Bài giảng Lịch sử Lớp 8 - Tiết 14, Bài 22: Sự phát triển của khoa học kĩ thuật và văn hoá thế giới nửa đầu thế kỉ XX - Năm học 2020-2021

TIẾT 14 – Bài 22 
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA KHOA HỌC- KĨ THUẬT 
 VÀ VĂN HÓA THẾ GIỚI NỬA ĐẦU THẾ KỈ XX. 
? Em hãy cho biết những thành tựu chủ yếu về kĩ thuật 
thế kỉ XVIII- XIX? 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
I. Sự phát triển của KH-KT Thế giới nửa đầu TK XX. 
 ? Bước vào thế kỷ XX nhân loại đạt được những thành tựu gì? 
- Bước vào thế kỷ XX, sau cuộc cách mạng công nghiệp, nhân loại đạt được thành tựu rực rỡ về KHKT. 
 ? Nguyên nhân nào dẫn đến cách mạng KHKT? 
- Do nhu cầu về cuộc sống con người, cụ thể là yêu cầu của sản xuất (công cụ sản xuất mới có kỹ thuật cao, ). 
Do yêu cầu của cuộc chiến tranh thế giới thứ hai. 
 Những thành tựu về KHKT cuối thế kỷ XIX tạo tiền đề thúc đẩy bùng nổ cuộc cách mạng KHKT hiện đại. 
? Thành tựu của KHKT thể hiện ở những lĩnh vực nào? 
- Khoa học cơ bản : Hoá học, Sinh học, Khoa học Trái đất... đạt thành tựu tiến bộ. 
Phản xạ có điều kiện 
Nghiên cứu sinh học Phân tử 
Thuốc kháng sinh Pê-ni-xi-lin 
Sinh học Phân tử 
- Khoa học cơ bản : Hoá học, Sinh học, Khoa học Trái đất... đạt thành tựu tiến bộ. 
? Các khoa học về trái đất có những thành tựu lớn nào ? 
- Hải dương học 
- Khí tượng học 
Viện Hải dương học ở Nha Trang 
Tàu Hải dương học 
Trạm khí tượng 
I. Sự phát triển của KH-KT Thế giới nửa đầu TK XX. 
Mô hình hành tinh nguyên tử 
Ứng dụng đồng vị phóng xạ 
Ứng dụng bán dẫn SX Máy vi tính (Cty IBM) 
Máy khắc lade 
Pháo hoa lade 
- Sau cuộc cách mạng công nghiệp, nhân loại đạt được thành tựu rực rỡ về KHKT. 
- Khoa học cơ bản : Hoá học, Sinh học, Khoa học Trái đất... 
? Quan sát những hình ảnh trên. Em hãy cho biết phát minh quan trong của khoa học , kĩ thuật trong lĩnh vực Vật Lí là gì? 
* Về vật lí: 
- Sự ra đời của lí thuyết nguyên tử hiện đại. 
- Lí thuyết tương đối của An-Be-Anh-Xtanh (Đức). 
Anh xtanh 
- Người gốc Do Thái 14 tuổi sang Thuỵ Sĩ. 
- 1905: công bố công trình về lí thuyết tương đối hẹp. 
 - 1907: Tìm ra công thức sự liên hệ giữa năng lượng & khối lượng của 1 vật làm cơ sở cho ngành vật lí hạt nhân. 
1915, công bố lí thuyết tương đối rộng, tìm ra định luật hấp dẫn mới . 
 1921, ông đoạt giải Nô-bel về vật lí. 
? Lí thuyết tương đối của Anh-Xtanh ra đời có ý nghĩa gì? 
- Lí thuyết tương đối của Anh-xtanh đã mang lại 1 dấu ấn sâu sắc cho KH hiện đại khi xét lại các khái niệm vật lí về không gian & thời gian. 
 - Các phát minh lớn về vật lí của TK XX: từ năng lượng nguyên tử đến la - de, bán dẫnđều liên quan đến lí thuyết này. 
I. Sự phát triển của KH-KT Thế giới nửa đầu TK XX. 
Sự ra đời của lí thuyết nguyên tử hiện đại các nhà khoa học đã chứng minh: Nguyên tử không phải là đặc mà rỗng. Nguyên tử ở giữa có một hạt nhân, xung quanh có các điện tử chạy trên những quỹ đạo nhất định, giống như hành tinh xoay xung quanh mặt trời. 
 Như vậy thuyết nguyên tử hiện đại được ra đời & xuất hiện hiện tượng phóng xạ, chế tạo ra chất đồng vị phóng xạ 
HÌNH 1.6. MÔ HÌNH MẪU HÀNH TINH NGUYÊN TỬ CỦA RƠ - DƠ - PHO, BO VÀ ZOM - MƠ - PHEN 
Máy tính điện tử ra đời là một thành tựu kỹ thuật quan trọng nhất của thế kỷ XX. Năm 1946, máy tính điện tử ra đời ở Mĩ chạy bằng điện tử chân không, làm được vài nghìn phép tính một giây. 
