức tranh em hãy mô tả đời sống của nông dân Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX? 
 Đời sống nhân dân đói khổ => mâu thuẫn dân tộc và giai cấp sâu sắc. 
 - Vào những năm 60 của thế kỉ XIX, triều đình Huế thực hiện các chính sách đối nội, đối ngoại lỗi thời, lạc hậu. 
 + Kinh tế: Nông nghiệp, công thương nghiệp đình trệ, tài chính cạn kiệt. 
 + Xã hội: rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng. 
 I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 
 Đời sống nhân dân đói khổ => mâu thuẫn dân tộc và giai cấp sâu sắc. 
Nhân dân ta 
Thực dân Pháp 
Nông dân 
Địa chủ PK 
- Hỏi: Em hãy nêu những mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Việt Nam? 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
2 
3 
4 
1 
5 
1862 THÁI NGUYÊN 
TUYÊN QUANG (1862) 
QUẢNG YÊN (1861 -1865) 
BẮC NINH (1862) 
HÀ TĨNH 
HUẾ(1866) 
HÀ NỘI 
AN GIANG 
GIA ĐỊNH 
HÀ TIÊN 
Phú Quốc 
Lược đồ khởi nghĩa của nông dân nửa cuối thế kỉ XIX 
HẢI NAM 
1. Khởi nghĩa Nguyễn Thịnh 
2 . Khởi nghĩa Nông Hùng Thạc 
3. Nhóm thổ phỉ Trung Quốc 
4. Cuộc bạo loạn của Tạ Văn Phụng 
5. Khởi nghĩa của binh lính và dân phu tại kinh đô Huế 
CHÚ THÍCH 
PHÚ YÊN 
? Quan sát lược đồ em hãy kể tên và xác định các cuộc khởi nghĩa của nông dân nửa cuối thế kỉ XIX? 
? Để giải quyết thực trạng trên theo em cần phải thực hiện biện pháp nào? 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
 * Bối cảnh: 
 - Xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân, một số sĩ phu, quan lại đã đưa ra các đề nghị cải cách. 
 * Nội dung cải cách: 
 - Đổi mới về nội trị, ngoại giao, kinh tế, văn hóa 
I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ XIX 
- Hỏi: Vì sao các quan lại, sĩ phu đưa ra những đề nghị cải cách? 
- Hỏi: Nội dung của các đề nghị cải cách là gì? 
- Hỏi: Nêu những nội dung chính trong các đề nghị cải cách của các sĩ phu, quan lại yêu nước? 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
Thời gian 
Tên người và cơ quan đề nghị cải cách 
Nội dung chính 
I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ XIX 
18 68 
1868 
1872 
1863 - 
1871 
Viên Thương bạc 
Nguyễn Lộ Trạch 
1877 -1882 
Nguyễn Trường Tộ 
Đinh Văn Điền 
Trần Đình Túc và Nguyễn Huy Tế 
Xin mở cửa biển Trà Lý (Nam Định) 
Đẩy mạnh việc khai khẩn ruộng hoang và khai mỏ, phát triển buôn bán, chấn chỉnh quốc phòng. 
Mở ba cửa biển ở miền Bắc và miền Trung để thông thương với bên ngoài: (Đà Nẵng, Ba Lạt, Quế Sơn). 
Gửi lên triều đình 30 bản điều trần: Đề nghị chấn chỉnh bộ máy quan lại, phát triển công thương nghiệp và tài chính, chỉnh đốn võ bị, mở rộng ngoại giao, cải tổ giáo dục. 
Dâng hai bản “Thời vụ sách” lên vua Tự Đức đề nghị chấn hưng dân khí, khai thông dân trí, bảo vệ đất nước. 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
 * Bối cảnh: 
 - Xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân, một số sĩ phu, quan lại đã đưa ra các đề nghị cải cách. 
 * Nội dung cải cách: 
 - Đổi mới về nội trị, ngoại giao, kinh tế, văn hóa 
I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ XIX 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
 * Các nhà cải cách tiêu biểu: 
 - Nguyễn Trường Tộ, Nguyễn Lộ Trạch. 
- Hỏi: Hãy kể tên các nhà cải cách tiêu biểu trong trào lưu cải cách Duy tân nửa cuối thế kỉ XIX? 
Em biÕt g× vÒ NguyÔn Tr­êng Té? 