? Máy tính ra đời có tác dụng gì? 
* Về vật lí: 
- Sự ra đời của lí thuyết nguyên tử hiện đại. 
- Lí thuyết tương đối của An-Be-Anh-Xtanh (Đức). 
? Những thành tựu KH-KT cuối TK XI X- đầuTK XX đã được sử dụng trong thực tiễn ntn? 
- Nhiều phát minh được sử dụng: Điện thoại, điện tín, ra đa, hàng không, điện ảnh. 
Máy điện tín 
Máy quay phim cổ 
I. Sự phát triển của KH-KT Thế giới nửa đầu TK XX. 
Ra-đa Trạm điều hành vệ tinh Vinasat Quế Dương – Hà Tây 
Máy bay đầu tiên trên thế giới do 2 anh em người Mĩ O-Vin và Uyn-bơ Rai chế tạo. 
? Những thành tựu KHKT có tác động như thế nào đến cuộc sống con người? 
Đời sống vật chất và tinh thần của con người được nâng cao. 
? Em có nhận xét gì về những thành tựu KHKT nói trên? 
- KH-KT giải phóng sức LĐ nặng nhọc để con người có điều kiện sáng tạo hơn nữa trong LĐ. Thúc đẩy nền KT nhiều nước phát triển vượt bậc. Đưa nhân loại tiến 1 bước nhảy vọt trong cuộc sống văn minh, tạo điều kiện cho con người phát triển toàn diện cả vật chất lẫn tinh thần. 
 - Giúp cho các nước mới giành được độc lập, xây dựng đất nước trở nên hùng mạnh. 
? Tuy nhiên cuộc cách mạng KHKT có những tác động tiêu cực gì? 
- Con người sử dụng để sản xuất vũ khí giết người, hậu quả khôn lường. 
* Tác dụng: 
* Hạn chế: 
I. Sự phát triển của KH-KT Thế giới nửa đầu TK XX. 
Bom nguyên tử 
Nạn nhân của bom nguyên tử 
TÁC ĐỘNG TIÊU CỰC CỦA CÁCH MẠNG KHKT 
-> Những thành tựu KHKT lại được con người sử dụng không đúng mục đích gây nên: 
 - Ô nhiễm môi trường, nhiễm phóng xạ nguyên tử, tai nạn lao động, giao thông, bệnh tật. 
 - Đặc biệt hơn nữa là việc chế tạo ra vũ khí hiện đại như bom nguyên tử có nguy cơ của 1 cuộc chiến tranh hủy diệt cho loài người. 
? Em suy nghĩ gì về lời nói của nhà khoa học A-nô-ben 
“ Tôi hi vọng rằng nhân loại sẽ rút ra được từ những phát minh khoa học những điều tốt hơn là điều xấu”? 
 - KH-KT phát triển, làm cho cuộc sống con người sẽ văn minh hơn, con người biết phát huy những thành tựu rực rỡ của KH-KT, đồng thời con người biết khắc phục những hạn chế của nó với phương châm “ KH-KT phát triển phải phục vụ đời sống con người”. 
 - Phải luôn cảnh giác, ngăn chặn những thế lực đen tối lợi dụng gây chiến tranh. 
KH-KT cần phải được sử dụng vì tương lai tốt đẹp của nhân loại. 
? Em hãy so sánh cách mạng KHKT lần 1 với lần hai ? 
( phạm vi- lĩnh vực) 
Cách mạng lần I là cuộc cách mạng kĩ thuật. Nội dung chủ yếu là cơ khí hóa. Cải tiến kĩ thuật, những phát minh ở đây là những người lao động trực tiếp. Nó liên quan đến thế giới vĩ mô, thế giới ta có thể nhìn thấy. 
 Lần hai: nội dung phong phú, phạm vi rộng, trong tất cả các lĩnh vực khoa học cơ bản. Mọi phát minh bắt nguồn từ nghiên cứu khoa học gắn với kĩ thuật. Nó đi sâu vào thế giới vi mô, thế giới vô cùng nhỏ bé của nguyên tử, hạt nhân, mắt thường không nhìn thấy được mà chỉ phát hiện bằng máy móc điện tử, phim ảnh 
I. Sự phát triển của KH-KT Thế giới nửa đầu TK XX. 
II. Nền văn hóa Xô Viết hình thành & phát triển 
“Văn hóa”: Là tổng thể nói chung những giá trị vật chất, tinh thần do con người sáng tạo ra trong lịch sử hoặc văn hóa là những hoạt động của con người nhằm thỏa mãn nhu cầu đời sống tinh thần. 
? Thắng lợi của cách mạng tháng Mười Nga đã tác động như thế nào đến nền văn hoá Xô Viết? 
* Cơ sở hình thành: 
- Thắng lợi cách mạng tháng Mười Nga 
? Cơ sở hình thành nên nền văn hoá Xô Viết? 
- Dựa trên tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lê Nin và kế thừa tinh hoa văn hóa nhân loại. 