I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ XIX 
NguyÔn tr­êng té 
 (1828-1871) 
- Em có suy nghĩ gì về cải cách của Nguyễn Trường Tộ? 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAMNỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
PHIM 
Nguyễn Trường Tộ: (1828-1871), quê ở làng Bùi Chu, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Từ nhỏ ông đã nổi tiếng thông minh. Năm 1860, ông có dịp cùng một giám mục Pháp qua Rô -ma và Pa-ri. Ở đó, ông chú ý khảo sát kinh tế và văn hoá phương Tây rồi về nước năm 1863. Từ năm 1863 đến năm 1871, Nguyễn Trường Tộ đã đệ trình vua Tự Đức 30 bản điều trần (dày trên 100 trang). Ông là người tận tụy với đất nước, thương dân, không màng danh lợi 
Là sự kết hợp của 3 yếu tố: Yêu nước, kính chúa, có kiến thức sâu rộng do sớm đi ra nước ngoài. 
I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ XIX 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAMNỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
? Em có suy nghĩ gì về cải cách của Nguyễn Trường Tộ? 
Rất toàn diện, đề cập đến vấn đề kinh tế, chính trị, pháp luật, tôn giáo, giáo dụccó những đề nghị có thể thực hiện được. 
Không đòi hỏi quá nhiều vào tiền của mà chỉ cần lòng quyết tâm cao vì sự nghiệp đổi mới đất nước. 
 * Tích cực: 
 - Triều đình Huế bảo thủ, cự tuyệt, không chấp nhận các đề nghị cải cách. 
 - Các đề nghị cải cách đáp ứng phần nào yêu cầu của nước ta lúc đó. 
 * Hạn chế: 
 - Mang tính chất lẻ tẻ, rời rạc, chưa giải quyết được những mâu thuẫn chủ yếu của của xã hội Việt Nam. 
 * Kết quả: 
I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa thế kỉ XIX 
 III. Kết cục của các đề nghị cải cách 
* Thảo luận nhóm 
- Nhóm 1: Trình bày những mặt tích cực của các đề nghị cải cách nửa cuối thế kỉ XIX? 
- Nhóm 2: Trình bày những mặt hạn chế của các đề nghị cải cách nửa cuối thế kỉ XIX? 
- Nhóm 3: Trình bày kết quả của các đề nghị cải cách nửa cuối thế kỉ XIX? 
- Nhóm 4: Trình bày ý nghĩa của các đề nghị cải cách nửa cuối thế kỉ XIX? 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
 * Tích cực: Các đề nghị cải cách đáp ứng phần nào yêu cầu của nước ta lúc đó. 
 * Hạn chế: 
 - M ang tính chất lẻ tẻ, rời rạc, chưa giải quyết được những mâu thuẫn chủ yếu của của xã hội Việt Nam. 
 * Kết quả: Triều đình Huế bảo thủ, cự tuyệt, không chấp nhận các đề nghị cải cách. 
 * Ý nghĩa: 
 - Thể hiện trình độ nhận thức của những người Việt Nam. 
 - Tấn công vào những tư tưởng bảo thủ của triều đình. 
I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ XIX 
III. Kết cục của các đề nghị cải cách 
? Vì sao các đề nghị cải cách ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX không thể thực hiện? 
Triều đình nhà Nguyễn bảo thủ. 
Vua Tự Đức phán rằng: 
“ Nguyễn Trường Tộ quá tin ở các điều y đề nghịTại sao lại thúc dục nhiều đến thế, khi mà các phương pháp cũ của trẫm đã rất đủ để điều khiển quốc gia rồi”. 
- Nhóm 4: Trình bày ý nghĩa của các đề nghị cải cách nửa cuối thế kỉ XIX? 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
 * Tích cực : Các đề nghị cải cách đáp ứng phần nào yêu cầu của nước ta lúc đó. 
 * Hạn chế: 
 - Mang tính chất lẻ tẻ, rời rạc, chưa giải quyết được những mâu thuẫn chủ yếu của của xã hội Việt Nam. 
 * Kết quả: Triều đình Huế bảo thủ , cự tuyệt, không chấp nhận các đề nghị cải cách. 
 * Ý nghĩa: 
 - Thể hiện trình độ nhận thức của những người Việt Nam. 
 - Tấn công vào những tư tưởng bảo thủ của triều đình. 
I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa 
cuối thế kỉ XIX 
III. Kết cục của các đề nghị cải cách 
? Vì sao các đề nghị cải cách ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX không thể thực hiện? 
Triều đình nhà Nguyễn bảo thủ. 
 Các đề nghị vượt quá khả năng có thể thực hiện. 
Chưa có sự đồng thuận từ trên xuống dưới. 
Làm cản trở sự phát triển, xã hội Việt Nam còn luẩn quẩn trong chế độ thuộc địa nửa phong kiến. 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
? Quan sát vào các bức tranh sau em hãy so sánh đời sống của nhân dân trong thế kỉ XXI có những điểm gì khác với đời sống của nhân dân nửa cuối thế kỉ XIX ? 
Hình: Đời sống của nhân dân ta nửa cuối thế kỉ XIX 
Hình: Đời sống của nhân dân ta trong thế kỉ XXI 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 
II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa 
cuối thế kỉ XIX 
III. Kết cục của các đề nghị cải cách 
 * Tích cực: Các đề nghị cải cách đáp ứng phần nào yêu cầu của nước ta lúc đó. 
 * Hạn chế: 
 - Mang tính chất lẻ tẻ, rời rạc, chưa giải quyết được những mâu thuẫn chủ yếu của của xã hội Việt Nam. 
 * Kết quả: Triều đình Huế bảo thủ, cự tuyệt, không chấp nhận các đề nghị cải cách. 
 * Ý nghĩa: 
 - Tấn công vào những tư tưởng bảo thủ của triều đình. 
 - Thể hiện trình độ nhận thức của những người Việt Nam. 
? Vì sao ngày nay nhân dân ta lại đạt được những thành tựu rực rỡ như vậy? 
Những thay đổi của ta xuất phát từ nhu cầu thiết yếu trong nước. 
Đội ngũ trí thức đông đảo, tiếp thu các thành tựu khoa học công nghệ tiến bộ để phát triển kinh tế, xã hội. 
Đảng và nhà nước chủ trì đổi mới, được dân ủng hộ với mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng và văn minh. 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
 I. Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX 
 * Tích cực: 
 - Các đề nghị cải cách đáp ứng phần nào yêu cầu của nước ta lúc đó. 
 * Hạn chế: 
 - Mang tính chất lẻ tẻ, rời rạc, chưa giải quyết được những mâu thuẫn chủ yếu của của xã hội Việt Nam. 
 * Kết quả: 
 - Triều đình Huế bảo thủ, cự tuyệt, không chấp nhận các đề nghị cải cách. 
 * Ý nghĩa: 
 - Tấn công vào những tư tưởng bảo thủ của triều đình. 
 - Thể hiện trình độ nhận thức của những người Việt Nam. 
 III. Kết cục của các đề nghị cải cách 
 - Vào những năm 60 của thế kỉ XIX, triều đình Huế thực hiện các chính sách đối nội, đối ngoại lỗi thời lạc hậu. 
 + Kinh tế: Nông nghiệp, công thương nghiệp đình trệ, tài chính cạn kiệt. 
 + Xã hội: rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng. Đời sống nhân dân đói khổ => mâu thuẫn dân tộc và giai cấp sâu sắc. 
 II. Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ XIX 
 * Bối cảnh: 
 - Xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân, một số sĩ phu, quan lại đã đưa ra các đề nghị cải cách. 
 * Nội dung cải cách: 
 - Đổi mới về nội trị, ngoại giao, kinh tế, văn hóa. 
 * Các nhà cải cách tiêu biểu: 
 - Nguyễn Trường Tộ, Nguyễn Lộ Trạch. 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX 
THẢO LUẬN NHÓM: ( 4 Phút ) 
 - So sánh trào l ư u cải cách Duy tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX với cuộc Duy tân Minh Trị ở Nhật Bản (1868) giống và khác nhau như thế nào ? 
VIỆT NAM 
- Người đề xướng là quan lại , sĩ phu nhưng bị triều đình cự tuyệt 
NHẬT BẢN 
- Người khởi xướng và thực hiện là vua Minh Trị 
- Kết cục: Cải cách không thực hiện được Việt Nam vẫn lạc hậu và khủng hoảng và bị Thực dân Pháp xâm lược ,thống trị 
- Kết quả: Cải cách đã thực hiện được Nhật Bản phát triển thành một nước đế quốc hùng mạnh. 