* Thành tựu: 
II. Nền văn hóa Xô Viết hình thành và phát triển 
* Thành tựu: 
- Giáo dục: 
? Giáo dục Xô Viết nửa đầu thế kỉ XX đạt được những thành tựu gì ? 
 + Xoá bỏ nạn mù chữ, sáng tạo ra chữ viết dân tộc. 
+ Phát triển hệ thống GD quốc dân, chế độ giáo dục bắt buộc. 
Một lớp học xóa mù chữ ở Liên Xô năm 1926 
? Các thành tựu đạt được về giáo dục có ý nghĩa như thế nào đối với nền văn hoá Xô Viết? 
-> Đa số người dân có trình độ văn hoá cao, đội ngũ tri thức có năng lực sáng tạo. 
- Giáo dục đại học thu được thành tựu lớn: 
 + 1932: 198.000 người có trình độ đại học; 319.000 người có trình độ cao đẳng 
 + Phát triển hệ thống giáo dục, nghệ thuật 
 + Chống tàn dư của chế độ cũ 
? Vì sao nói: Xóa nạn mù chữ là nhiệm vụ hàng đầu trong việc xây dựng nền văn hóa mới ở Liên Xô? 
Tình trạng mù chữ ở nước Nga rất phổ biến, muốn thay đổi tình trạng lạc hậu, chậm phát triển thì người dân phải biết đọc, biết viết. Tỉ lệ người biết chữ là tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế- văn hóa. 
? Em hãy liên hệ với những chính sách về giáo dục của Đảng ta? 
* Thành tựu: 
? Khoa học- kĩ thuật của Liên Xô đã đạt được những thành tựu gì? 
- Khoa học- kĩ thuật: 
 đạt được nhiều thành tựu, chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao của khoa học thế giới. 
C.Xi-ôn-cốp-xki (1857 – 1935) 
Người sáng lập ngành du hành vũ trụ hiện đại 
Nêu vài hiểu biết của em về C.Xi-ôn-cốp-xki ? 
C.Xi-ôn-côp-xki sinh tại thành phố I-dep-xkôi-e. 10 tuổi bị điếc, ông tự học và trở thành thầy giáo vào năm 1879. Cuối TK XIX nhiều công trình nghiên của ông được công bố: chế tạo khí cầu kim loại, lí thuyết chuyển động của phản lực, sơ đồ tên lửa tầm xa tên lửa cho du hành liên hành tinh; công thức Xi-ôn-côp-xki tính vận tốc tên lửa. 1929, đề xuất lí thuyết chuyển động của tên lửa. ông đưa ra ý tưởng về vệ tinh nhân tạo Trái Đất nghiên cứu Khí động lực học và Triết học. 
Ngay sau CTTGT2, Liên Xô đã giải quyết thành công vấn đề nguyên tử, phá thế độc quyền của Mĩ ( Năm 1949 chế tạo thành công bom nguyên tử). 
Lò phản ứng hạt nhân sản xuất điện 
Tàu sân bay sd năng lượng nguyên tử 
QUAN SÁT HÌNH ẢNH SAU 
Mục đích chính của Liên Xô khi nghiên cứu về năng lượng nguyên tử là gì? 
- Sử dụng nguyên tử vào mục đích hòa bình như: xây dựng nhà máy điện nguyên tử, tàu phá băng nguyên tử. 
- Phá vỡ thế độc quyền về vũ khí nguyên tử của Mỹ tạo thế cân bằng trong “chiến tranh lạnh” sau chiến tranh thế giới 2 
* Thành tựu: 
Trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, Liên Xô đã đạt những thành tựu gì? 
- Văn hóa- nghệ thuật: Có cống hiến xuất sắc vào kho tàng văn hoá - nghệ thuật nhân loại. 
Bằng hiểu biết của mình, em hãy kể tên các tác phẩm tiêu biểu của văn học Liên Xô thời kỳ này? 
- Sông Đông êm đềm (Sô-lô-khốp). 
- Con đường đau khổ (Tôn-xtôi). 
- Thép đã tôi thế đấy (Ô-xtrốp-xki). 
 Bài ca sư phạm ( Ma-ca-ren-cô). 
 Thời thơ ấu (Mắc –xim Gor-ki) 
? Em có nhận xét gì về công cuộc xây dựng nền văn hoá Xô Viết của nhân dân Liên Xô? 
Chỉ trong thời gian ngắn nền văn hoá Xô Viết đạt nhiều thành tựu rực rỡ trên rất nhiều lĩnh vực và là điểm sáng cho những nước khác đặc biệt là những dân tộc đang rên xiết dưới ách đô hộ của thực dân đế quốc hướng tới sau khi giải phóng 
Xin chào và hẹn gặp lại ở những tiết học sau 
VỀ NHÀ: 
 Nắm nội dung bài theo hệ thống kiến thức đã ghi. 
 Soạn bài 9. Ấn Độ TK XVIII – đầu TK XX