* Giống nhau: - Thời điểm: Nửa cuối thế kỉ XIX. 
 - Hoàn cảnh: Chính trị, kinh tế, xã hội khủng hoảng. 
 - Nội dung: Đều cải cách trên nhiều lĩnh vực.... 
* Khác nhau: 
d. chấn chỉnh bộ máy quan lại. 
c. muốn kinh tế đất nước phát triển theo nước ngoài. 
a. muốn thay đổi hiện trạng đất nước. 
b. xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân. 
Câu 1: Nguyên nhân nào các sĩ phu quan lại đưa ra các đề nghị cải cách? 
CỦNG CỐ 
d. đổi mới về lĩnh vực chính trị, giáo dục 
b. đổi mới về văn hóa, giáo dục. 
c. đổi mới về nội trị, ngoại giao, kinh tế, văn hoá 
a. đổi mới vế kinh tế, chính trị. 
Câu 2: Nội dung cơ bản của các đề nghị cải cách? 
CỦNG CỐ 
c. Triều đình Huế bảo thủ, cự tuyệt. 
b. rập khuôn theo nước ngoài. 
d. điều kiện nước ta có những điểm khác biệt. 
a. chưa hợp thời thế. 
Câu 3: Lý do cơ bản nào khiến các đề nghị không thể trở thành hiện thực? 
CỦNG CỐ 
d. cả 3 câu trên đều đúng. 
a. tấn công vào hệ tư tưởng bảo thủ của triều đình. 
c. chuẩn bị cho sự ra đời của trào lưu Duy tân đầu XX ở Việt Nam. 
b. thể hiện trình độ nhận thức, thức thời của người Việt Nam lúc bấy giờ. 
Câu 4: Trào lưu cải cách duy tân ở Việt Nam có ý nghĩa như thế nào? 
a. đổi mới vế kinh tế, chính trị. 
CỦNG CỐ 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
Gôïi yù 
Khoaù 
V 
I 
Ệ 
N 
T 
H 
Ư 
Ơ 
N 
G 
B 
Ạ 
C 
Q 
U 
Ả 
N 
G 
Y 
Ê 
N 
H 
O 
À 
N 
G 
H 
O 
A 
T 
H 
Á 
M 
N 
G 
U 
Y 
Ễ 
N 
L 
Ộ 
T 
R 
Ạ 
C 
H 
T 
R 
Ầ 
N 
Đ 
Ì 
N 
H 
T 
Ú 
C 
K 
H 
Ủ 
N 
G 
H 
O 
Ả 
N 
G 
? Cơ quan này xin mở ba cửa biển. 
? Nơi nổ ra các cuộc bạo loạn của Tạ Văn Phụng 
? Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Yên Thế. 
? Người đã dâng hai bản “ thời vụ sách” lên vua Tự Đức. 
? Người xin mở cửa biển Trà Lí ( Nam Định). 
? Tình hình Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX rơi vào tình trạng này. 
? Thái độ này của nhà Nguyễn trước các đề nghị cải cách nửa cuối thế kỉ XIX. 
B 
A 
O 
T 
H 
U 
B 
Ả 
O 
T 
H 
Ủ 
TRÒ CHƠI GIẢI Ô CHỮ 
CỦNG CỐ 
BẢN ĐIỀU TRẦN CỦA NGUYỄN TRƯỜNG TỘ 
Về kinh tế 
Về chính trị - giáo dục 
Về xã hội 
Về quân sự 
Về công nghiệp: 
Về thương nghiệp: 
Về nông nghiệp: 
Cải tạo quan lại, cải cách chế độ giáo dục, học ngoại ngữ. 
 Khai mỏ có quy mô, hợp tác với nước ngoài. 
Áp dụng KH-KT, thủy lợi, bảo vệ rừng. 
 Hợp tác buôn bán với các nước, phát triển nội thương. 
Bải bỏ các tập tục phong kiến lạc hậu, mê tín dị đoan. Về xã hội 
Xây dựng quân đội vững mạnh, trang bị đầy đủ kiến thức, vũ khí quân sự.Về quân sự. 
Về ngoại giao 
Nên giao hảo với nhiều nước tư bản khác. 
BÀI 28: TRÀO LƯU CẢI CÁCH DUY TÂN Ở VIỆT NAM NỬA CUỐI THẾ KỈ XIX